تومان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
←فتحعلی شاه: ایجاد پیوند |
←واحد رسمی پول ایران در دوران قاجار: افزودن متن |
||
خط ۳۸:
در [[جهانگشای نادری]] در مورد سال‌های پایانی پادشاهی نادرشاه و گرفتن مالیات‌های فوق‌طاقت که منجر به کشتار مردم و خرابی ایران شد آمده‌است: «آن جماعت که در ولایات دستی بلکه ناخنی نداشتند که قفای سر توانند خارید از پا بر فلک کشیده از ناخن به در می‌کردند تا آن بی‌گناهان بی‌دست و پا گشته هر کدام ده الف و بیست الف که هر الفی پنج هزار ''تومان'' بوده باشد، از دست چوب با قلمهای شکسته به پای خود می‌نوشتند…»<ref>[[عبدالحسین نوایی|نوایی، عبدالحسین]]، ''[[متون تاریخی به زبان فارسی]]''، [[سمت (انتشارات)|سمت]]، ۱۳۷۶. (ص ۱۸۸)</ref>
=== سکه های طلا با واحد تومان ===
از آغاز ضرب سکه های طلا در ایران، این سکه ها در دوره های مختلف با نام های متفاوت نامگذاری و شناخته شده اند. با کنار رفتن زندیه و روی کار آمدن قاجار، واحد پول سکه های طلا از «مُهر اشرفی» به «تومان» تغییر یافت. وزن هر سکه طلای «مهر اشرفی» حدود ۱۱ گرم بود و سکه «نیم مهر اشرفی» ۵/۴ گرم وزن داشت<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=½ Mohur Ashrafi - Karim Khan Zand, Iran|نشانی=https://en.numista.com/catalogue/pieces61722.html|وبگاه=en.numista.com|بازبینی=2019-07-06|کد زبان=en}}</ref>، <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Mohur Ashrafi - Karim Khan Zand, Iran|نشانی=https://en.numista.com/catalogue/pieces61990.html|وبگاه=en.numista.com|بازبینی=2019-07-06|کد زبان=en}}</ref>. با توجه به اینکه سکه یک تومانی آغامحمدخان حدود ۸ گرم وزن داشت می توان نتیجه گرفت که نرخ برابری «تومان» در برابر طلا نسبت به «مُهر اشرفی» پایین تر آمده بود.
==== آغامحمدخان ====
نخستین پول هایی که تحت عنوان «تومان» در ایران بصورت رسمی رواج یافت، سکه های طلایی با وزن تقریبی ۴، ۸ و ۱۶ گرم بودند که به ترتیب نیم، یک و دو تومان زمان حکومت [[آقامحمدخان قاجار|آغامحمدخان قاجار]] را تشکیل می دادند<ref>{{یادکرد وب|عنوان=½ Tumân - Āghā Moḥammad Khān, Iran|نشانی=https://en.numista.com/catalogue/pieces61729.html|وبگاه=en.numista.com|بازبینی=2019-07-02|کد زبان=en}}</ref>،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=2 Tumân - Āghā Moḥammad Khān, Iran|نشانی=https://en.numista.com/catalogue/pieces29109.html|وبگاه=en.numista.com|بازبینی=2019-07-02|کد زبان=en}}</ref>. این سکه ها که در شهرهای مختلف از جمله رشت، تبریز، تهران، شیراز، خوی و ... ضرب می شدند در آغاز حکومت وی در روی خود دارای یک بیت شعر به صورت زیر
{{شعر}}
{{ب|شد آفتاب و ماه زر و سیم در جهان
{{پایان شعر}}
در سوی دیگر سکه محل ضرب سکه و تاریخ ضرب آن بر پایه گاهشماری هجری قمری درج شده بود. شعر مزبور از زمان حکومت کریم خان زند بر روی سکه ها درج می شد و تنها تفاوت سکه های طلای آغامحمدخان از نظر نوشتار درج عبارت «یا محمد» بجای عبارت «یا کریم» در پشت سکه هاست. بعدها
==== فتحعلی شاه ====
سطر ۵۲ ⟵ ۵۵:
[[پرونده:سکه_فتحعلی_شاه_ضرب_شده_در_دوره_دوم_جنگهای_ایران_و_روسیه.jpg|بندانگشتی|سکه یک تومانی فتحعلی شاه ضرب [[طبرستان]] در دوره دوم جنگهای ایران و روسیه]]
جالب آنکه در این دوره و همزمان با [[جنگهای ایران و روسیه در دوره قاجار|جنگهای ایران و روس]]، سکه های یک تومانی با عبارت «سکه فتحعلی شه خسرو کشور سِتان» ضرب شده اند که معادل یک تومان بوده اما وزن آنها به ۳/۴ گرم کاهش یافته بود<ref>{{یادکرد وب|عنوان=1 Tumân - Fatḥ Alī Qājār, Iran|نشانی=https://en.numista.com/catalogue/pieces57932.html|وبگاه=en.numista.com|بازبینی=2019-07-02|کد زبان=en}}</ref>. دو بار کاهش وزن سکه ها در مدت حکومت فتحعلی شاه می تواند نشاندهنده وجود وضعیت نامناسب اقتصادی و در نتیجه کاهش برابری واحد پول رسمی در برابر طلا باشد.
سکه های پنج تومانی نیز در این دوره ضرب شده که جنبۀ رایج و متداول نداشته اند<ref>{{یادکرد وب|عنوان=5 Tumân - Fatḥ Alī Qājār, Iran|نشانی=https://en.numista.com/catalogue/pieces57899.html|وبگاه=en.numista.com|بازبینی=2019-07-02|کد زبان=en}}</ref>.[[پرونده:سکه_طلا_فتحعلی_شاه.jpg|بندانگشتی|سکه یک تومانی تصویری فتحعلی شاه؛ نخستین سکه با نقش شاه ایران که پس از اسلام در سال ۱۲۴۹ هـ ق در اصفهان ضرب شد.]]نکته دیگر آنکه نخستین سکه تصویری بعد از انقراض [[شاهنشاهی ساسانی]] در ایران، سکه یک تومانی تصویری فتحعلی شاه با وزن ۳/۳۴ گرم است که وی را نشسته بر [[تخت طاووس (قاجاری)|تخت طاووس]] نقش
==== محمد شاه ====
| |||