ابوالحسن بنیصدر: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
Dmajid1366 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
HosseinBP123 (بحث | مشارکتها) ابرابزار، اصلاح ارقام |
||
خط ۱۶:
| predecessor2 = [[سید محمد بهشتی]]
| successor2 = [[محمدعلی رجایی]] <small>(''به عنوان'' [[نخستوزیر ایران|نخستوزیر]])</small>
| office3 = [[فهرست وزیران امور خارجه ایران|وزیر امور خارجه]]
| term_start3 = ۲۱ آبان ۱۳۵۸
| term_end3 = ۸ آذر ۱۳۵۸
خط ۲۵:
| term_end4 = ۲۱ بهمن ۱۳۵۸<ref name="donya-e-eqtesad">{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی= |نام= |عنوان=کمیته پاکسازی |ژورنال=[[دنیای اقتصاد]] |پیوند=https://donya-e-eqtesad.com/بخش-اقتصاد-36/1010762-کمیته-پاکسازی |ناشر=[[دنیای اقتصاد تابان]] |مکان=[[تهران]] |سال=۲۱ بهمن ۱۳۹۴ |دوره=سال چهاردهم |شماره=۳۷۰۰ |صفحه=۳۰ |تاریخ بازبینی=۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۷}}</ref>
| predecessor4 = [[علی اردلان]]
| successor4 = [[رضا سلیمی]] (سرپرست)<ref name="donya-e-eqtesad" />
| order5 = نماینده [[مجلس خبرگان قانون اساسی]]
| term_start5 = ۲۸ مرداد ۱۳۵۸
خط ۳۹:
| party = مستقل
| otherparty = {{فهرست ساده|
* [[شورای ملی مقاومت ایران]]
* [[دفتر هماهنگی همکاریهای مردم با رئیسجمهور]] {{small|(۱۳۵۹–۱۳۶۰)}}
* [[جبهه ملی ایران]] {{small|(دهه ۴۰)}}<ref>{{cite book |author=Houchang E. Chehabi|title=Iranian Politics and Religious Modernism: The Liberation Movement of Iran Under the Shah and Khomeini|publisher=I.B.Tauris|pages=200|date=1990|isbn=
}}
| spouse = [[عذرا حسینی]]
| children = دو دختر و یک پسر
| relatives = [[سید نصرالله بنیصدر|سید نصرالله]] (پدر)
| cabinet = [[هیئت دولت موقت شورای انقلاب|کابینه ''شورای انقلاب'']]، [[دولت نخست جمهوری اسلامی ایران|دولت نخست]]
| religion = [[اسلام]] ([[شیعه]])
خط ۵۵:
| battles = [[جنگ ایران و عراق]]
}}
'''ابوالحسن بنیصدر''' (متولد ۲ فروردین ۱۳۱۲) [[سیاستمدار]] و [[اقتصاددان]] اهل [[ایران]] است که یک سال پس از [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)|انقلاب سال ۱۳۵۷]]، به عنوان نخستین [[رئیسجمهور]] جمهوری اسلامی انتخاب شد.
با اتفاق [[جنگ ایران و عراق]] و همچنین کوتاهیهای او == زندگی ==
سطر ۶۵ ⟵ ۶۶:
بنی صدر نماینده دانشجویان دانشکده حقوق دانشگاه [[تهران]] در کنگره [[جبهه ملی ایران]] در سال ۱۳۴۱ و مسوول سازمان دانشجویان [[جبهه ملی ایران|جبهه ملی]] در [[دانشگاه تهران]] بود.<ref>کنگره جبهه ملی ایران - به کوشش امیر طیرانی -- نشر گام نو --۱۳۸۸</ref><ref>رویدادها و داوریها - خاطرات مسعود حجازی -۲ جلد - انتشارت صمدیه و [[انتشارات نیلوفر]]</ref>
بنیصدر رهبری گروه کوچکی از دانشجویان مخالف شاه را بهعهده داشت و دو بار به خاطر فعالیتهای سیاسی دستگیر و روانه زندان شد. پس از مجروح شدن در [[قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲|قیامی ناموفق علیه حکومت در خرداد ۱۳۴۲]]، او کشور را ترک کرد و عازم [[فرانسه]] شد.<ref name="britannica">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.britannica.com/eb/article-9387851/Abolhasan-Bani-Sadr | عنوان = ابوالحسن بنیصدر | تاریخ بازدید = ۱۷ آوریل ۲۰۰۸ | سال = ۲۰۰۸ | ناشر = [[دانشنامه بریتانیکا]] | زبان = انگلیسی}}</ref> بنیصدر و همچنین [[حسن حبیبی]] (معاون اول پیشین برخی از رؤسای جمهور ایران) که از شاگردان [[احسان نراقی]]، نظریهپرداز، محقق و یکی از مؤسسان [[بنیاد فرهنگ ایران]] زیر ریاست عالیه [[فرح پهلوی]] بودند به همت نراقی برای ادامه تحصیل به [[اروپا]] رفتند.<ref>از کاخ شاه تا زندان اوین. احسان نراقی. خدمات فرهنگی رسا. تهران. ۱۳۷۲</ref> او از سوربن دکترا گرفت و بعدها در آن به تدریس پرداخت.<ref name="britannica" /><ref name=autogenerated4>[http://www.majleskhobregan.ir/fa/MohagheghView.html?MohagheghID=704 نمایش عضو مجلس تدوین : ابوالحسن بنی صدر<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> او به زبانهای [[عربی]] و [[زبان فرانسوی|فرانسوی]] تسلط دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.majleskhobregan.ir/fa/MohagheghView.html?ItemID=704 |عنوان = | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۸ دسامبر ۲۰۱۶}}</ref>
بنی صدر در دهه هفتاد میلادی و سالهای پیش از پیروزی [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)|انقلاب]]، به عنوان یک ناسیونالیست و اسلامگرای پرشور و اقتصاددان انقلابی با ایراد سخنرانی و چاپ و انتشار مقالات و کتب تألیفی خود، به مبارزه با حکومت شاه میپرداخت.<ref>اصول راهنما و ضابطههای حکومت اسلامی. ابوالحسن بنی صدر. پاریس. ۱۳۵۳</ref> به عقیده [[هاشمی رفسنجانی]]، در طی این سالها بنیصدر که نزدیکی بیشتری با [[جبهه ملی ایران|جبهه ملی]] احساس میکرد و خود را تئوریسین انقلاب میدانست همواره درگیر رقابت با [[صادق قطبزاده]] (که او نیز در پاریس اقامت داشت) بود. قطبزاده نزدیکی فکری بیشتری با [[نهضت آزادی ایران]] داشت و به همین لحاظ بیشتر مورد تأیید مبارزین اسلامی بود.<ref>دوران مبارزه. علی اکبر هاشمی رفسنجانی. جلد اول. زیر نظر [[محسن هاشمی رفسنجانی]]. دفتر نشر معارف انقلاب. صفحات ۲۸۳ و ۲۸۴</ref> در سال ۵۷ و اندکی پیش از پیروزی انقلاب، با ورود روحالله خمینی به پاریس، او از معدود کسانی بود که در فرودگاه به استقبال او آمدند<ref>صد مقاله. ابوالحسن بنی صدر. پیام آزادی. زمستان ۵۸صفحهٔ ۲۴۸</ref> و سپس به جمع همراهان او پیوست. پس از ناآرامیها و آشوبهای داخلی که سبب رفتن شاه از ایران شد،<ref>http://www.britannica.com/biography/Abolhasan-Bani-Sadr / (انگلیسی)/ Bani-Sadr joined Ayatollah Ruhollah Khomeini’s entourage during the latter’s exile in France. After civil unrest forced the shah to flee Iran</ref> این دو در تاریخ [[بازگشت روحالله خمینی به ایران|۱۲ بهمن سال ۱۳۵۷]] با پرواز [[ایرفرانس]]<ref>[[ماروین زونیس]] مدعی است که بنی صدر کرایه چارتر این پرواز را با چک بی محل خود پرداخته بود (منبع: شکست شاهانه. ماروین زونیس. عباس مخبر. انتشارات [[طرح نو]]. تهران. ۱۳۷۰)</ref> به کشور بازگشتند.
سطر ۷۸ ⟵ ۷۹:
در این دوره نقد [[دولت موقت ایران|دولت موقت]] جزو برنامهها و مقالات [[ابوالحسن بنی صدر|بنی صدر]] بود. وی در یک سخنرانی جنجالی [[دولت موقت ایران|دولت موقت]] را مورد خطاب قرار داد و آن را به ضعف، عدم توانایی ایجاد تغییرات در دستگاه حکومتی، سهل انگاری و سستی در قضیهٔ کردستان متهم ساخت.
بعد از پیروزی [[انقلاب ۱۳۵۷]]، [[خمینی]] که عهدهدار کنترل کشور بود، [[دولت موقت]] را به کار گمارد و بنی صدر را ابتدا در ماه تیر ۵۸ به معاونت [[وزارت اقتصاد و دارایی]] و سپس در ماه آبان به سمت وزیر اقتصاد و دارایی منصوب کرد.<ref name="britannica" /><ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://emam.com/posts/view/2115| عنوان = حکم انتصاب آقای بنی صدر به سمت وزیر اقتصاد و سرپرست وزارت امور خارجه| ناشر = [[سایت جامع امام خمینی]]}}</ref> بنی صدر همچنین از ابتدای بهار ۱۳۵۸ به عضویت [[شورای انقلاب]] درآمد و تا خاتمهٔ عملکرد [[شورای انقلاب]] در تیر ۱۳۵۹ به عضویت خود در این شورا ادامه داد. عمده فعالیتهای این شورا به صورت مخفی صورت میگرفت. با بروز [[تصرف سفارت آمریکا|بحران گروگانگیری]] کارکنان سفارت آمریکا در تهران، به یکی از مخالفین اصلی آن تبدیل شد.<ref>بحران. [[همیلتون جردن]]. کتابسرا. تیرماه ۱۳۶۲</ref><ref>آمریکا دربند. [[پیر سالینجر]]. کتابسرا. دیماه ۱۳۶۲</ref>
مدتی بعد از استعفای دولت موقت [[مهدی بازرگان]]، او با حمایت [[جامعه روحانیت مبارز]]<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.irdc.ir/article.asp?id=855| عنوان = داستان انتخاب بنی صدر به ریاست جمهوری از زبان شهید محلاتی | تاریخ بازدید = ۱۵ اسفند ۱۳۸۶| تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۳۸۶| ناشر = وبگاه رسمی مرکز اسناد انقلاب اسلامی | زبان = فارسی}}</ref> برای انتخابات [[ریاست جمهوری]] کاندید شد و در پنجم بهمن ماه ۱۳۵۸ با به دست آوردن حدود یازده میلیون رأی به عنوان اولین [[رئیسجمهور]] تاریخ ایران انتخاب گشت.
سطر ۱۰۴ ⟵ ۱۰۵:
* '''تنفیذ ریاست جمهوری'''
[[پرونده:Abulhassan Banisadr Supporters.jpg|200px|بندانگشتی|دو کودک که برای تبلیغ نامزدی بنیصدر در اولین انتخابات ریاست جمهوری ایران، عکسی از وی را در دست دارند.]]
بنیصدر پس از احراز پست [[ریاست جمهوری]]، اهدافی چون دوبارهسازی مراکز قدرت، از دور خارج کردن تدریجی [[سپاه پاسداران]]، [[دادگاه انقلاب|دادگاههای انقلاب]] و [[کمیته انقلاب اسلامی|کمیتهها]] و ادغام آنها در سایر سازمانهای دولتی، کاستن نفوذ روحانیون و همچنین ایجاد طرحی برای توسعه اقتصادی کشور را در دستور کار خود قرار داد بود. [[روحالله خمینی]] به بنیصدر اجازه داد تا پیش از تشکیل مجلس، در ماه بهمن ۱۳۵۸ و با ادای سوگند، حکم ریاست جمهوری خویش را دریافت کند و در مراسم تنفیذ طی سخنان کوتاهی از وی خواست تا مابین قبل از ریاست جمهور و بعد از
* '''ریاست شورای انقلاب و فرماندهی کل قوا'''
[[ابوالحسن بنی صدر|بنی صدر]] همچنین یک ماه پس از پیروزی در انتخابات، با حکم خمینی به ریاست [[شورای انقلاب]] که هیئت سیاستگذار و نظریهپرداز ایران محسوب میشد، منصوب گشت. خمینی همچنین به منظور تثبیت موقعیت او، سمت [[فرماندهی کل قوا]] را نیز به او محول کرد.<ref name="iranchamber">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.iranchamber.com/history/islamic_revolution/revolution_and_iran_after1979_3.php | عنوان = ایران پس از پیروزی انقلاب ۵۷ (ریاست جمهوری بنیصدر) | تاریخ بازدید = ۲۶ مه ۲۰۰۸ | سال = ۲۰۰۸ | ناشر = [http://www.iranchamber.com/ Iran Chamber Society] | زبان = انگلیسی}}</ref><ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://emam.com/posts/view/2272| عنوان = حکم انتصاب آقای بنی صدر به سمت فرماندهی کل قوا| ناشر = [[سایت جامع امام خمینی]]}}</ref> با این حال کوشش بنیصدر در جهت متمرکزتر کردن قدرت در دست خویش و مسئله وجود مراکز چندگانه قدرت، او را مانند نخستوزیر پیشین [[مهدی بازرگان]]، در رویارویی با روحانیون [[حزب جمهوری اسلامی]] چون [[سید علی خامنهای]] و [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] قرار داد که میکوشیدند تا او را عاملی تشریفاتی و بینفوذ جلوه دهند.<ref name="britannica" />
این منازعات، بر فضای سیاسی کشور در دوران ریاست جمهوری او تأثیر بسیار نهاد. بنیصدر در انحلال دادگاههای انقلاب، [[سپاه پاسداران]] و کمیتهها و همچنین تحت کنترل درآوردن [[قوه قضائیه ایران|قوه قضائیه]] و [[صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران|رادیو و تلویزیون]] شکست خورد. خمینی شخصاً، مقام ریاست دیوان عالی کشور را به [[سید محمد حسین بهشتی]]<ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://emam.com/posts/view/2276| عنوان = حکم انتصاب آقای سید محمد حسینی بهشتی به سمت رئیس دیوان عالی کشور| ناشر = [[سایت جامع امام خمینی]]}}</ref> و دادستانی کل را به [[موسوی اردبیلی]]<ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://emam.com/posts/view/2277| عنوان = حکم انتصاب آقای سید عبد الکریم موسوی اردبیلی به سمت دادستان کل کشور| ناشر = [[سایت جامع امام خمینی]]}}</ref> که از اعضای بلندپایه [[حزب جمهوری اسلامی]] بودند، محول نموده بود.<ref name="iranchamber" />
* '''انتخابات اولین دوره مجلس'''
[[پرونده:Banisadr in Parliament.jpg|بندانگشتی|راست|200px|ابوالحسن بنیصدر در حال سوگند یاد کردن در مجلس شورای ملی]]
نخستین انتخابات [[مجلس]] پس از انقلاب در روز ۲۴ اسفند ۵۸ (و دور دوم آن ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۹) در میان اتهاماتی مبنی بر وجود تقلب در آن، برگزار شد. با اعلام نتایج رسمی انتخابات، نامزدهای حزب جمهوری اسلامی، ۱۳۰ کرسی از مجموع ۲۴۱ کرسی را در حالی از آن خود نمودند که انتخابات در همه ۲۷۰ حوزه تکمیل نشده بود. نامزدهای مورد حمایت بنیصدر و [[نهضت آزادی ایران]] بازرگان نیز هرکدام تعدادی اندک از کرسیها را به دست آوردند.<ref name="britannica" /><ref name="iranchamber" /> احزاب [[چپ (گرایش سیاسی)|چپ]] چون [[مجاهدین خلق]]، [[فدائیان خلق]] و [[حزب توده]] هیچ کرسیای از مجلس را به دست نیاوردند. تسلط حزب جمهوری اسلامی بر مجلس زمانی که مدارک و اعتبارنامههای نمایندگان جبهه ملی و مناطق کرد زبان یا نمایندگان مستقل رد شدند بیشتر شد. [[هاشمی رفسنجانی]] نیز از اعضای مؤسس حزب جمهوری اسلامی سخنگوی مجلس شد.<ref name="iranchamber" />
* '''انقلاب فرهنگی'''
[[پرونده:Banisadr dastboosi.jpg|بندانگشتی|200px|بنیصدر در حال بوسیدن دست آیتالله خمینی در بیمارستان قلب تهران (مراسم تنفیذ)]]
در اواخر فروردین ماه سال ۱۳۵۹ شورای انقلاب با تأیید خمینی و با هدف تصفیه دانشگاهها از استادان و دانشجویان دگراندیش، به گروههای سیاسی منتقد نیروهای مذهبی حاکم در جمهوری اسلامی که عمدتاً خاستگاه دانشجویی داشته و دانشگاه را فضای امن سیاسی و کانون فعالیتهای خود بهشمار میآوردند، مهلتی سه روزه داد تا دفاتر خود را تخلیه کنند. در طی این روزها درگیری و خشونت در دانشگاههای ایران به ویژه در دانشگاه تهران به اوج خود رسیده و چند تن کشته و صدها نفر مجروح شده و این سرآغاز رویدادی شد که ازآن به عنوان «[[انقلاب فرهنگی ایران]]» یاد میشود.<ref>[http://www.radiofarda.com/content/o2_revolution/389137.html انقلاب فرهنگی: رویارویی سیاسی یا اسلامی کردن دانشگاه]، وبگاه ''رادیو فردا''، ۰۱/۰۲/۱۳۸۶</ref><ref name="autogenerated2">[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2006/06/060613_mv-hrh-cultural-revolution.shtml تولد از بطن خشونت: به بهانه سالروز تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی] وبگاه بیبیسی فارسی، ۱۳ ژوئن ۲۰۰۶</ref> بنیصدر که آن هنگام از حامیان اصلی انقلاب فرهنگی بود و نیروهای چپ، اصلیترین منتقدان وی محسوب میشدند، صبح روز دوم اردیبهشت همراه با انبوهی از مردم تهران به دانشگاه تهران رفت و با سخنرانی خود مصوبه شورای انقلاب را ابلاغ نموده و بر ضرورت انقلاب فرهنگی تأکید کرد. بنیصدر گمان میکرد توانایی کنترل و هدایت کردن انقلاب فرهنگی را دارد اما هدایت آن به دست حامیان روحالله خمینی افتاد.<ref name="autogenerated2" /><ref>{{یادکرد کتاب | نشانی=http://books.google.com/books?id=tTqPdDNgfYoC&pg=PA250 | عنوان=Modern Iran: Roots and Results of Revolution | نویسنده=نیکی کدی و یان ریچارد | صفحات=۲۵۰}}<!--فیلتر است، همچنین ممکن است گاهی با پیام ممنوع 403 مواجه شوید چند بار تلاش کنید--></ref><ref>[http://books.google.com/books?id=NCwOAAAAQAAJ&pg=PA160 ایران تحت سلطه آیتاللهها] به قلم ''دیلیپ هیرو''، صفحهٔ ۱۶۰</ref>
* '''انتخاب نخستوزیر'''
[[پرونده:توقيف روزنامه انقلاب اسلامي.jpg|راست|بندانگشتی|250px|خبر توقیف روزنامه [[انقلاب اسلامی (روزنامه)|انقلاب اسلامی]] با صاحب امتیازی و مدیر مسئولی ابوالحسن بنیصدر]]
[[مجلس شورای اسلامی]] که اکثریت آن را اعضای [[حزب جمهوری اسلامی]] تشکیل میداد، اولین شخصی که بنی صدر برای نخستوزیری انتخاب کرده بود را نپذیرفت.<ref name="iranchamber" /><ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://cdsun.library.cornell.edu/cgi-bin/cornell?a=d&d=CDS19800829.2.37 | عنوان=The Cornell Daily Sun, Volume XCVII, Number 3, 29 August 1980 PDF}}</ref>{{سخ}}
در ۲۹ تیر ۱۳۵۹ طی یک سخنرانی [[سید روحالله خمینی]] اعلام میکند که: «این اشخاصی که انقلابی نیستند باید در راس وزارتخانهها نباشند؛ و آقای بنیصدر باید امثال اینها را معرفی به مجلس نکند و اگر کرد، مجلس رد بکند و هیچ اعتنا نکند.»<ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://emam.com/posts/view/2400| عنوان = سخنرانی در جمع اعضای شورای عالی قضایی (رسمیت مجلس- معرفی دولت جدید)| ناشر = [[سایت جامع امام خمینی]]}}</ref> این کشمکش حدود یک ماه ادامه یافت و مجلس مجدد کاندیداهای بنیصدر شامل حسن حبیبی، محمدعلی رجایی، غروی، موسی کلانتری و حتی [[مصطفی میرسلیم]] از اعضای حزب جمهوری را برای احراز پست [[نخستوزیر]]ی نپذیرفت.<ref name="iraneconomist1">[http://www.iraneconomist.com/fa/news/33614/چگونگي-رسيدن-شهيد-رجايي-به-مسند-رياستجمهوري چگونگی رسیدن شهید رجایی به مسند ریاستجمهوری] ایران اکونومیست</ref> بنیصدر که از عدم اقبال مجلس به این گزینهها آگاه بود، در اول مرداد از[[سید احمد خمینی]] به عنوان گزینه نخستوزیری نام برد و این موضوع با مخالفت [[آیت الله خمینی]] مواجه شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://emam.com/posts/view/2403| عنوان = نامه به آقای بنی صدر (رد پیشنهاد نخستوزیری آقای سید احمد خمینی)| ناشر = [[سایت جامع امام خمینی]]}}</ref> پس از آن کمیتهای مشترک بین مجلس و دولت تشکیل شد و این هیئت ۳ نفر را به مجلس معرفی کرد. در جلسه غیر علنی هم با رایگیری محمدعلی رجایی به عنوان نخستوزیر معرفی شد. در ۱۸ مرداد رجایی با ۱۵۳ رأی موافق، ۲۴ مخالف و ۱۹ ممتنع نخستوزیر شد.<ref name="iraneconomist1" /> حزب جمهوری، [[محمدعلی رجایی]]، یک معلم سابق مدرسه خیابانی را با حمایت بهشتی معرفی نمود و بر آن پافشاری کرد.<ref name="iranchamber" /><ref name="autogenerated1">[http://www.iran-newspaper.com/1381/810320/html/file.htm انتخابات ریاست جمهوری (اول و هفتم)] در وبگاه ''[[روزنامه ایران]]''، شماره ۲۱۴۷ - سال هشتم - دوشنبه ۲۰ خرداد ۱۳۸۱</ref>{{مدرک|پیوند روزنامه ایران شکستهاست|۲۷ اکتبر ۲۰۱۴}}<ref name="iraneconomist1" /> سرانجام دو ماه پس از انتخابات مجلس، بنیصدر از سر اجبار، رجایی را که مورد تأیید او نبود در مرداد ۱۳۵۹ به سمت نخستوزیری دولت خویش انتخاب کرد<ref name="iranchamber" /> اما بنیصدر با سه نفر که توسط رجایی برای کابینه نامزد شده بودند شامل موسوی به عنوان وزیر امور خارجه به دلیل «خودسر» بودن، دکتر محسن نوربخش به عنوان وزیر اقتصاد و بهزاد نبوی به عنوان وزیر امور اجرایی به دلیل چپگرا و عضو ''سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی'' بودن که امروزه گروه اصلاح طلب را هدایت میکند مخالفت کرد. پس از مذاکرات بسیار، نهایتاً نبوی توسط بنیصدر پذیرفته شد و نوربخش به عنوان قائم مقام وزیر اقتصاد منصوب شد.<ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://0-www.pbs.org.librus.hccs.edu/wgbh/pages/frontline/tehranbureau/2010/02/the-political-evolution-of-mousavi.html#ixzz3r3Es2fcn | عنوان=The Political Evolution of Mousavi | ناشر={{پم|کالج اجتماعیها هیوستن|Houston Community College}}}}</ref>
[[پرونده:Abolhassan Banisadr war.jpg|140px|بندانگشتی|بنیصدر (چپ) سوار بر موتور در جبهه [[جنگ ایران و عراق]]]]
در اواخر ماه شهریور همان سال، [[عراق]] به خاک ایران یورش برد که آتش [[جنگ ایران و عراق|جنگی هشت ساله]] بین این دو کشور را برافروخت.<ref name="britannica" /> او در ابتدای جنگ به سیاستهایی معتقد بود که موجب مخالفت حزب جمهوری اسلامی و مجلس و روحانیونی که پیشتر از او حمایت کرده بودند، شد. حزب، [[روزنامه جمهوری اسلامی]] را منتشر میکرد و بنی صدر شروع به انتشار [[روزنامه انقلاب اسلامی]] نمود.
در نهم ماه آبان، بنیصدر طی نامهای رسمی به خمینی، وزیران کابینه [[نخستوزیر]] را که بیکفایت خطاب کرده بود، تهدیدی بزرگتر از تجاوز [[عراق]] به خاک کشور خواند. وی همچنین در این نامه از نادیده گرفتن هشدارهایش در مورد وخیمتر شدن اوضاع اقتصادی و پافشاریهایش مبنی بر نیاز به سازماندهی مجدد نیروهای مسلح، گله کرد. این نامه و همچنین مخالفتهای او در [[بحران گروگانگیری در سفارت آمریکا|گروگانگیری اعضای سفارت آمریکا در تهران]]، خشم مجلس وقت (که اکثریت آن از اعضای حزب جمهوری اسلامی تشکیل میشد) را برانگیخت.<ref name="britannica" />
بنی صدر در [[رویدادهای ۱۴ اسفند ۱۳۵۹|۱۴ اسفند ۱۳۵۹]] در [[دانشگاه تهران]] سخنرانی کرد و از وجود شکنجه در زندانهای ایران خبر داد. این سخنرانی باعث جنجالهای زیادی در فضای سیاسی [[ایران]] شد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2011/06/110615_l10_30khordad60_banisadr_14esfand.shtml سخنرانی روز ۱۴ اسفند بنی صدر در دانشگاه تهران]، بیبیسی فارسی، بازیابی در تاریخ ۹ تیر ۱۳۹۰</ref> او در ماههای آغازین سال ۱۳۶۰ دیگر از حمایت خمینی برخوردار نبود. در اوایل خرداد ماه، خمینی بدون نام بردن از بنی صدر، او را تقبیح کرد و شخصی خواند که خویش را بالاتر از قانون میبیند و به مصوبات مجلس بی اعتنا است. چند روز بعد روزنامه انقلاب اسلامی توقیف شد و خمینی بنیصدر را از سمت فرماندهی کل قوا برکنار کرد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://emam.com/posts/view/2638| عنوان = حکم عزل ابو الحسن بنی صدر از فرماندهی نیروهای مسلح| ناشر = [[سایت جامع امام خمینی]]}}</ref> همزمان نیروهای حزباللهی به خیابانها آمده و خواستار اعدام بنی صدر شدند. بنی صدر از آنجا که به تنهایی توان مقابله با مخالفانش را نداشت و پیشتر هیچگاه به ایجاد یک حزب اقدام نکرده و با هیچ حزبی نیز ائتلاف ننموده بود، با [[سازمان مجاهدین خلق]] که سازمانی منتقد حکومت وقت و دارای تشکیلاتی سازمان یافته و مسلح بود، متحد شد.<ref name="autogenerated1" /> مجاهدین خلق نیز در پی تعارضات شدید با حکومت، از بنیصدر حمایت کرده و در تاریخ ۲۹ خرداد ۱۳۶۰، [[مسعود رجوی]] رهبر این سازمان به همراه بنی صدر که در خفا به سر میبرد، مردم را به قیام فراخواندند و از هوادارانشان خواستند تا علیه حکومت در خیابانها حضور یابند. [[پرونده:30 khordad 60 protests.jpg|240px|بندانگشتی|صحنهای از رویدادهای ۳۰ خرداد ۱۳۶۰]]
یک روز پس از آن در [[تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰|۳۰ خرداد ۱۳۶۰]]، تظاهرات بزرگی در شهرهای مختلف کشور نظیر [[تهران]]، [[آمل]]، [[اصفهان]]، [[تبریز]]، [[شیراز]]، [[مشهد]]، [[اهواز]]، [[اراک]]، [[زاهدان]]، [[سنندج]]، [[همدان]]، [[بندرعباس]] و [[ارومیه]] به راه افتاد، چنانکه در[[تهران]] حدود پانصد هزار نفر با سازماندهی مجاهدین خلق، در خیابانها به سردادن شعار، اعتراض و درگیری با نیروهای حزباللهی پرداختند.<ref>[http://books.google.se/books?id=nCVsR1cJc7oC&printsec=frontcover&hl=en&source=gbs_summary_r&cad=0#PPA1,M1 Radical Islam: Iranian Mojahedin], by Ervand Abrahamian, Page 1, Publisher: I B Tauris & Co Ltd (December 31, 1989), {{ISBN|1-85043-077-2|en}}, {{ISBN|978-1-85043-077-3|en}}</ref><ref>Iranian Mojahedin, by Ervand Abrahamian, Page 218, Publisher: I B Tauris & Co Ltd (December 31, 1989), {{ISBN|1-85043-077-2|en}}, {{ISBN|978-1-85043-077-3|en}}</ref><ref>{{یادکرد | عنوان = «برخی از کارکنان دفتر بنیصدر هم اعدام شدند» | پیوند = http://www.zamaaneh.com/humanr/2009/03/post_72.html | تاریخ=۱۱ فروردین ۱۳۸۸ |نشریه=رادیو زمانه}} بازیابیشده در ۳۱ مارس ۲۰۰۹.</ref> حکومت نیز با اعلام خمینی و دیگر روحانیون حامی او به سرعت عکسالعمل نشان داد، چنانکه تنها در اطراف [[دانشگاه تهران]] حدود ۵۰ نفر کشته، ۲۰۰ نفر مجروح و ۱۰۰۰ نفر دستگیر شدند. چندین نفر از دستگیرشدگان از جمله چند دختر نوجوان، در آن روز بدون محاکمه اعدام شدند.<ref>[http://books.google.se/books?id=nCVsR1cJc7oC&printsec=frontcover&hl=en&source=gbs_summary_r&cad=0#PPA219,M1 Radical Islam: Iranian Mojahedin], by Ervand Abrahamian, Page 219, Publisher: I B Tauris & Co Ltd (December 31, 1989), {{ISBN|1-85043-077-2|en}}, {{ISBN|978-1-85043-077-3|en}}</ref>
خط ۱۳۳:
[[پرونده:Jomoorie-eslami-newspaper.jpg|بندانگشتی|200px|[[روزنامه جمهوری اسلامی]] پس از عزل بنیصدر از فرماندهی کل قوا]]
{{اصلی|عزل بنیصدر}}
فرایند بررسی کفایت سیاسی رئیسجمهور در غیاب وی از ۲۰ خرداد ۱۳۶۰ آغاز شد و تا ۳۱ خرداد همان سال به طول انجامید،<ref>[http://www.khabaronline.ir/detail/426937/multimedia/picture عدم کفایت سیاسی بنیصدر در قاب تصویر]</ref><ref>[http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=20113 چهارده دلیل برای اثبات عدم کفایت بنیصدر،نطق در مجلس شورای اسلامی در جلسه بررسی کفایت سیاسی بنیصدر]</ref> در این روز [[مجلس شورای اسلامی]] با اکثریت ۱۷۷ نفر در مقابل ۱۲ رأی ممتنع و یک رأی مخالف رأی بر عدم کفایت بنیصدر داد. [[مهدی بازرگان]]، [[ابراهیم یزدی]]، [[یدالله سحابی]]، [[احمد سلامتیان]]، [[علی گلزاده غفوری]]، [[اعظم طالقانی]]، [[حسین انصاریراد]]، [[احمد صدر حاج سیدجوادی]]، [[عزتالله سحابی]]، [[علیاکبر معینفر]]، [[احمد غضنفرپور]]، [[سید محمدمهدی جعفری]]، [[محمد مجتهد شبستری]] و [[هاشم صباغیان]] از جمله نمایندگانی بودند که در جلسه عدم کفایت رئیسجمهور حضور نیافتند.<ref>[http://khabaronline.ir/news-158522.aspx خبرآنلاین - کدام یک از نمایندگان در جلسه عدم کفایت رئیسجمهور حضور نیافتند؟<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> [[عزتالله سحابی]] با برکناری بنی صدر مخالفت کرد و علیه [[علی خامنهای]] از مخالفان بنی صدر در مجلس سخنرانی کرد.<ref>[http://khabaronline.ir/news-158400.aspx خبرآنلاین - سخنان عزتالله سحابی در جلسه بررسی عدم کفایت بنی صدر و پاسخ صریح آیتالله خامنهای<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> سپس نمایندگان موافق برکناری رئیسجمهور از جمله [[سید حسن آیت|حسن آیت]]، [[سید علی خامنهای|سید علی خامنه ای]]، [[سید محمد موسوی خوئینیها|موسوی خوئینیها]]، [[عبدالحمید دیالمه]]، [[محمد رشیدیان]]، [[فؤاد کریمی]] و [[محمد یزدی]] ضمن پاسخگویی به اظهارات طرفداران بنی صدر به تشریح دلایل عدم کفایت سیاسی وی پرداختند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس|نشانی=http://ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/
== حوادث پس از برکناری از ریاست جمهوری و خروج از کشور ==
در [[انفجار در دفتر حزب جمهوری اسلامی|روز هفتم تیر ۱۳۶۰]] در حالی که در دفتر [[حزب جمهوری اسلامی]]، اجلاسی از سران آن در حال برگزاری بود، بمب قدرتمندی منفجر شده و بیش از هفتاد تن از مقامات بلندپایه حکومتی از جمله [[محمد بهشتی]] (دبیرکل حزب و رئیس [[دیوان عالی کشور]])، ۴ تن از وزرای کابینه دولت و ۲۷ نماینده مجلس کشته شدند.<ref name="iranchamber" /> جمهوری اسلامی، مجاهدین خلق را که پس از حوادث خشونتآمیز سیام خرداد ماه، اعلان مبارزه مسلحانه علیه حکومت نموده بود، عامل این اقدامات اعلام کرد و در پی آن سرکوبی شدیدی شامل اعدام هزاران تن از هواداران مجاهدین از سوی حکومت روی داد.
دوم مرداد ۱۳۶۰، [[انتخابات ریاستجمهوری ایران (مرداد ۱۳۶۰)|دومین انتخابات ریاست جمهوری]] برگزار گردید و [[محمدعلی رجایی]] با به دست آوردن بیش از ۱۳ میلیون رأی دومین رئیسجمهور ایران شد. میزان مشارکت در این دوره ۶۴٫۲ درصد بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی|نشانی=http://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=90&SP=Farsi|عنوان=نگاهی به انتخابات ریاست جمهوری در ایران}}</ref>
خط ۱۴۸:
دو ماه پس از حادثه بمبگذاری ماه تیر، در انفجار مهیب دیگری در دفتر ریاستجمهوری به تاریخ ۸ شهریور، رجایی و باهنر کشته شدند و حوادث خشونتآمیز دیگر در آن سال ادامه یافت. برآورد اشتباه مجاهدین خلق از میزان آسیبپذیری حکومت و اقدامات مسلحانه آنان نهایتاً بر قدرت حامیان خمینی افزود، بهطوریکه تمامی مراکز تصمیمگیری در اختیار آنان قرار گرفته و فضای سیاسی کشور بسته شد. بدین ترتیب، همه گروههای سیاسی، جز آنهایی که در ردیف نیروهای «مکتبی» قرار داشتند، از میدان خارج شدند.<ref>[http://www.iran-newspaper.com/1381/810306/html/file.htm مطبوعات سیاسی از ۵۷ تا ۸۰] در وبگاه ''[[روزنامه ایران]]''، شماره ۲۱۳۶ - سال هشتم - دوشنبه ۶ خرداد ۱۳۸۱</ref><ref name="keddie253">{{یادکرد کتاب | نشانی=http://books.google.com/books?id=tTqPdDNgfYoC&pg=PA253 | عنوان=Modern Iran: Roots and Results of Revolution | نویسنده=نیکی کدی و یان ریچارد | صفحات=۲۵۳}}<!--فیلتر است، همچنین ممکن است گاهی با پیام ممنوع ۴۰۳ مواجه شوید چند بار تلاش کنید--></ref>
در پی اقدامات مجاهدین خلق در حمایت از عراق در جریان جنگ این کشور با ایران، در سال ۱۹۸۴ میلادی، بنی صدر از شورای ملی مقاومت خارج شد.<ref name="britannica" /><ref name="keddie253" />
بنیصدر در دادگاهی که برای واقعه [[ترور میکونوس]] در [[آلمان]] تشکیل شد و مقامات عالی نظام [[جمهوری اسلامی]] را به دست داشتن در ترور رهبران مخالف کُرد متهم کرد، علیه نظام جمهوری اسلامی شهادت داد. او اکنون در ورسای، شهری در حومه پاریس، تحت مراقبت امنیتی دولت [[فرانسه]] اقامت دارد و به انتشار منظم هفتهنامه «انقلاب اسلامی در هجرت» پرداختهاست.<ref name="autogenerated4" /><ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/01/090130_ir_banisadar.shtml ابوالحسن بنی صدر]، وبگاه [[بیبیسی فارسی]]، ۱۱ بهمن ۱۳۸۷</ref>
== شهادت در دادگاه میکونوس ==
خط ۱۶۳:
== دیدگاههای دیگران دربارهٔ بنیصدر ==
* [[سید روحالله خمینی|آیت الله خمینی]] بنی صدر را فاقد شم سیاسی دانسته و معتقد بود وی یازده میلیون رأی را تباه کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.imam-khomeini.ir/fa/C207_43410/
* سردار [[رحیم صفوی]] فرمانده سابق سپاه پاسداران در برنامه تلویزیونی سال ۱۳۸۷، در پاسخ به سؤال مجری جوان برنامه مبنی بر اینکه «میگویند بنی صدر در جنگ و دفاع خیلی به ما خیانت کرد ولی هیچکس نگفته خیانت او چه بود»، با کمال تعجب اظهار داشت: «من هم نمیتوانم کلمه خیانت را به کار ببرم. بلکه نفهمی او را نسبت به موضع خودش که رئیسجمهور بود و فرمانده کل قوا بود اما انقلاب اسلامی را درک نکرده بود و عظمت امام را و اینکه بالاخره باید تابع امام باشد. البته نسبت به مسئله جنگ هم چیزی نمیفهمید.»
* دریابان [[علی شمخانی]] وزیر سابق دفاع و دبیر کنونی [[شورای عالی امنیت ملی]] نیز در برنامه تلویزیونی که به صورت زنده از شبکه تهران پخش میشد، پس از آنکه مجری برنامه با طرح سؤالی، مبنی بر اینکه «جریان نامهای که بعد از فتح خرمشهر برخی فرماندهان نظامی به بنی صدر نوشتند و دستور عقبنشینی ایشان را تقبیح کردند، چه بود»، پرسید، خطاب به وی گفت: «بنی صدر اصلاً آن موقع نبود. بنی صدر تا زمانی که در خاک ایران بود و فرمانده کل قوا بود، هیچ عملیات موفقی انجام نداد بنی صدر در عملیات سال ۵۹ که میخواست خرمشهر را آزاد کند و شکست خورد و فاجعه هویزه رخ داد، قصد خیانت نداشت! بنی صدر دنبال پیروزی بود و اگر پیروز میشد، تانکهایی که به سمت بصره میرفتند تانکهایی در تهران به سمت کرسیهای قدرت میرفتند و میگفت من عامل پیروزی ام؛ لذا بنی صدر خیانت نکرد»<ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://www.kayhannews.ir/870304/2.htm#other211 | عنوان=اظهارات تعجببرانگیز دو فرمانده (خبر ویژه) | تاریخ =
* [[محمد غرضی]] خائن بودن بنیصدر را رد کرد و فقط او را قدرتطلب دانست.<ref>[http://boyernews.com/162744/ناگفتههاي-خواندنی-محمد-غرضي؛-همه-اطل/ ناگفتههای خواندنی محمد غرضی؛ همه اطلاعات را به آیتالله منتظری میدادم/ حرف آقای هاشمی در مورد آقای مصباح درست است]</ref>
* [[سید علی خامنهای|سید علی خامنه ای]] رهبر ایران در دیدار با مسئولان جمهوری اسلامی پس از انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم، بدون نام بردن از بنی صدر رفتار وی را در دوقطبی سازی جامعه در سال ۵۹ خطرناک توصیف کرد و مسئولان را از تکرار آن روش برحذر داشت
== پیشنهاد ترور ==
خط ۲۰۰:
* روش تحقیق<ref>http://www.banisadr.com.fr/Books/raveshe_tahghigh/pdf/raveshe_tahghigh.pdf</ref>
* روش شناخت بر پایه توحید<ref name="autogenerated3">[http://www.banisadr.com.fr/Books/hezbe_siasi_mosalah/hezbe_siasi_mosalah.html جریان تحول سپاه پاسداران به حزب سیاسی مسلح -۱<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
* ترجمه کتاب مکانیسمهای رشد از عقب ماندگی<ref name="autogenerated4" />
* ایران و نقش مدرس
* عقل آزاد<ref>[http://www.banisadr.com.fr/Books/Agle_Asad/Agle_Azad.html Abolhassan Banisadr - Agle Azad - به سایت آقای بنی صدر خوش آمدید<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
* جریان تحول سپاه پاسداران به حزب سیاسی مسلح<ref name="autogenerated3" />
* مافیای مأمور سرکوبهای خیابانی<ref>http://www.banisadr.com.fr/Books/Mafia_khiabani/doc/Mafia_khiabani.doc</ref>
* مافیای اطاعاتی<ref>http://www.banisadr.com.fr/Books/Mafia_etelati/doc/Mafia_etelati.doc</ref>
خط ۲۱۳:
* بیان آزادی، حق حیات و مجازات اعدام<ref>http://www.banisadr.com.fr/Books/execution/doc/execution.doc</ref>
* توطئه آیتاللهها
* توانایی و ناتوانی<ref name="autogenerated5">[http://www.banisadr.com.fr/Books/tavanaii_va_natavani/html/tavanaii-va-natavani-tama.html توانایی و ناتوانی<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref name="autogenerated5" />
* زن در شاهنامه<ref>http://www.banisadr.com.fr/Books/Zan_dar_shahname/pdf/Zan_dar_Shahnameh.pdf</ref>
* بنی صدر سخن میگوید
|