ناصرالدین‌شاه: تفاوت میان نسخه‌ها

ناصر الدینناصرالدین شاه به زبان‌های عربی، ترکی، فرانسه و انگلیسی مسلط بود و صحبت می‌کرد. شرح مسابقات او در باب زبان در کتاب تاریخی خاطرات اعتمادالسلطنه موجود است. او به شریعه اسلام پایبند بود. حج رفت. نماز می‌خواند، روزه می‌گرفت و کلا شخصی مؤمن بود. با خلیفه عربستان بر سر امیرالمؤمنین بودن رقابت داشت.

هنگامی که [[محمد شاه قاجار]] که سال‌ها با بیماری [[نقرس]] دست به گریبان بود در سال ۱۲۲۷ خورشیدی در ۴۱ سالگی از دنیا رفت، کشور گرفتار شورش بود و تنها بخش آرام ایران [[آذربایجان]] شمرده می‌شد. در این زمان ناصرالدین میرزای ولیعهدولیعهد، -که آن زمان هفده ساله بود؛ در [[تبریز]] به سر می‌برد و مدعیان پادشاهی از هر سو سر برآورده بودند. [[حاجی میرزا آقاسی]] وزیر محمد شاه که توانایی آرام نگاه داشتن [[تهران]] را نداشت به [[حرم عبدالعظیم]] پناهنده شد و بست نشست و مادر قدرتمند ناصرالدین شاه [[مهدعلیا]] خودش به تنهایی تمامی کشور را اداره کرد و وزیر محمد شاه را عزل کرد و شورش‌ها را آرام و تمامی خائنان را مجازات کرد و برای ۴۵ روز پادشاه قاجار بود و این نشان می‌داد که او تا چه اندازه شایسته است. در این زمان ناصرالدین میرزا با پشتیبانی میرزا تقی‌خان امیرنظام ([[امیرکبیر]] آینده) راهی تهران شد و پیش از رسیدن به شهر میرزا تقی‌خان را لقب اتابک اعظم داد و او را صدراعظم خود گردانید. با رسیدن به تهران در همان سال ناصرالدین شاه به پادشاهی ایران رسید و به مادرش [[مهدعلیا]] بخاطر شایستگی‌ و توانایی در اداره مملکت مقام نایب‌السلطنه داد و مادر را با خود شریک سلطنت کرد.

در سال ۱۲۸۷ هجری قمری ناصرالدین شاه قصد زیارت [[عتبات]] کرد. برای این منظور با [[میرزا حسین‌خان مشیرالدوله]]، وزیرمختار ایران در دربار عثمانی، مکاتبه کردند تا مقدمات سفر شاه را فراهم آورد.<ref name="Farahani79">{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =فراهانی منفرد | نام =مهدی | عنوان =اصلاحات میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی و دو رویه تمدن بورژوازی غرب | ژورنال =گنجینه اسناد | شماره =۲۳ و ۲۴ | مکان =تهران | تاریخ =پائیز و زمستان ۱۳۷۵ | صفحه =۷۹ | پیوند =http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/98680?sta=میرزا+حسین+سپهسالار&sto=&ste= | تاریخ دسترسی =۲۱ شهریور ۱۳۹۰}}</ref> مشیرالدوله در [[عراق]] همه جا در کنار شاه حاضر بود و هرگاه مجالی می‌یافت از لزوم اصلاحات با شاه سخن می‌گفت.<ref>امین‌الدوله، ص۲۷</ref> در این سفر شاه او را از بازگشت به عثمانی معاف کرد و با خود به ایران آورد و و وزارت عدلیه و اوقاف و وظایف را به او سپرد و سال بعد با لقب سپهسالاری به وزارت جنگ منصوبش ساخت.<ref name="Farahani79">{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =فراهانی منفرد | نام =مهدی | عنوان =اصلاحات میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی و دو رویه تمدن بورژوازی غرب | ژورنال =گنجینه اسناد | شماره =۲۳ و ۲۴ | مکان =تهران | تاریخ =پائیز و زمستان ۱۳۷۵ | صفحه =۷۹ | پیوند =http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/98680?sta=میرزا+حسین+سپهسالار&sto=&ste= | تاریخ دسترسی =۲۱ شهریور ۱۳۹۰}}</ref> در ۲۹ شعبان ۱۲۸۹ سپهسالار با دستخطی که از جانب شاه صادر شد به صدارت عظمی منصوب شد. او دست به اصلاحاتی زد و [[قرارداد رویتر]] را به امضای شاه رساند که به موجب آن امتیازهای متعددی از جمله بهره‌برداری از تمام معادن ایران به یک سرمایه‌دار بریتانیایی به نام [[پل جولیوس رویتر]] واگذار شد.<ref name="Farahani79-84">{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =فراهانی منفرد | نام =مهدی | عنوان =اصلاحات میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی و دو رویه تمدن بورژوازی غرب | ژورنال =گنجینه اسناد | شماره =۲۳ و ۲۴ | مکان =تهران | تاریخ =پائیز و زمستان ۱۳۷۵ | صفحه =۷۹–۸۴ | پیوند =http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/98680?sta=میرزا+حسین+سپهسالار&sto=&ste= | تاریخ دسترسی =۲۱ شهریور ۱۳۹۰}}</ref>

ناصرالدین شاه به خوشنویسی علاقه داشت و برای آموختن این هنر کوشش می‌کرد. او از خود آثاری در [[نستعلیق]] و [[شکسته نستعلیق]] برجای گذاشته‌است.<ref name="Khosh-golstan76">{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =صحراگرد | نام =مهدی | عنوان =ناصرالدین شاه و خوشنویسی | ژورنال =گلستان هنر | شماره =۸ | مکان =تهران | تاریخ =تابستان ۱۳۸۶ | صفحه =۷۶ | پیوند =http://www.ensani.ir/storage/Files/20100905105614-ناصرالدین%20شاه%20و%20خوشنویسی.pdf | تاریخ دسترسی =۳ مهر ۱۳۹۱}}</ref> گرچه تواریخ از استادان خطاطی او نام نبرده‌اند، اما گزارش شده که او [[میرزای کلهر]] را به حضور خود می‌خواند و گاه از سر تفنن از روی سرمشق‌های میرزا می‌نوشت.<ref name=Khosh-golstan76>{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =صحراگرد | نام =مهدی | عنوان =ناصرالدین شاه و خوشنویسی | ژورنال =گلستان هنر | شماره =۸ | مکان =تهران | تاریخ =تابستان ۱۳۸۶ | صفحه =۷۶ | پیوند =http://www.ensani.ir/storage/Files/20100905105614-ناصرالدین%20شاه%20و%20خوشنویسی.pdf | تاریخ دسترسی =۳ مهر ۱۳۹۱}}</ref> دوران سلطنت او به دلیل ظهور خوشنویسان بسیار و تجربه شیوه‌های نو یکی از درخشان‌ترین اعصار خوشنویسی ایران به‌شمار می‌رود.<ref name="Khosh-golstan75">{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =صحراگرد | نام =مهدی | عنوان =ناصرالدین شاه و خوشنویسی | ژورنال =گلستان هنر | شماره =۸ | مکان =تهران | تاریخ =تابستان ۱۳۸۶ | صفحه =۷۵ | پیوند =http://www.ensani.ir/storage/Files/20100905105614-ناصرالدین%20شاه%20و%20خوشنویسی.pdf | تاریخ دسترسی =۳ مهر ۱۳۹۱}}</ref> تشویق و ترغیب به خطاطی از سوی شاه و خط‌شناسی او که باعث می‌شد خوشنویسان آثارشان را به بهترین شکل ممکن به وی ارائه کنند، در شکوفایی خوشنویسی در این دوره مؤثر بود.<ref name="Khosh-golstan">{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =صحراگرد | نام =مهدی | عنوان =ناصرالدین شاه و خوشنویسی | ژورنال =گلستان هنر | شماره =۸ | مکان =تهران | تاریخ =تابستان ۱۳۸۶ | صفحه =۷۶ و ۸۵ | پیوند =http://www.ensani.ir/storage/Files/20100905105614-ناصرالدین%20شاه%20و%20خوشنویسی.pdf | تاریخ دسترسی =۳ مهر ۱۳۹۱}}</ref> پیوسته چندین تن خوشنویس در دربار ناصری حضور داشتند و ناصرالدین شاه آنان را به لقب‌هایی چون کاتب السلطان، خوش‌نویس باشی و اشرف الکتاب مفتخر می‌نمود. او همچنین با خوشنویسان معروف عصر خود از جمله میرزای کلهر، [[میرزا غلامرضا اصفهانی]] و [[محمد حسین شیرازی]] ارتباط داشت.<ref name="Khosh-golstan81-83">{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =صحراگرد | نام =مهدی | عنوان =ناصرالدین شاه و خوشنویسی | ژورنال =گلستان هنر | شماره =۸ | مکان =تهران | تاریخ =تابستان ۱۳۸۶ | صفحه =۸۱–۸۳ | پیوند =http://www.ensani.ir/storage/Files/20100905105614-ناصرالدین%20شاه%20و%20خوشنویسی.pdf | تاریخ دسترسی =۳ مهر ۱۳۹۱}}</ref>

ناصرالدین شاه همچنین در جمع‌آوری مرقعات و کتاب‌های خطی اهتمام داشت. او هرجا نسخه‌ای خطی نفیس می‌یافت، برای کتابخانه سلطنتی خریداری می‌کرد.<ref name="Khosh-golstan77">{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =صحراگرد | نام =مهدی | عنوان =ناصرالدین شاه و خوشنویسی | ژورنال =گلستان هنر | شماره =۸ | مکان =تهران | تاریخ =تابستان ۱۳۸۶ | صفحه =۷۷ | پیوند =http://www.ensani.ir/storage/Files/20100905105614-ناصرالدین%20شاه%20و%20خوشنویسی.pdf | تاریخ دسترسی =۳ مهر ۱۳۹۱}}</ref> به دستور او چندین نسخه ارزشمند کتابت و تصویرسازی شدند. از آن جمله نسخه‌ای مصور هزار و یک شب بود که شاه در نخستین سال جلوس خود به کتابتش دستور داد و پس از هفت سال در شش مجلد به دست ۴۲ هنرمند به اتمام رسید و اثری همتای [[شاهنامه بایسنقری]] است.<ref name="Khosh-golstan78">{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =صحراگرد | نام =مهدی | عنوان =ناصرالدین شاه و خوشنویسی | ژورنال =گلستان هنر | شماره =۸ | مکان =تهران | تاریخ =تابستان ۱۳۸۶ | صفحه =۷۸ | پیوند =http://www.ensani.ir/storage/Files/20100905105614-ناصرالدین%20شاه%20و%20خوشنویسی.pdf | تاریخ دسترسی =۳ مهر ۱۳۹۱}}</ref>