برکه کل: تفاوت میان نسخه‌ها

}}'''برکهٔ کَل''' یا '''گنج‌البحر'''<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=سند معاملهٔ سهام آب برکه}}</ref> یک [[آب‌انبار]] تاریخی مربوط به دورهٔ [[قاجاریان]] است که در شهر [[گراش]]، [[استان فارس]] قرار دارد. این اثر در تاریخ {{جلالی حروف|۲۵|۱۲|۱۳۷۹|پیوند=نه}} با شمارهٔ ثبت ۳۲۹۲ در فهرست [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://web.archive.org/web/20151023092637/http://iranshahrpedia.ir:80/static/view/page/cultural-heritage-reports |عنوان = دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر|نشانی بایگانی = http://web.archive.org/web/20150406043613/http://iranshahrpedia.ir/docs/Asar-e%20Sabti%20(Up%20to%2026666)%20(Version%2090%2008%2029).zip|تاریخ بایگانی=۲۳ اکتبر ۲۰۱۵ | ناشر = سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران |تاریخ = |تاریخ بازدید =۲۰۱۱-۰۵-۱۹}}</ref> این آب‌انبار، بزرگترین آب‌انبار ساخته‌شده در [[ایران]] است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=22 آبان 1397|وبگاه=خبرگزاری جمهوری اسلامی - ایرنا|نشانی=https://www.irna.ir/news/83097961/%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%D9%8A%D9%86بزرگترين-%D8%A2%D8%A8آب-%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1انبار-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86ايران-%D8%AF%D8%B1در-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B4گراش-%D8%A7%D8%B3%D8%AAاست-%D9%86%D9%87نه-%D9%82%D8%B2%D9%88%D9%8A%D9%86قزوين|عنوان=بزرگترین آب انبار ایران در گراش است، نه قزوین}}</ref><ref name=":4">{{یادکرد کتاب|عنوان=برکهٔ کل، بزرگ‌ترین آب‌انبار ایران|نام خانوادگی=نوذری|نام=عزت‌الله|ناشر=|سال=۱۳۷۱|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> برکهٔ کل در جنوب‌غربی شهر گراش و در مسیر رودخانهٔ فصلی پِئت قرار دارد.

همچنین در برخی اسناد قدیمی به این برکه با نام گنج‌البحر اشاره شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=سند تقسیم سهام آب کل|نام خانوادگی=کریمی جهرمی|نام=خلیل|ناشر=ادارهٔ ثبت اسناد لارستان|سال=1338|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=گریشنا {{!}} خبر و فرهنگ در گراش » بزرگ‌ترین آب‌انبار ایران «گنج‌البحر» نام دارد|نشانی=http://www.gerishna.com/archives/86570|بازبینی=2019-07-17}}</ref>

دربارهٔ چگونگی ریزش سقف برکهٔ کل روایت‌های متفاوتی وجود دارد. برخی ریزش سقف [[گنبد|گنبدی‌شکل]] را به [[زمین‌لرزه ۱۳۳۹ لار|زمین‌لرزهٔ لار در سال ۱۳۳۹]] مربوط می‌دانند.<ref name=":4" /> این روایت صحیح به نظر نمی‌رسد؛ چرا که در حافظهٔ تصویری افرادی شاهد زمین‌لرزه بوده‌اند، خاطره‌ای از سقف‌دار بودن برکهٔ کل مشاهده نمی‌شود. برخی دیگر دلیل ریزش سقف را عدم مهارت سازندگان، [[موج صوتی]] حاصل از آبگیری برکه، [[بارندگی]] و عواملی از این دست برشمرده‌اند.<ref name=":0" /> قدیمی‌ترین اشاره‌ای که به بی‌سقف بودن آب‌انبار شده‌است، مربوط به سندی است که در ۱۳۳۷ هجری قمری تنظیم شده‌است و برکهٔ کل را «آب‌انبار نو مدور کبیر بی‌سقف» نامیده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=سند معاملهٔ دو سهم آب از یازده سهم برکه|نام خانوادگی=مقتدرالممالک|نام=محمدجعفرخان|ناشر=بنیاد پژوهشی کهن‌پارسیان|سال=1337 هجری قمری|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>

پرونده:Ab Anbar Kal7.jpg|سند معاملهٔ سهام آب برکهٔ کل در سال 1337۱۳۳۷ هجری قمری - بنیاد پژوهشی کهن پارسیان

پرونده:Ab Anbar Kal2.jpg|برکهٔ کل در دههٔ 1350۱۳۵۰ خورشیدی

پرونده:Ab Anbar Kal3.jpg|مسیر آبگیری برکهٔ کل - 1343۱۳۴۳ خورشیدی