ویکی‌پدیا

میر حیدر آملی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها
۱۳۳٬۲۴۲ ویرایش‌ها
جز ←‏سخنان بزرگان: اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی
Tenaciouss (بحث | مشارکت‌ها)
۲۰۳ ویرایش‌ها
ابرابزار
برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
خط ۱:
{{جعبه زندگینامه
|نام_شخص= میر حیدر آملی
|تصویر= Mirhayder1Mirhayder3.jpg
|نام_تصویر
|عرض_تصویر= 210px
|توضیح_تصویر=
|نام دیگر= علامه سید حیدر آملی، شیخ العارفین سید میر حیدر آملی
|جوایز دریافتی=
|لقب‌ها= علامه شیخ میر حیدرالدین؛ امام الصوفی
|زمینه فعالیت= فلسفه، سیاست، روان‌شناسی، خداشناسی، فقه، تصوف، حدیث، تفسیر و...و…
|ملیت=
|اهل= [[ایران]]
|دوره=
|سال‌های فعالیت=
|محل زندگی= [[آمل]]، [[نجف]]، [[حله]]
|مذهب= اسلام، تصوفاسلام
|نهاد=
|همسر=
خط ۲۲:
|مدفن=
|نقش‌های برجسته=
|پیشه= [[فیلسوف]]، [[دانشمند]]، [[عارف]] ، [[عالم]]، [[مفسر]]، [[صوفی]]
|وبگاه=
|وب‌گاه=
|منصب=
|سبک=
|مکتب=[[شیعه]]
|آثار= [[تفسیر محیط الاعظم]]، [[جامع الاسرار و منبع الانوار]]، [[محیز الاعظم]] و رساله‌های بسیاری
|تاریخ_تولد= [[۷۲۰ هجری]]
|محل_تولد= [[آمل]]
|تاریخ_مرگ= ۷۸۷
|محل_مرگ= [[حله]] یا [[آمل]]
|امضاء=
|گفتاورد=
خط ۳۷:
|Soure_id =
}}
'''بهاء الدین سید حیدر بن علی بن حیدر''' معروف به '''شیخ حیدر آملی''' یا '''میر حیدر آملی''' یا '''سید حیدر آملی''' (زاده:۷۲۰هجری۷۲۰ هجری در [[آمل]]) عارف[[فیلسوف]] و صوفی[[مفسر]] و [[مفسرعارف]] [[شیعه و صوفی]] قرن هشتم است.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/amoli-sayyed-baha-al-din-haydar-b ویĀMOLĪ, ازSAYYED نوادگان [[علویان]BAHĀʾ-AL-DĪN]</ref><ref>Meri, [[مازندران]]Josef استW. که, تبارشand بهJere [[سجاد|علیL. بنBacharach حسین،(2006). امامMedieval زینIslamic العابدین]]Civilization: -امامAn چهارمEncyclopedia. شیعیانA-Z ed. Vol. 1. New York: Rouledge. pp. می‌رسد42–43.</ref>
 
== زندگی ==
میر حیدر، در [[آمل]] چشم به جهان گشود و تا میان‌سالی به کارهای دیوانی و دولتی مشغول بود. اما در میانه عمر سودای دانش اندوختن در سر گرفت.<ref>Amuli, وSayyid رهسپارHaydar [[نجف]](1989). شدInner وSecrets تاof پایانThe زندگی درPath. همانElements شهرBooks,Zahra ماندPublications.</ref>
 
== شهرت ==▼
نام او بیش‌تر به سبب نظریاتش در بارهٔ [[عرفان]] و [[حکمت]] مطرح شده‌است. میر حیدر را از بزرگ‌ترین عارفان شیعی می‌دانند. در رساله‌های غربی نوشته‌است علم میر حیدر فراتر از دریاها است.▼
او دارای چهل رساله‌است که از جمله می‌توان به [[جامع الاسرار و منبع الانوار]] که برای تبیین دیدگاه‌های اهل تصوف و شیعیان است، اشاره کرد. وی تشیع و تصوف حقیقی را نزدیک به یکدیگر می‌داند. میرحیدر آملی مرد بزرگ تاریخ و عرفان ایران بوده‌است.▼
 
== سخنان بزرگان ==▼
* صاحب ریاض العلما می‌نویسد: فاضل عالم جلیل مفسر فقیه محدث و از بزرگان علمای امامیه‌است و از تألیفات او تفسیری موسوم به [[تفسیر محیط الاعظم|محیط الاعظم]] می‌باشد؛ و بازمی‌گوید: من تعدادی از مسائل فقهی و کلامی را که سید آن‌ها را از [[فخرالمحققین حلی|فخرالدین]]، فرزند [[علامه حلی|علامه]] پرسید و جواب‌هایی که به آن سوالات داده شده را دیدم{{مدرک}}▼
* پروفسور [[هانری کربن]] در مقدمه رصین و وزینش بر [[جامع الاسرار و منبع الانوار|جامع الاسرار]] سید حیدر آملی می‌نویسد: سید حیدر آملی یکی از بزرگ‌ترین متفکران مذهب [[شیعه]] است که به سال ۷۲۰ هجری متولد شده. او یکی از ارکان فلسفه و معنویت مذهب [[تشیع دوازده امامی]] است.▼
سید حیدر در [[جامع الاسرار و منبع الانوار|جامع الاسرار]] می‌نویسد: هر که شیعه نیست صوفی نیست و هر که صوفی نیست شیعه نیست.
 
== جوانی و گذر عمر ==
میر حیدر آملی بخش بزرگ جوانی درخشان خود را در آمل در ایالت [[طبرستان]] گذراند. در اثر پیچ و خم زمانه و یورش مغولان نشانه‌ای از آثار قدیمی باقی مانده‌است. با توجه به وضعیت خانوادگی و مشاغلی که حیدر آملی در جوانی در دربار امیر به عهده داشته، زندگی او با یکی از پرآوازه‌ترین خاندان‌های فرمانروایی مازندران یعنی خاندان باوندیان (موسوم به کینخواریه) پیوند دارد. {{مدرک}}در سال‌های ۷۵۰–۷۳۴ق از ندیمان فخرالدوله حسن بین [[کیخسرو]] بن یزدگرد، آخرین شاخه سوم [[آل باوند]] شد اما پس از چندی به دربار فخرالدوله شاه غازی (۷۶۱–۷۳۴ ق) امیر پادوسپانی رفت و نزد او نیز منزلتی رفیع یافت و به وزارت رسید.
حیدر آملی با تجدید خاطره امیر که در خدمت او بوده، با افتخار نسب او را به ساسانیان می‌رساند. {{مدرک}} در همان سالی که امیر به قتل رسید و خاندان باوندیان از میان رفت (۷۵۰ ه)، حیدر آملی تصمیم می‌گیرد تا به زندگیسمت موفق و این جهانی خود پایان داده و به سوی خداعرفان برود. (پایان دوره ایرانی).
هانری کربن زندگی سید حیدر را در سه قسم کلی بیان می‌دارد: الف: دوره ایرانی: تا ۳۰ سالگی (سال ۷۵۰)، دوره اول عراقی (از سال ۷۵۲ تا ۷۶۸) دوره دوم عراقی، (از سال ۷۶۸ تا ۷۸۷) و می‌توانیم تاریخ تولد سید حیدر را در آمل با اختلاف یک سال معلوم نماییم که۷۲۰ (شاید ۷۱۹ اما به احتمال زیاد ۷۲۰) است.
می‌توانیم تاریخ تولد سید حیدر را در آمل با اختلاف یک سال معلوم نماییم:۷۲۰ (شاید ۷۱۹ اما به احتمال زیاد ۷۲۰).
 
سید حیدر بن علی بن حیدر عبیدلی حسینی آملی به یکی از خانواده‌های بزرگ سید [[آمل]] تعلق داشت. شهری که ساکنان آن از همان آغاز شیعه و عالم بودند. {{مدرک}}
اگر فاصله یک ساله میان حرکت از آمل و ورود به اماکن مقدس اسلام در سال ۷۵۱ را به حساب نیاوریم، می‌توانیم بگوییم که دوره ایرانی سید حیدر از سال ۷۲۰ تا ۷۵۰ هجری بوده‌است؛ که ابتدا به [[گرگان|استرآباد]] و بعد به [[اصفهان]] رفت، بنابراین سید حیدر آمل را در سال ۷۵۰ هجری ترک کرد، یعنی در همان سالی که امیر او به قتل رسید. خود او می‌گوید که در این زمان سی ساله بوده‌است. {{مدرک}}
در این فاصله سید حیدر آموزش‌های اصلی را دیده و نخستین تجربه خود از زندگی را کسب کرده بود. او در جامع الاسرار می‌گوید که از همان آغاز جوانی و حتی کودکی با علاقع فراوان به مطالعه عرفان شیعی دوازده امامی پرداخت. {{مدرک}}
زائر ماوی با ترک همه چیز، جز خرقه‌ای ژنده از مال دنیا نگه نمی‌دارد و برای زیارت اماکن مقدسه تشیعمقدس و سپس بیت المقدس[[اورشلیم]] و [[مکه]] قدم در راه می‌گذارد. بدین ترتیب دوره عراقی یا بهتر بگوییم نخستین مرحله این دوره او آغاز می‌شود. سید حیدر به مکه و [[مدینه]] می‌رود، اما به علت وضع مزاجی به عراق[[بغداد]] بازمی‌گردد. {{مدرک}}
تذکره نویسان می‌گویند که در نخستین مرحله این دوره، سید حیدر از تعلیمات دوسه شیخعارف، نورالدین بزرگوار،طهرانی، مولانا [[نصیر الدین کاشانی]] حلی و شیخ [[فخرالمحققین محمد بن حسن بن مطهر حلی]] استفاده کرد.
فخرالمحققین فرزند [[علامه حلی]] بود که در نزد [[نصیرالدین طوسی]] و کاتبی قزوینی تعلیم دید و خود یکی از اساتید کلام شیعی این دوره بود. {{مدرک}}
سید حیدر از حسن بن حمزه هاشمی روایت می‌کند در سال ۷۶۱ از فخرالمحققین اجازه روایت دریافت کرد و به درخواست او رساله رافعه الخلاف را نوشت و برای مدتی به مکاتبه علمی با او پرداخت.
 
یادآور می‌شویم که آخرین تاریخ تحریر رساله العلوم العالیه یعنی سال (۷۸۷ ه) مربوط می‌شود به زمانی که سید حیدر شصت و پنج سال بود. از این پس دیگر اطلاعی از او نداریم و نمی‌دانیم در چه زمان و شرایطی این دنیا را ترک گفته‌است. [[حسن حسن‌زاده آملی|علامه حسن‌زاده آملی]] در اینباره می‌فرمایند: «فعلاً در جنب مسجد امام حسن عسکری (ع) در آمل قبری به نام میرحیدر آملی؛ ولیکن مسلم است که غیر از سید حیدر است. زیرا ایشان خودش می‌نویسد:» من از آمل بیرون رفتم «وی در [[حله]] وفات کرده‌است.»{{مدرک}}▼
▲== شهرت ==
پس از سال ۷۸۷ اثری از حیدر آملی در این جهان فانی نمی‌یابیم. این دوره از زمان حمله تیمور لنگ به [[مازندران]] دور نیست و دلیلی نداریم که سید حیدر به زادگاه خود بازگشته باشد. یا گفته می‌شود او را بعد مرگش به زادگاه خود آورده‌اند.
▲نام او بیش‌تر به سبب نظریاتش در بارهٔ [[عرفان]] و [[حکمت]] مطرح شده‌است. میر حیدر را از بزرگ‌ترین عارفان شیعی می‌دانند. در رساله‌های غربی نوشته‌است علم میر حیدر فراتر از دریاها است.
▲او دارای چهل رساله‌است که از جمله می‌توان به [[جامع الاسرار و منبع الانوار]] که برای تبیین دیدگاه‌های اهل تصوف و شیعیان است، اشاره کرد. وی تشیع و تصوف حقیقی را نزدیک به یکدیگر می‌داند. میرحیدر آملی مرد بزرگ تاریخ و عرفان ایران بوده‌است.
 
== مرگ و آرامگاه ==
آرامگاه سیّد حیدر در محله قدیمی آمل واقع است که در گذشته‌های دور نام آن محل «حازمه کوی» بوده‌است که نزدیک مسجد امام حسن عسکری آمل واقع در محله پایین بازار آمل می‌باشد و بانی این مرقد [[عزالدین آملی]] است که آن را برای مدفن سیّد حیدر ساخته‌است. سیّد عزیز الدین نیز خود از عارفین بوده و ملقب به قطب المحققین و برهان السالکین می‌باشد و او را پس از مرگ در جوار سیّد حیدر دفن نمودند و نفر سوم مدفون در این مقبره امام سید تاج الدین فخر الاسلام ابوالقاسم فرزند ابو المحاسن رویانی است.
▲باید یادآور می‌شویمشد که آخرین تاریخ تحریر رساله العلوم العالیه یعنی سال (۷۸۷ ه) مربوط می‌شود به زمانی که سید حیدر شصت و پنج سال بود. از این پس دیگر اطلاعی از او نداریمدر دسترس نیست و نمی‌دانیممشخص نیست در چه زمان و شرایطی این دنیا را ترک گفته‌است. [[حسن حسن‌زاده آملی|علامه حسن‌زاده آملی]] در اینباره می‌فرمایندمی‌گوید: «فعلاً در جنب مسجد امام حسن عسکری (ع) در آمل قبری به نام میرحیدر آملی؛ ولیکن مسلمبه احتمال زیاد است که غیر از سید حیدر است. زیرا ایشان خودش می‌نویسد:» من از آمل بیرون رفتم «وی احتمالاً در [[حله]] وفات کرده‌است.»{{مدرک}}
احتمال دارد او را بعد مرگش به زادگاه خود آورده‌اند.
[[پرونده:Tomb Mausoleum Mir sayyed Heydar Amuli (Seyyed 3 tan)fakhrul islam and rukn al din Amuli.JPG|بندانگشتی|برج آرامگاهی سید میر حیدر آملی در مازندران]]
گفتنی است که سید حیدر آملی، دو معاصر همنام دارد:
* سید حیدر بن علی که بایستی مؤلف کشکول در سال ۷۳۵ هجری بوده باشد.
* سید حیدر بن علی بن حیدر که در سال ۷۵۹ (دقیقاً دو سال پیش از سید حیدر آملی) از فخر المحققین اجازه دریافت کرد؛ بنابراین سه شخصیت معاصر همنام، سید حیدر داریم که دو تن از آنان با اختلاف دو سال از یک استاد اجازه دریافت کرده‌اند.
* البته این است که شخصی که در [[آرامگاه میر حیدر آملی]] دفن می‌باشد سید حیدر آملی است که با نام کامل سید میر سید حیدر آملی است.<ref>{{پک|حسینی|آقانوری|۱۳۹۴|ص=۱۱۷–۱۳۰}}</ref>
 
میر حیدر آملی، عالم شیعه قرن هشتم، صوفیان را «شیعیان خاص» خوانده و می‌گوید: «یکی بر شریعت و دیگری بر حقیقت تمرکز یافته و هر دو در صراط مستقیم است؛ ولو هر یک دیگری را طرد کند؛ زیرا هر یک بخشی از حقیقت را دارد… ضروری است این دو گروه بکوشند از گروه دیگر، بخش دیگر حقیقت را فرا گیرند تا از هر جهت، به کمال دست یابند».<ref>{{پک|حسینی|آقانوری|۱۳۹۴|ص=۱۱۷–۱۳۰}}</ref>
 
== آثار ==
او آثار متفاوتی از علم تصوف و نگاه به امامان شیعه داشته‌است تفسیر قرآن و کتاب‌های بحث در علم و فلسفه از بزرگترین آثار کتاب‌های فلسفه در جهان است که در اکثر دانشگاه‌های معتبر دنیا در حال تدریس می‌باشد. آثار گران‌بهاییبزرگ از وی در موضوع‌هایی چون تفسیر قرآن با عنوان [[تفسیر محیط الاعظم]]، [[نص النصوص و رساله العلوم العالیه]] بر جای مانده‌است. نص النصوص، درحقیقت، شرحی بر فصوص الحکم [[ابن عربی]] است.<ref>مهاجرنیا، محسن، «فلسفهٔ سیاسی علامه سید حیدر آملی»، نشریهٔ علوم سیاسی، سال دوم، ش 6، پاییز 1378، صص 217-189.</ref>
 
===== عرفان و ابن عربی =====
وی در عرفان نظری، شارح و پیرو محی‌الدین‌بن عربی به‌شمار می‌آید. کتاب المقدمات من کتاب نص النصوص آملی، شرحی بر کتاب فصوص‌الحکم‌ابن‌عربی است. این در حالی است که ابن عربی رسماً به جهان تسنن و آملی به جهان تشیع تعلق دارد. این همگرایی را باید به حساب عرفان و تصوف این دو شخصیت نامدار جهان اسلام گذاشت، اما سیدحیدر شارح و پیرو تمام عیار ابن عربی نبود بلکه شرح او بر فصوص ابن عربی انتقادی بوده و در همه مسائل به جز مسئله وجود با وی مناقشه کرده‌است؛ به ویژه آنجا که ابن‌عربی خاتم ولایت مطلقه را حضرت [[عیسی]] و خاتم ولایت مقیده را تلویحاً خودش دانسته و بعد برخی از پیروانش به آن تصریح کرده‌اند. اگر درست باشد که همگرایی سیاه حیدر و ابن عربی را به حساب عرفان و تصوف آن دو بگذاریم، واگرایی آنها را باید به حساب رنگ‌پذیری عرفان و تصوف آن دو از سنت‌های مذهبی‌شان گذاشت. با توجه به این ویژگی سید حیدر در زمرهٔ عارفان شیعی قرار می‌گیرد.<ref>جامع الاسرار سیدحیدر آملی، جامع تصوف و تشیع»، مجموعهٔ مقالات کنگرهٔ ملی علامه سید حیدر آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساری، صص 36-11.</ref>
 
▲== سخناندر نگاه بزرگان ==
* [[فخرالمحققین حلی]] استاد وی، او را «مرشد سالکان، زنده کننده سنت اجداد طاهرینش، جامع بین معقول و منقول، صاحب انفاس قدسی و اخلاق نبوی و مورد توجه و عنایت پروردگار می‌داند.<ref>مقدمه کتاب جامع الاسرار و منبع الانوار، ص 5، تصحیح هنری کربین و عثمان اسماعیل یحیی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی و انجمن ایرانشناسی و فرانسه مقدمه کتاب محیط الاعظم، ص 529، تحقیق و تنقیح السید محسن الموسوی تبریزی و مقدمه نصّ النّصوص.</ref>
▲* صاحب ریاض العلما می‌نویسد: فاضل عالم جلیل مفسر فقیه محدث و از بزرگان علمای امامیه‌است و از تألیفات او تفسیری موسوم به [[تفسیر محیط الاعظم|محیط الاعظم]] می‌باشد؛ و بازمی‌گوید: من تعدادی از مسائل فقهی و کلامی را که سید آن‌ها را از [[فخرالمحققین حلی|فخرالدین]]، فرزند [[علامه حلی|علامه]] پرسید و جواب‌هایی که به آن سوالات داده شده را دیدم{{مدرک}}.
▲* پروفسور [[هانری کربن]] در مقدمه رصین و وزینش بر [[جامع الاسرار و منبع الانوار|جامع الاسرار]] سید حیدر آملی می‌نویسد: سید حیدر آملی یکی از بزرگ‌ترین متفکران مذهب [[شیعه]] است که به سال ۷۲۰ هجری متولد شدهشده‌است. او یکی از ارکان فلسفه و معنویت مذهبدر [[تشیع دوازده امامی]]مذاهب است.<ref>مقدمه پرفسور عثمان اسماعیل و پرفسور هانری کربن بر جامع الاسرار و منبع الانوار</ref>
* محققینی نظیر [[میرداماد]]، [[ملاصدرا]]، [[ملا هادی سبزواری]] وی را یاد کرده‌اند.<ref>Meri, Josef W. , and Jere L. Bacharach (2006). Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia. A-Z ed. Vol. 1. New York: Rouledge. pp. 42–43.</ref>
* [[ابن ابی جمهور احسائی]] می‌نویسد: آملی علامه و صاحب کشف حقیقی بوده‌است؛ و علوِّ مرتبه او در علم ظاهر و باطن، روشن و واضح است مانند نور بر قلّه طور می‌درخشد و این، از شرح فصوص اش و از تفسیرش و از کتاب جامع الاسرارش روشن می‌گردد.<ref>روضات الجنات، ج 2، ص 377 و اعیان الشیعه، ج 6، ص 272.</ref>
 
== یادبودها ==
در حال حاضر بزرگداشت‌های برای او گرفته می‌شود و دو تندیس یکی در [[آمل|زادگاهش]] و دیگرییک یادبود در [[فرانسه]] برای او ساخته‌اند.
 
== جستارهای وابسته ==
* [[جامع الاسرار و منبع الانوار]]
* [[آرامگاه سه سید (میر حیدرآملی)]]
* [[ابن ابی جمهور احسائی]]
* [[هانری کربن]]
{{پانویس}}▼
 
== منابع ==
▲{{پانویس|۲}}
* [http://6bahman.com/page.php?id=894]
* [http://www.hawzah.net/FA/articleview.html?ArticleID=87565 علی از نگاه میر حیدر]
* [http://www.azha.ir/showthread.php?tid=408 جامع الاسرار]
سطر ۹۳ ⟵ ۹۷:
* [http://www.iranicaonline.org/articles/amoli-sayyed-baha-al-din-haydar-b علامه سید بها الدین حیدر بن آملی]
* [http://allamehmirhayydaramuli.org.ir/ علامه حکیم میر حیدر آملی استاد تصوف]
* [http://www.hawzah.net/FA/articleview.html?ArticleID=87565 Henry Carbun book mirMir hayydar Amuli]
* [http://www.rasekhoon.net/article/show-97676.aspx صوفیان ایرانی]
 
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/میر_حیدر_آملی»