آمفیبول: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Wikimostafa (بحث | مشارکت‌ها) جز ابزار پیوندساز: افزودن پیوند آندزیت به متن |
جز ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار: |
||
خط ۲:
'''آمفیبول''' گروهی از [[کانیهای سیلیکات|سیلیکات‌ها]] است که دارای ساختمان زنجیره‌ای مضاعف اکسید سیلیکات متبلور می‌باشد، از دستهٔ [[کانیهای سیلیکات#سیلیکات‌های زنجیره‌ای|سیلیکات‌های زنجیره‌ای]] یا اینوسیلیکات است و البته شباهت زیادی به پیروکسن که از سیلیکات‌های زنجیره‌ای ساده‌اند، دارند. از آنجایی که آمفیبولها دارای یون (OH) اند، به آن‌ها کانیهای هیدروکسیل نیز می‌گویند.
آمفیبول در درجه حرارت ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ درجهٔ سانتی گراد تخریب می‌شود و در ۱۲۰۰ درجه ذوب می‌گردد. دارای جلای شیشه‌ای است و سختی آن بطور متوسط بین ۵ تا ۶ و وزن مخصوصش بین ۲٫۹ تا ۳٫۵۵ متغیر است.
در ترکیب آمفیبولها علاوه بر بنیان (SiO<sub>۴</sub>)، عناصری از قبیل [[منیزیم]]، [[آهن]] و [[کلسیم]] شرکت می‌نمایند که ممکن است با سیکلیات‌های مضاعف [[سدیم]]، [[آلومینیوم]] و [[آهن]] (۳ ظرفیتی) همراه باشد.
خط ۸:
همچنین آمفیبولها در دو ساختار بلوری [[دستگاه بلوری تک‌شیب|تک‌شیب]] و [[دستگاه بلوری راست‌لوزی|راست‌لوزی]] دیده شده‌اند.
== ریشه‌شناسی ==
نام آمفیبولها از کلمه یونانی آمفیبولوس به معنی بلورهای پیچیده
== ویژگی‌های کلی ==
=== کانی‌شناسی ===
آمفیبولها در دو سیستم
الف) آمفیبولها محتوی هیدروکسید (OH) اساسی یا هالوژن‌های کلر و فلوئور هستند.
ب) ساختار آن‌ها یک زنجیره مضاعف متبلور چهار تائی است (
آمفیبوله اغلب
سنگ‌ها – آمفیبولها بلورهای متشکل سنگ‌های آذرین یا دگرگونی
=== محل پیدایش ===
بسیاری از آمفیبولها را در سنگ‌های [[سنگ آذرین|آذرین]] و [[دگرگونی (زمین‌شناسی)|دگرگونی]] به‌طور فراوان می‌توان دید. کانیهای مورد بحث در هر نوع سنگ آذرین خواه اسید، قلیایی بازیک یا اولترا بازیک ممکن است دیده شود ولی در سنگ‌های حد واسط
=== ترکیب شیمیایی ===
در ساختمان آمفیبولها جانشینی [[یون]]ها به مقدار فراوان صورت می‌گیرد و به همین جهت ترکیب شیمیایی این کانی‌ها بسیار متفاوت است. ترکیب ساده‌ترین آمفیبول دارای کلسیم زیاد یعنی [[ترمولیت]] است که در آن اتم‌های کلسیم موقعیت‌های شش تایی و هشت تایی ساختمان اتمی را اشغال می‌نماید.<ref name="دانش‌نامهٔ رشد">[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=
===دسته‌بندی===▼
▲=== دسته‌بندی ===
از نظر ترکیب شیمیایی، آمفیبولها نیز مانند پیروکسن‌ها به سه دستهٔ مهم تقسیم می‌شوند:
# آمفیبول‌های آهن و منیزیم‌دار یا فرومنیزین (ferro-magnesiennes)
# آمفیبول‌های کالکو فرومنیزین یا آهن، منیزیم و کلسیم‌دار (Calco Ferro magnesiennes)
# آمفیبول‌های سدیک یا سدیم‌دار(Amphiboles-sodiques)
==آمفیبول‌های فرومنیزین راست‌لوزی یا آمفیبول‌های راست‌لوزی==▼
آمفیبول‌های فرو منیزین یا آهن و منیزیم‌دار که در ساختار [[دستگاه بلوری راست‌لوزی|راست‌لوزی]] بلوری می‌گردند همانند پیروکسن‌های راست‌لوزی یعنی سری انستاتیت هیپرستن می‌باشند. از این کانی‌ها سری [[آنتوفیلیت-ژدریت]] (Anthophillite-Gedtite) را می‌توان نام برد.▼
▲== آمفیبول‌های فرومنیزین راست‌لوزی یا آمفیبول‌های راست‌لوزی ==
* [[آنتوفیلیت]]: <sub>۲</sub>(Si<sub>۴</sub>O<sub>۱۱</sub>)<sub>۲</sub>(Fe،Mg)<sub>۷</sub>(OH)▼
▲آمفیبول‌های فرو منیزین یا آهن و منیزیم‌دار که در ساختار [[دستگاه بلوری راست‌لوزی|راست‌لوزی]] بلوری می‌گردند همانند پیروکسن‌های راست‌لوزی یعنی سری انستاتیت هیپرستن می‌باشند. از این کانی‌ها سری [[آنتوفیلیت-ژدریت]] (Anthophillite-Gedtite) را می‌توان نام برد.
* [[ژدریت]]: <sub>۲</sub>(Si<sub>۳</sub>،Al O<sub>۱۱</sub>)(Mg،Al)(OH)▼
▲* [[آنتوفیلیت]]: <sub>۲</sub>(Si<sub>۴</sub>O<sub>۱۱</sub>)<sub>۲</sub>(
== آمفیبول‌های فرومنیزین تک‌شیب و فرومنیزین و کلسیم‌دار تک‌شیب ==
آمفیبول‌های [[دستگاه بلوری تک‌شیب|تک‌شیب]] به دو زیرشاخهٔ آهن و منیزیم‌دار و آهن، منیزیم و کلسیم‌دار تقسیم می‌شوند.
=== سری آمفیبول‌های فرومنیزین تک‌شیب ===
از نظر ترکیب شیمیایی تقریباً همانند سری آمفیبول‌های فرومنیزین راست‌لوزی می‌باشد که در ساختار بلوری با هم فرق دارند کانیهای مهم این سری عبارتند از:
* [[کومینگتونیت]]: <math>Fe_{2}Mg_{5}Si_8O_{22}(OH)_{2}</math>
* [[گرونریت]]: <math>Fe_7Si_8O_{22}(OH)_2</math>
=== سری آمفیبول‌های فرومنیزین و کلسیم‌دار تک‌شیب ===
در این سری برخلاف سری‌های دیگر [[کلسیم]] در ترکیب آن‌ها شرکت دارد وسیلیکات‌های فرومنزین کلسیک را تشکیل می‌دهند. این سری را می‌توان همانند پیروکسن‌های فرومنیزین وکلسیم‌دار یعنی دیوبسید-هندنبرژیت دانست.
سطر ۴۶ ⟵ ۵۰:
* [[ترمولیت]]: <math>Ca_2Mg_5Si_8O_{22}(OH)_2</math>
* [[آکتینوت]]: <math>Ca_2(Mg,Fe)_5Si_8O_{22}(OH)_2</math>
* [[آزبست]] (Asbestos) یا پنبهٔ نسوز، نوعی از این کانی‌ها است که به صورت رشته‌های بسیار باریکی در می‌آید وترکیب شیمیایی آن به ترمولیت نزدیک می‌باشد. این رشته‌ها قابل انعطاف بوده و از آن پارچه‌های نسوز می‌بافند.
* [[آمیانت]] (Amiante) با پنبهٔ کوهی نام دیگری است که به آن داده می‌شود.
== آمفیبول‌های سدیم‌دار (سدیک) ==
این سری از آمفیبولها با داشتن [[سدیم]] و آهن سه ظرفیتی در ترکیب خود مشخص هستند. همگی در ساختار تک‌شیب بلوری می‌شوند. مقدار درصد Na<sub>۳</sub>O در این کانی‌ها بین ۵ تا ۱۰ درصد می‌باشد.
مهمترین کانی‌ها از این سری عبارتند از
* [[ریبکیت]]: <math>Na_2Fe_3^{2+}Fe^{3+}_2Si_8O_{22}(OH)_2</math>
* [[گلوکوفان]]: <math>Na_2(Mg,Fe)_3Al_2Si_8O_{22}(OH)_2</math>
کانی حدواسط بین ریبکیت و گلوکوفان، [[کروسیت]] (Crossite) نام دارد.
== آمفیبول‌های حد واسط یا هورنبلندها ==
سری کانیهای [[هورنبلند]] (Hornblendes) عمومی‌ترین آمفیبول‌های تک‌شیب را تشکیل می‌دهند. این سری از نظر ترکیب شیمیایی بسیار متنوع است و در سنگ‌های آذرین و [[دگرگونی (زمین‌شناسی)|دگرگونی]] یافت می‌شوند. مهمترین کانیهای این سری عبارتند از:
* هورنبلند عادی یا هورنبلند سبز که مقدار آهن آن کم است.
* هورنبلند بازالتی یا اکسنی هورنبلند یا هورنبلند سیاه که دارای آهن زیاد است وخاص سنگ‌های [[بازالت]]ی می‌باشد.<ref>[http://www.gsi.ir/Main/Lang_fa/Page_46/GroupId_01-06/DataId_405/Action_Pn4/
== تجزیهٔ آمفیبولها ==
این کانی‌ها ممکن ا ست به [[کلریت (کانی)|کلریت]]، [[بیوتیت]]، [[اپیدوت]]، [[کلسیت]]، [[تالک]] و
== جستارهای وابسته ==
* [[کانیهای سیلیکات]]
* [[پیروکسن]]
== منابع ==
{{پانویس}}
* ترکیب شیمیایی کانی‌ها از ویکی‌پدیای انگلیسی گرفته شده‌است.
| |||