ماجرای مک‌فارلین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ماجرای ایران–کُنترا''' {{انگلیسی|Iran Contra affair}} که به '''ماجرای مک‌فارلِیْن''' و '''ماجرای ایران گیت''' نیز معروف است، یک [[رسوایی سیاسی]] است که در ایالات متحده آمریکا از [[۲۰ اوت]] [[۱۹۸۵ (میلادی)|۱۹۸۵]] تا [[۴ مارس]] [[۱۹۸۷ (میلادی)|۱۹۸۷]] (۲۹ مرداد ۱۳۶۴ – ۱۳ اسفند ۱۳۶۵) بمدت یکسال و نیم، در دور دوم ریاست جمهوری [[رونالد ریگان]] رخ داد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=بازخوانی روابط محرمانه سپاه و آمریکا|نشانی=http://www.bbc.com/persian/iran-features-48016253|تاریخ=2019-04-22|تاریخ بازبینی=2019-04-24|زبان=fa|نام=حسین|نام خانوادگی=باستانی|ناشر=BBC Farsi|doi=|تاریخ بازدید=}}</ref> مقامات دولت ریگان به‌طور مخفیانه، با فروش تسلیحات به [[ایران]]، که در محاصره تسلیحاتی بود، کمک‌رسانی کردند.<ref>[http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB210/ ''The Iran-Contra Affair 20 Years On'']. The National Security Archive (George Washington University), 2006-11-24</ref> آنان امیدوار بودند که بدین‌ بدین وسیله آزادی [[بحران گروگان‌گیری لبنان|گروگان‌های آمریکایی]] را تضمین کرده و شورشیان [[کنتراها]]ی [[نیکاراگوئه]] را تأمین بودجه کنند. تأمین بودجهٔ کنتراها از سوی دولت آمریکا بر اساس لایحه بولند، از سوی کنگره ممنوع اعلام شده بود.

با این که رئیس‌جمهور [[رونالد ریگان]] از حامیان جنبش کنترا بود،<ref>Reagan, Ronald (1990), p. 542</ref> شواهد در خصوص این که هدایت پول حاصله از فروش سلاح به ایران به کنتراها با اجازهٔ او بوده مورد مناقشه است.<ref name="reagan no-bbc">{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/213195.stm|title=Reagan's mixed White House legacy|date=June 6, 2004|accessdate=22 April 2008|publisher=BBC}}</ref><ref name="tce"/><ref name="report sum">{{cite web|url=http://www.presidency.ucsb.edu/PS157/assignment%20files%20public/congressional%20report%20key%20sections.htm|title=The Iran-Contra Report|accessdate=17 May 2008 |publisher=The American Presidency Project}}</ref> یادداشت‌های دست‌نویس [[کاسپار واینبرگر]] در ۷ دسامبر ۱۹۸۵,۱۹۸۵، نشان می‌دهند که ریگان از انتقال احتمالی گروگان‌ها با ایران، و نیز فروش موشک‌های [[ام‌آی‌ام-۲۳ هاوک]] و [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] به عناصر «میانه‌رو» در آن کشور مطلع بوده‌است.<ref name="gwu.edu">http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB210/14-Weinberger%20Diaries%20Dec%207%20handwritten.pdf</ref> کاسپار واینبرگر نوشت که ریگان گفته «او می‌توانست پاسخگوی اتهامات غیرقانونی بودن باشد ولی نمی‌توانست به این اتهام پاسخی دهد که رئیس‌جمهور ریگان بزرگ قوی از فرصت آزاد کردن گروگان‌ها گذر کرده‌است»<ref name="gwu.edu"/> پس از افشای فروش تسلیحات در نوامبر ۱۹۸۶، ریگان در تلویزیون ملی ظاهر شد و گفت که انتقال تسلیحات رخ داده، ولی ایالات متحده در قبال گروگان‌ها تسلیحات داد و ستد نکرده‌است.<ref name=reaganspeech>{{cite web|last=Reagan|first =Ronald|authorlink=Ronald Reagan|title=Address to the Nation on the Iran Arms and Contra Aid Controversy|publisher=Ronald Reagan Presidential Foundation|date=November 13, 1986|url=http://www.reagan.utexas.edu/archives/speeches/1986/111386c.htm|accessdate=7 June 2008}}</ref> تحقیقات در پی نابود شدن و ارائه ندادن حجم بزرگی از اسناد در خصوص این رسوایی از سوی دولت ریگان به محققان کند شد.<ref name="Excerpts from Iran-Contra Report">{{Cite news|title=Excerpts From the Iran-Contra Report: A Secret Foreign Policy|work=New York Times|year=1994|url=http://www.nytimes.com/books/97/06/29/reviews/iran-transcript.html|accessdate=7 June 2008}}</ref> در ۴ مارس ۱۹۸۷ ریگان در خطاب به تلویزیون ملی مسئولیت کامل همه اقداماتی که از آن مطلع نبوده را پذیرفت و اعتراف کرد «آنچه به عنوان گشایشی استراتژیک به ایران شروع شد، در هنگام اجرا، به تبادل اسلحه در قبال گروگان‌ها رو به زوال گذاشت.»<ref name=reaganspeech-tower>{{cite web|author=Reagan, Ronald|authorlink=Ronald Reagan|title=Address to the Nation on the Iran Arms and Contra Aid Controversy|publisher=Ronald Reagan Presidential Foundation|date=1987-03-04 |url=http://www.reagan.utexas.edu/archives/speeches/1987/030487h.htm |accessdate=7 June 2008}}</ref>

از طریق ارتباط بین یک دلال اسلحه بین‌المللی ایرانی الاصل بنام [[منوچهر قربانی فر]] با آقای [[محسن کنگرلو]] یکی از معاونان نخست وزیری مقدمات معاملات پنهانی گروگان-اسلحه بین ایران و آمریکا مهیا میشود و در چندین مرحله ماهها انجام میگردد.

همچنین پس از اجرای چند عملیات نظامی موفق‌آمیز از سوی رزمندگان ایرانی در خلال سال‌های ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۴ که از [[آزادسازی خرمشهر]] آغاز شد و تا [[تصرف فاو]] ادامه داشت، سیاست‌مداران نسبت به شکست عراق توسط ارتش ایران بیمناک شدند و ادامه روند جنگ را به نفع ایران دیدند. ایران نیز [[کویت]] را به دلیل در اختیار عراق قراردادن جزیره [[بوبیان]] به عنوان پایگاه موشکی تهدید کرد و موجب ترس سران کشورهای حاشیه [[خلیج فارس]] شد. از این روی بود که رونالد ریگان، جورج بوشِ پدر را ۳ ماه پس از تصرف [[فاو]] به منطقه خاورمیانه فرستاد تا با سران کشورهای عرب منطقه ملاقات کند. پس از پایان مذاکرات بود که آمریکا و اعراب به این نتیجه رسیدند که ادامه حمایت از [[صدام حسین]] کمکی به پیروزی وی در جنگ نمی‌کند{{مدرک}} و بهتر آن است که ایشان اقدام به مصالحه با ایران نمایند و از نفوذ بیشتر ایران در منطقه جلوگیری نمایند.<ref>{{یادکرد|تاریخ=۱۳۸۱|ناشر=نشر وزراء|صفحه=۷۱|نویسنده=عباس شادلو|کتاب=جستاری تاریخی پیرامون تکثرگرایی در جریان اسلامی و پیدایش جناح راست و چپ مذهبی}}</ref>

اولین محموله [[موشک تاو|موشک‌های تاو]] در ۶ اوت ۱۹۸۵ (۱۵ مرداد ۱۳۶۴) به ایران ارسال شد.<ref>''The Chronology''. Malcom Byrne. New York. Warner Books. 1987. p.۶۰۱{{سخ}}رابرت مک فارلین نیز همین موضوع را در برابر سنای کنگره آمریکا شهادت داد؛ و نیز مراجعه گردد به:{{سخ}}''Special Trust''. Robert C. McFarlane.New York. Cadell and Davis. 1994. pp.31–35</ref> در ۱۵ سپتامبر (۲۴ شهریور ۱۳۶۵)، دومین محموله که شامل توپ‌های فوق پیشرفته و سنگین و دوربرد ۱۵۵ میلی‌متری بسیار دقیق و لوله بلند با شعله‌پوش ([http://weaponsystems.net/weaponsystem/DD03%20-%20M198.html M198 Towed howitzer 155mm]) که البته ساخت آمریکا بود ولی در ارتش ایران برای رد گم کردن به توپ‌های اتریشی معروف شدند. این محموله‌ها از طریق آبی و از بندرعباس به حکومت ایران تحویل داده شد.<ref>[http://iranvetran.blogspot.de/ بابک دلنواز یکی از دیدبانهای این توپها در وبلاگش ضمن انتشار فیلمی در مورد ماجرایی ایران کنترا می‌نویسد .این توپها برای اولین بار در جریان مک فارلن یا ایران کنترا از طریق بندر عباس وارد ایران شدند]</ref> [[بنیامین ویر]] {{انگلیسی|Benjamin Weir}}، گروگان آمریکایی در لبنان، در ۲۴ شهریور ۱۳۶۵ آزاد گردید.<ref>[http://www.presidency.ucsb.edu/PS157/assignment%20files%20public/TOWER%20EXCERPTS.htm#PartII "Excerpts from the Tower Commission's Report"], 26 January 1987.</ref> دومین گروگان نیز در تاریخ ۱۱ آبان ۱۳۶۵ آزاد شد.<ref name="hamsh">{{یادکرد وب|نویسنده=مهدی قمصریان|تاریخ=۱۱ آبان ۱۳۸۶|اثر=همشهری آنلاین|نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=37061|صفحه=تاریخ|عنوان=پرونده سفر رابرت مک‌فارلین به ایران|تاریخ بازدید=۱۳ مارس ۲۰۱۰}}</ref> [[رونالد ریگان]] همان ساعت با تلفن به [[شیمون پرز]]، مراتب تشکر دولت متبوعش را به خاطر هماهنگ‌سازی اسرائیل در انتقال تسلیحات به ایران ابراز داشت.<ref>{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Parsi|سال=2007|جلد=|صفحه=۱۱۹|زبان=|فصل=|کتاب=Treacherous Alliance}}</ref> سه نفر دیگر نیز در ماجراهای دیگری در ۱۸ و ۲۱ شهریور و نیز ۲۱ مهر آن سال در [[بیروت]] به گروگان گرفته شدند که در جریان مذاکرات پنهانی نبودند. در این موارد هم گروگان نخست سریعاً آزاد شد، اما دو تن دیگر برای مدت‌ها گروگان بودند.<ref name=hamsh/>

* ۱۴ سپتامبر ۱۹۸۵: ۴۰۸ موشک ضدتانک تاو<ref>https://ia801908.us.archive.org/5/items/TowerCommission/President%27s%20Special%20Review%20Board%20%28(%22Tower%20Commission%22%29).pdf</ref>