ایلات خمسه: تفاوت میان نسخه‌ها

|popplace=استان‌های [[استان خمسهفارس|فارس]] ٬ [[استان خمسهکرمان|کرمان]] ،و ایالات[[استان خمسه کبیر،هرمزگان|هرمزگان]]

'''ایلات خمسه''' یک کنفدراسیون ایلی در [[استان زنجانفارس|فارس]] است که شامل ایلی [[زبان فارسی|فارسی زبان]] به نام [[باصری]]<ref>یوسفی، احسان، عشایر پارس، شیراز، 1393 خورشیدی.ص48</ref>، سه ایل [[ترکی قشقایی|ترک زبان]] به نام‌های [[بهارلو]] ،[[اینانلو]] و [[نفر (ایل)|نفر]]؛ و همچنین ایلی [[زبان عربی|عرب زبان]] به نام [[عرب خمسه]] است.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= نجفی|نام= علی محمد|کتاب=وقایع ایلات خمسه | ناشر= نشر همسایه|سال=. ص 14}}</ref>

اتحادیه ایلی یا بزرگ ایل، از اتحاد چند ایل و طایفه بزرگ تشکیل می‌شد که و از لحاظ گستردگی همانند یک دولت کوچک در ایران عمل می‌کرد که توسط ایلخانی و ایل‌بیگی اداره می‌شد، نمونه دیگر اینگونه اتحادیه، ایل [[بختیاری، ترک]] فارسبویراحمدی و عربقشقایی است است که مانند بسیاری از اتحادیه‌های ایلی متأخر ایران مخلوطی از قبیله‌هایی با ریشه‌های قومی گوناگون است.ایلات خمسه از حیث زبان و نژاد متفاوت‌اند. ایل باصری، فارسی زبان و ایرانی هستند. ایلات بهارلو، اینانلو و نفر؛ ترک زبان و منشأ ترکی دارند. ایل عرب، نیز عرب زبان و عرب نژاد است. میرزا حسن فسایی، به تفصیل دربارهٔ ایلات خمسه (اینالو، باصری، بهارلو، عرب و نفر) در فارسنامه، سخن گفته است.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=فسایی |نام=میرزا حسن |کتاب=فارسنامه ناصری جلد دوم| ناشر= |سال= صص ۱۵۸۵ و ۱۵۷۳|شابک=}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=دومورینی |نام= |کتاب=عشایر فارس | ناشر= |سال= صص ۳۸ و ۳۳|شابک=}}</ref>

در واقع جمع این ایلات اتحادیه‌ای است سیاسی که دولت مرکزی در برابر نفوذ وتهاجمو قدرت روزافزون [[ عرب ها]] و [[ مغول های وحشی]] هاقشقائی‌ها به تشکیل آن دست زده است. با اینکه ایلات پنج‌گانه فوق از برخی جهات با هم تفاوت فاحش دارند، با این حال علاوه بر اتحادیه سیاسی که آن‌ها را با هم متحد ساخته است، در ساخت اجتماعی سیاسی، نیز تابع یک نظام و سلسله مراتب ایلی هستند.ایوانف، به درستی می گوید:«ائتلاف عشایر قشقایی خمسه نه یک اتحاد نژادی که یک اتحاد سیاسی [بوده] است.» [[یرواند آبراهامیان]] در کتاب فصل اول کتاب [[ایران بین دو انقلاب]] به تشکیل ایلات خمسه از سوی حکومت مرکزی اشاره می‌کند. او نیز معتقد است:« ایلات خمسه، یک ساخته مصلحتی بود، از پنج قبیله ناهمگن ( به معنی بدون شباهت)نامتجانس به سرکردگی یک اعیان‌زاده شهری ([[علی محمد خان قوام الملک]]، پسر بزرگ [[حاج ابراهیم کلانتر]])، که به ندرت بین عشیره‌اش ظاهر می‌شد و به خود می‌بالید که ارتباط نسبی با آنها داردندارد و برخی حتی مدعی بودند که جد اعلایش تاجری یهودی بوده است.» او می‌نویسد: «با این همه این اتحادیه که برای قاجار، حریف قدرتمندی در برابر [[قشقایی|ایل قشقایی]] محسوب می‌شد، همچنان تحت فرمان قوام‌الملک ماند و حتی سال‌ها بعد در [[جنگ جهانی دوم]] به حکومت مرکزی در جنگ با [[قشقایی|قشقایی‌]]<nowiki/>ها که هوادار آلمان‌ها بودند، با اعزام نفرات کمک شایانی کرد. دستگاه سلطنت قاجاریه برای حفظ قدرت خود بدین صورت تعادل قومی ایجاد کرده بود.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ایران بین دو انقلاب|نام خانوادگی=آبراهامیان|نام=یرواند|ناشر=مرکز|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=ص 42 و 41}}</ref>

در ایلات خمسه تعدادی [[طایفه مستقل]] نیز وجود دارند که از لحاظ سیاسی به هیچ ایلی وابسته نیستند و معمولاً بازمانده ایلی بزرگ بوده‌اند که در اثر حمله یا مهاجرت پراکنده شده‌اند و جمعیت چندانی هم ندارند که ایل نامیده شوند.ازین قیبل طوایف،[[طایفه ردشولیکردشولی]] را می‌توان نام برد.

در سال۱۸۱۸ [[[[1818]]]]((جانی خان ))مقام( ایلخانی) را به دست آورد، فسایی مدعی است که ،ایناین اولین بار است که از این عنوان در [[استان فارس]] استفاده شده‌است. پس از آن تمامی رؤسای بعدی《 ترکقشقایی‌ها 》های 《《[خمسه] 》》این عنوان را یدک می‌کشیدند. پس از[[ جانی خان]]،خان، فرزند ارشدش [محمدعلی خا ن]خان جانشین وی شد. با اینکه محمدعلی خان همواره مریض بود و بیشتر از باغ ارم [[شیراز]] ایل را رهبری می‌نمود، قدرت خارق العاده به دست آورد. نه تنها قشقایی‌ها بلکه دیگر ایل‌های مهم فارس از جلمه [[بهارلو]]، [[اینانلو]] و [[نفر (ایل)|نفر]] نیز تحت اقتدار او بودند. او همچنین روابط خوبی با (قاجارها )برقرار کرد، با دختر حسین‌علی‌میرزا فرمانفرما حاکم فارس ازدواج کرد و همچنین تصمیم داشت که یکی از دختران [[محمد شاه قاجار]] را به ازدواج یکی از پسرانش در آورد. اما در نهایت به [[تهران]] فراخوانده شد و مجبور به اقامت در دربار شد.

[[ایل باصری]] ایلی [[زبان فارسی|فارسی زبان]] است. سنتاً قشلاق این ایل در مناطق شمالی [[لارستان]] و ییلاقشان در بلوک [[مرودشت]] ،[[پاسارگاد]] و [[اقلید]] بوده‌است.نیاکان باصری‌ها گروهی از طایفهٔ پارس به نام طایفهٔ پازارگادیا یا [[پاسارگادیان]] خوانده می‌شدند که در قرون اولیه میلادی به نام کاریانیان شناخته می‌شدند. (ویکی از ۷ایل باقی مانده درمقابل تهاجم (اعراب) بوده است و هیچ گونه تغیر نژادی در نژادشان ایجاد نشده و یکی از نژاد های اصیل ایرانی هستند) در مقابل باصری معرب واژه پاساری به معنی اهل پاسارگاد است.<ref name="ReferenceA">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=یوسفی |نام=احسان |کتاب=عشایر پارس | ناشر=قشقایی |سال=۱۳۹۳}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = دانشنامه ایرانیکا|نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/baseri-a-pastoral-nomadic-tribe-of-fars-belonging-to-the-kamsa-confederacy|عنوان=باصری | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= 20192016/6/27}}</ref>

[[بهارلو|ایل بهارلو]] ایلی [[مردم ترک|ترک نژاد]] است که در دوران [[صفویه|صفوی]] در اتحادیه [[قزلباش]] عضویت داشته‌است.بهارلوهای خمسه عده ایاکثراً ساکن [[شهرستان داراب]] و [[تهران]] می‌باشند.بخشی از بهارلوها نیز در [[همدان]] ،[[آذربایجان]] و [[[[آتروپاتن]]خراسان]] زندگی (اردببلمی‌کنند تبریزکه اورمیهعضو امروزی)خمسه نمی‌باشند.<ref زندگیname="ReferenceB"/><ref>{{یادکرد می‌کنندوب که|نویسنده عضو=دانشنامه خمسهایرانیکا |نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/baharlu-turkic-tribe|عنوان=بهارلو | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=2016/6/27}}</ref>

[[اینانلو|ایل اینانلو]] نیز ایلی [[مردم ترک|ترک نژاد]] است که بیشتر در نواحی جنوب و جنوب شرقی فارس زندگی می‌کنند.[[حسن فسایی]] باور دارد اصل این ایل از [[ترکستان]] است که در زمان [[ایلخانان|سلاطین مغول]] به فارس آمده، توقف نموده‌اند و در بیشتر اوقات چندین هزار نفر لشکر سواره و پیاده از این ایل در رکاب سلاطین خدمت نموده‌اند.بخشی از اینانوها نیز در [[آذربایجان]] زندگی می‌کنند که عضو خمسه می‌باشندنمی‌باشند.<ref name="ReferenceB"/><ref>{{یادکرد وب |نویسنده =دانشنامه ایرانیکا |نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/Aynallu |عنوان=ایل اینانلو | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=2016/6/27}}</ref>

[[نفر (ایل)|ایل نفر]] نیز ایلی [[مردم ترک|ترک نژاد]] است که بیشتر در نواحی جنوبی [[استان فارس]] و به خصوص [[بخش صحرای باغ]] لارستان زندگی می‌کنند.بخشی از نفرها نیز در [[تهران]] و [[قزوین]] زندگی می‌کنند که عضو خمسه نمی‌باشند.<ref name="ReferenceB"/><ref>{{یادکرد وب |نویسنده =دانشنامه ایرانیکا |نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/nafar|عنوان=ایل نفر | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=2016/6/27}}</ref>