موزه‌های آستان قدس رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

هم اکنونهم‌اکنون مدیر موزه آستان قدس دکتر علی سوزنچی می‌باشد .

آثار تاریخی ساخته شده یا وقف شده برای حرم مطهر پس از استفاده، طی سده‌های گذشته در خزانه نگه‌داری می‌شده و سیاهه‌های اموالی موجود در بخش نسخ خطی آستان قدس نشان دهندة فهرست برداری منظم کارگزارن در دوره‌های گذشته می‌باشد. در سال ۱۳۱۵ شمسی اتاق‌های فوقانی شمال غربی صحن نو (آزادی) و جنوب شرقی صحن کهنه (انقلاب اسلامی) که به یکدیگر متصل بوده به خزانه و محل نگه‌داری اشیاء اختصاص یافت. دفتر یادداشت مراجعان نشان می‌دهد که این مجموعه از سال ۱۳۱۶ تا ۱۳۲۱ ش. مورد بازدید بسیاری از فرهیختگان و مقامات ایرانی و مستشرقین خارجی قرار گرفته‌است.

در چهاردهم آذرماه سال ۱۳۱۶ شمسی سنگ بنای ساختمانبنا موزه در قطعه زمینی به مساحت ۵۷۰۰ مترمربع در مشرق [[مسجد گوهرشاد]] وکنار مقبره [[شیخ بهایی]] رسماً گذاشته می‌شود. این بناکه نقشه آن را [[آندره گدار]] ترسیم نمود توسط «مهندس کنتراتیف» و «بیوک قهرمانی» در سه طبقه، یک طبقه زیرزمین و دو طبقه فوقانی به مساحت ۱۰۳۴ مترمربع ساخته و در سال ۱۳۲۴ شمسی افتتاح شد. هم‌زمان با ساخت بنای موزه از «مهدی بهرامی» مدیر وقت موزه ایران باستان برای انتخاب و آماده‌سازی اشیاء موجود در خزانه، دعوت شد.

این بخش در سال ۱۳۷۸ ش. افتتاح شد و بیشتر آثار به نمایش در آمدهدرآمده در آن اهدایی [[سید جلال‌الدین تهرانی]] است که شامل اسطرلاب‌های تخت، کروی، حلقوی، انواع تلسکوپ‌های انعکاسی و شکستی، کره‌های جغرافیایی و آسمانی، ابزارهای اندازه‌گیری و همچنین مجموعه‌ای از ساعت‌های آفتابی، وزن ه‌ای دیواری و رومیزی می‌باشد. قدیمی‌ترین آثار این بخش مربوط به دوره صفوی و دو [[اسطرلاب]] تخت ساخت استاد عبدالائمه و استاد عبدالعلی جزو میراث وقفی آستان قدس می‌باشد.

این بخش با اهدای کلکسیون صدف‌ها و حلزون‌های دریایی، اهدایی «محمد سعید فؤاد وهبه» (اهل سوریه) در سال ۱۳۷۸ ش. افتتاح شد. این مجموعه بی‌نظیر از از سواحل آسیا و اروپا و آمریکا جمع‌آوری و خریداری شده بود. آثار به نمایش درآمده در این بخش مورد استقبال بازدید کنندگان موزه قرار دارد و به مرور صدف‌ها و حلزون‌ها و جانوران دریایی از سواحل ایران نیز به موزه اهداء شده‌است.

از جمله شخصیت‌های علمی و ورزشی مشهور که مدال‌ها، نشان‌ها و یادبودهای خود را به آستان قدس رضوی اهدا نموده‌اند، [[پهلوان تختی]]، [[رضا صادقی]]، [[امرالله احمدی]]، [[امید نوروزی]]، [[مجید خدایی]]، [[امیر توکلیان]]، [[سید محمود میران]] و ...… می‌باشند. همچنین در طی دهه هفتاد به بعد، مدال‌ها، نشان‌ها و یادبودهای دیگر قهرمانان ورزشی، جانبازان و معلولین و مسابقات علمی داخل و خارج از کشور به مجموعه افزوده شد. این مجموعه که در حال حاضر گزیده‌ای از آن به نمایش درآمده، در سال ۱۳۹۲ ش. چیدمان شد.

۱-# قالی‌های بافت مناطق مرکز و شرق کشور و همچنین قالی‌های پرده‌ای در طبقه هم‌کف.

۲-# قالی‌های بافت مناطق غرب و شمال غرب کشور و هم‌چنین قالیچه‌های بافت ایلات و عشایر کشور در طبقه اول به نمایش درآمده‌است.

۳-# قالی‌های دوره صفوی و قالی‌های بزرگ مشهد در طبقهٔ منهای یک درمعرض نمایش قرار دارد.

در سال ۱۳۶۴ش.۱۳۶۴ اولین موزه قرآن جهان توسط آستان قدس رضوی درساختمانی به مساحت ۱۰۰۰ متربع با نام «گنجینه قرآن و نفائس» گشایش یافت و مجموعه‌ای از قرآن‌های خطی با قدمت تاریخی از قرن سوم تا قرن سیزدهم هجری، همچنین مجموعه‌ای از مرقعات از دوره صفوی تا عصر حاضر، مجموعه‌ای از جلدهای لاکی و روغنی و نقاشی‌های [[گل و مرغ]] و [[تذهیب]] و خوشنویسی هنرمندان معاصردر آن به نمایش درآمد.

=== گنجینه آثار اهدایی آیت‌اللهسیدعلی خامنه‌ای ===

این بخش در بهمن ماه سال ۱۳۷۳ ش. در طبقه هم‌کف گنجینه قرآن و نفائس افتتاح شد. آیت‌اللهسیدعلی خامنه‌ای یکی از واقفان عمده آستان قدس رضوی هستند که از سال ۱۳۷۳ تا سال۱۳۹۱ش.۱۳۹۱ حدود ۲۰۰۰ شیء شامل فرش و دست بافت‌ها، انواع تابلوهای نقاشی، [[معرق]]، [[منبت]] وآثار حجمی، انواع ظرف، سکه ومدال و نشان یادبود و ماکت، همچنین بیش از ۷۰۰۰ نسخه خطی را به آستان قدس رضوی اهداء نمودند. اشیاء این مجموعه توسط افراد مختلف مردم وهنرمندان و رهبران سایرکشورهای جهان به ایشان اهداء شده‌است.

برخی از آثار مهم این بخش عبارتند از: بقایای پرچم مبارزات عشایر خوزستان علیه استعمار انگلیس در سال ۱۲۹۳ ش. تابلو بزرگ معرق عصر عاشورا اثر استاد توانا و همکارانش که با استفاده بیش از ۱۰۱ هزار قطعه چوب‌های درختان گوناگون جنگلی و قطعات فلز و صدف معرق کاری شده، تابلوهای نقاشی اهدا شده توسط سران کشورهای آسیای میانه، ماکت کعبه معظمه و مدینه منوره از جنس طلا و نقره، آثار منبت و معرق کاری چوب و صدف اهدایی رهبران کشور سوریه و تابلو فرش‌های تصویری اثر هنرمندان ایرانی، همچنین مجموعة عصاها از ارزش هنری بسیاری برخوردار است.

استاد محمود فرشچیان از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۳ شمسی پانزده تابلو از آثار خود را به موزه آستان قدس رضوی اهداءکرده‌است. این آثار تا سال ۱۳۸۸ش. در بخش هنرهای تجسمی و از سال ۱۳۸۹ ش. در ساختمان موزه قرآن و در تالاری که به نمایش این آثار اختصاص یافت در معرض دید بازدید کنندگان قرار گرفتند. این تابلوها شامل پنجمین روز آفرینش (۱۳۵۲ ش)، عصر عاشورا (۱۳۵۵ ش)، یتیم نوازی (۱۳۵۶ ش)، یارب (۱۳۷۳ ش)، نیایش (۱۳۷۶ ش)، اولین پیام (۱۳۷۹ ش)، توسل (۱۳۷۹ ش)، هدیه عشق (۱۳۸۱ ش)، رمی جمره (۱۳۸۵ ش)، کوثر (۱۳۸۶ ش)، ضامن آهو۲ (۱۳۸۸ ش)، پرچمدار حق (۱۳۸۹ ش)، ستایش پروردگار (۱۳۹۰ ش) و معراج (۱۳۹۱ ش) هستند، در ضمن استاد فرشچیان در سال ۱۳۶۹ ش. تابلو مینیاتور خمسه آل طیبه را که مربوط به اجدادشان بوده به این موزه اهدا نمودند.

از سال ۱۳۹۰ ش. تالار قرآن‌های خطی توسعه داده شد و تالار دوم آن با نمایش ابزار کتابت شامل [[مرکب دان]] و دوات‌های برنجی، استیل، فولادی و سفالی؛ چاقوی قلم تراش؛قلم‌تراش؛ [[قط‌زن]]، قیچی فولادی؛ [[قاشق تحریر]]، جلدها و [[قلمدان‌های لاکی روغنی]]؛ قلمدان‌های فولادِ طلاکوب، برنجیِ کنده کاری شده، چوبیِ [[منبت کاری]] شده، و [[خاتم کاری]]، مرقعات تاریخی و آثار هنری هنرمندان آستان قدس گشایش یافت. این مرقعات از خوشنویسان قرن نهم هجری تا دوره معاصر مانند [[علی کاتب]]، [[میرعلی هروی]]، [[میرعماد الحسنی]]، [[میرزا غلامرضااصفهانی]]، محمدکاظم، [[سید علی گلستانه]] و استاد [[سید حسن میرخانی]] است. مرقعات گل و مرغ به سبک پرداز، قطعات تذهیب شده، قطعات خط و نقاشی به [[شیوه گلزار]] اثر هنرمندان معاصر آستان قدس از سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۸۸ ش. اثر نفیس بزرگترین تابلو نقاشی رنگ و روغن با [[سبک قهوه‌خانه‌ای]] به ابعاد ۷*۲ متر مربوط به اوایل دوره قاجار و تابلو «کتابخانه مبارک»، با سبک [[نقاشی پشت شیشه]] مربوط به دوره قاجار از دیگر آثار این بخش به‌شمار می‌رود.

زیباترین قسمت این حمام سربینه (آن) است که ۸ ستون سنگی پوشش گنبدی آن را استوار نگه داشته، و سه غرفه برای پوشیدن و قرار دادن لباس‌ها جهت مردم عامه و یک شاه‌نشین جهت طبقه اشراف در آن وجود دارد. سربینه به وسیله نقاشی و کاشی‌های زیر رنگی تزئین شده‌است. تزئینات نقاشی این قسمت۱۳ لایه است قدیمی‌ترین لایة نقاشی مربوط به دورة صفوی و جدیدترین لایه متعلق به اواخر دورة قاجار می‌باشد، لایه متأخر آن که اکنون در معرض دید قرار دارد با موضوعاتی همچون زندگی اجتماعی مردم، داستان‌های شاهنامه، داستان‌ها و افسانه‌های ادبی قدیمی ایران و [[ماه‌های سریانی]] با کمی اغراق در جزئیات به تصویر در آمده‌استدرآمده‌است. نورگیری فضاهای مختلف حمام از طریق سقف و توسط نورگیرهای سقفی صورت می‌گرفته‌است.