'''شاهنشاهی اشکانی '''یا''' اشکانیان''' (۲۴۷ ق.م. ۲۲۴ م) که با نام '''امپراتوری پارت‌ها''' نیز شناخته می‌شود، نام دودمانی ایرانی‌تبارتورک تبار و یکی از قدرت‌های سیاسی و فرهنگی [[ایران]]ی در [[ایران‌زمین]] بود که ۴۷۱ سال بر قسمت اعظم غرب آسیا حکومت کرد.<ref name="iranicaonline.org">[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref><ref>{{harvnb|Waters|1974|p=424}}.</ref> مؤسس و بنیان‌گذار این دودمان، اَشْک یا اَرْشَک است که به اشتباه، برخی به آن اَرَشْک می‌گویند.<ref>{{harvnb|Brosius|2006|p=84}}</ref> این امپراتوری در قرن ۳ پیش از میلاد توسط اشک رهبر قبیله [[پرنی]] پس از فتح [[ساتراپ]] [[پارت]] در شمال شرقی ایران تأسیس گردید.<ref>"roughly western [[خراسان|Khurasan]]" {{harvnb|Bickerman|1983|p=6}}.</ref> وی سپس با متحد کردن پارتیان و دیگر اقوام تورک ایرانی علیه سلوکیان قیام کرد [[مهرداد یکم]] (۱۷۱–۱۳۸ پ. م) با تصرف مناطق [[ماد]] و [[میان‌رودان]]، قلمرو اشکانی را تا حد زیادی گسترش داد. پهناوری دولت اشکانی در دورهٔ اقتدارش از [[فرات|رود فرات]] تا [[هندوکش]] و از کوه‌های [[قفقاز]] تا [[خلیج فارس]] را شامل می‌شد. به‌دلیل قرار گرفتن [[جاده ابریشم]] در گسترهٔ حکومت اشکانی و قرار گرفتن در مسیر بازرگانی بین [[امپراتوری روم]] و حوزهٔ مدیترانه و [[امپراتوری هان]] در چین، این امپراتوری به مرکزی برای تجارت تبدیل شد.
اصلیت اشکانی‌ها از تیرهٔ ایرانیتورک [[پرنی]] و شاخه‌ای از طوایف وابسته به اتحادیهٔ [[داها|داهه]] از عشایر [[سکاها]]ی محدودهٔ شرق دریای خزر بودند، آنان از ایالت [[پارت]] که مشتمل بر [[خراسان|خراسان بزرگ]] فعلی بود، برخاستند. نام سرزمین پارت در کتیبه‌های داریوش [[پارت|پَرثَوَه]] آمده‌است که به [[زبان پهلوی (اشکانی)|پهلوی]] می‌شود. چون پارتیان از اهل [[پارت|ایالت پَهلَه]] بودند، از این جهت نسبت به آن سرزمین، ایشان را پهلوی نیز می‌توان خواند. ایالت پارتی‌ها از مغرب به [[دامغان]] و سواحل جنوب‌شرقی [[دریای خزر]] و از شمال به [[ترکستان]] و از شرق به [[تجن (رود ساری)|رود تجن]] و از جنوب به [[دشت کویر|کویر نمک]] و [[سیستان]] محدود می‌شد. قبایل پارتی در آغاز با [[داهان|قوم داهه]] که در مشرق [[دریای خزر]] در یک جا سکونت داشتند و سپس از آنان جدا شده، در ناحیه خراسان مسکن گزیدند.
در عهد اشکانی [[جنگ‌های ایران و روم]] آغاز شد. حاصل عمدهٔ فرمانروایی اشکانی، رهایی کشور ایران از سلطهٔ همه جانبهٔ یونان که هدف نابودی ایران گرائی را در سر می‌پروراند و حفظ تمدن ایران از تهاجمات ویرانگر طوایف مرزهای شرقی و نیز، حفظ تمامیت ایران در مقابل تجاوز خزنده روم به جانب شرق بود. در هر سه مورد، تلاش‌ها و کوشش‌های آنان اهمیت قابل ملاحظه‌ای برای تاریخ ایران داشت. جنگ‌های فرساینده با روم عامل عمده‌ای در ایجاد ناخرسندی‌هایی شد که بین طبقات جامعه حاصل می‌شد.
