|
|شاگردان=--
|تالیفات=}}
'''فیثاغورس''' یا '''فیثاغورث''' یا به‌طور صحیح و دقیق '''پیساگوراس''' {{به یونانی|Πυθαγόρας}} [[فیلسوف]] و [[ریاضیدان]] [[یونان باستان]] (۵۷۰ پیش از میلاد) بود. او نخستین کسی بود که توانست اصول پراکنده‌ای را که ریاضیدانان نخستین عمدتاً با [[استقرا]] و آزمون و خطا کشف کرده بودند، بر پایهٔ اصول و براهین [[قیاس]]ی بنا کند.<ref name="o">{{یادکرد|فصل=۸|کتاب=تاریخ فلسفه غرب|نویسنده=رجینالد هالینگ دیل|ترجمه=عبدالحسین آذرنگ|ناشر=انتشارات ققنوس|چاپ=|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=|صفحه=صفحه ۹۵ و ۹۶ و ۹۷|سال=۱۳۸۷|شابک=}}</ref>
== زندگی ==
پیساگوراسفیثاغورس در جزیرهٔ ساموس، نزدیک کرانه‌های ایونی، زاده شد. او در عهد قبل از [[ارشمیدس]]، [[زنون]]، [[کسنوفانس]] و اودوکس ([[۵۶۹ (پیش از میلاد)|۵۶۹]] تا [[۵۰۰ (پیش از میلاد)|۵۰۰]]) پیش از میلاد می‌زیست.
در جوانی به سفرهای زیادی رفت و این امکان را پیدا کرد تا با افکار [[مصر باستان|مصریان باستان]]، [[تمدن بابل|بابلیان]] و [[مغ]]های ایران آشنا شود. تقریباً، ۲۲ سال در سرزمین‌های خارج از [[یونان]] بود و چون پولوکراتوس (شاه یونان) برای او نزد فرعون مصر سفارش کرده بود به [[آمازیس]] رفته و توانست به سادگی به رازهای [[کاهن]]ان مصری دست یابد. سال‌ها در مصر ساکن بود و در خدمت کاهنان و [[روحانی]]ان مصری به شاگردی پرداخت و علوم مختلف آموخت. سپس از آنجا روانه بابل شد و شاگردی را از نو آغاز کرد. او در بابل به حالت اسارت زندگی می‌کرد تا اینکه به همراه [[داریوش اول]] به پارس آمد و از [[تخت جمشید]] که در حال ساخت بود دیدن کرد.
شیوهٔ تفکر این مکتب با سنت قدیمی [[دموکراسی]]، که در آن زمان بر ساموس حاکم بود، متضاد بود؛ و چون این مشرب فلسفی به مذاق مردم ساموس خوش نیامد، پیساگوراس به ناچار، زادگاهش را ترک گفت و به سمت شبه [[جزیره آپتین]] (از سرزمین‌های وابسته به یونان) رفت و در کراتون مقیم شد.
== ازدواج و موسیقی ==
گفته می‌شود که او با یک زن فلسفه دان به اسم "تیانو" که از طرفدارانش بود ازدواج می‌کند. آن‌ها صاحب ۱ پسر به اسم "تلاگوس"، و ۳ دختر به اسم " دامو "، "اریگ نته"، و"ماییاً می‌شوند.
به روایتی اولین کسی که کشف کرد [[موسیقی]] می‌تواند با زبان ریاضی بیان شود پیساگوراس بود. نقل است در شهر گذر می‌کرده که صدای چکش زدن [[آهنگر]]ی توجه اش را جلب می‌کند. نزدیک آهنگر می‌رود و مشاهده می‌کند که هر چکش یک صدای خاص و یکنواخت خود را دارد. او فرمول صدای آن‌ها را به ریاضی پیدا کرده و می‌نویسد. به قولی برای اولین بار موسیقی نوشته می‌شود. البته این روایت تکذیب می‌شود چرا که فرمول ابداعی پیساگوراس برای سازهای سیمی نوشته شده، نه سازهای کوبه‌ای، آنچه به نظر قطعی می‌آید این است که پیساگوراس توانسته بود به فرمولی ریاضی برای نوشتن موسیقی دست یابد.
== ستاره‌شناسی ==
او اولین کسی بود که در بیش از '''۵۰۰ سال پیش''' از میلاد مسیح، گرد بودن [[زمین]] را مطرح نمود و بیان کرد که زمین دارای دو [[قطب شمال]] و [[قطب جنوب|جنوب]] بوده و به دور [[خورشید]] می‌گردد.
== رابطهٔ پیساگوراسفیثاغورس ==
{{اصلی|قضیه فیثاغورس}}
پیساگوراسفیثاغورس دانشمند و ریاضیدان یونان باستان، با تحقیق بر روی مثلث قائم الزاویه به این نتیجه رسید که همواره مساحت مربعی که با [[وتر]] یک [[مثلث قائم الزاویه]] ساخته می‌شود برابر است با مجموع مساحت دو مربعی که با اضلاع زاویه قائم ساخته می‌شود و این قانون بعدها به عنوان رابطهٔ پیساگوراس نامیده شد. در هر مثلث قائم الزاویه، مجذور وتر برابر است با مجموع مجذور دو ضلع زاویهٔ قائمه.
== دربارهٔ پیساگوراسفیثاغورس ==
این جمله معروف را دوستدارانش در رثای او گفته‌اند: ''«Sic transit gloria mundi»'' یعنی {{نقل قول|افتخارات جهان چنین می‌گذرند}}.
{{اصلی|مکتب فیثاغوری}}
پیساگوراس ازفیثاغورساز شاگردانش انجمنی در شهر کُرُتُن در جنوب [[ایتالیا]] تشکیل داد. او در آنجا نه تنها به آموزش ریاضیات می‌پرداخت، بلکه از ریاضیات نتایج عرفانی می‌گرفت.<ref name="o">{{یادکرد|فصل=۸|کتاب=تاریخ فلسفه غرب|نویسنده=رجینالد هالینگ دیل|ترجمه=عبدالحسین آذرنگ|ناشر=انتشارات ققنوس|چاپ=|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=|صفحه=صفحه ۹۵ و ۹۶ و ۹۷|سال=۱۳۸۷|شابک=}}</ref>
باید دانست که پیروان پیساگوراسفیثاغورس تمام نظریاتشان را به «استاد» نسبت می‌دادند؛ و بنابراین مشخص نیست که چه اندازه از آیین پیساگوراس از خود پیساگوراس، و چه اندازهٔ آن از شاگردانش است.<ref name="o">{{یادکرد|فصل=۸|کتاب=تاریخ فلسفه غرب|نویسنده=رجینالد هالینگ دیل|ترجمه=عبدالحسین آذرنگ|ناشر=انتشارات ققنوس|چاپ=|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=|صفحه=صفحه ۹۵ و ۹۶ و ۹۷|سال=۱۳۸۷|شابک=}}</ref>
== پانویس ==
| 