زرتشت: تفاوت میان نسخه‌ها

| label3 = نام ازگار کامل

| label5 = جایگاهمنصب

| label6 = پاژناملقب

| label10 = کویمحل زندگی

| data10 = ناپیدا «در متن‌های سنتی [[آذربایجان]]، [[شهر ری]] و [[سیستان]] را زادگاه او دانسته‌اند. امروزه بیشتر گسترهٔ [[خوارزم]] و [[خراسان]] را به نامعنوان خاستگاه او پیشنهاد داده‌اند» همچنین برخی از دانشمندان غربی نیز [[بلخ]] را به نامعنوان زادگاه او یادعنوان کرده‌اند. زادگاه ومیهن راستیناصلی او که پیامبر خاندان ماد بود به مانند دیاکو شاه ایران و ماد دشت نیشای ایلام امروزی وآلامتو کهن بود و تمام گمانه زنی‌های پیش درست نیست

| label13 = شهروندیملیت

| header14 = دیگرسایر داده ها پیرامون زرتشتاطلاعات

| data15 = پیامبر، روحانی یا اخوند

| label16 = نوشتارهاآثار

| label17 = زادروزتاریخ تولد

| data17 = ناپیدانامشخص (شایداحتمالاً ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد)

| label19 = زمانهدوران فرمانروایسلطنت

| label21 = نبرد نخستاول

| label24 = فرجامنتیجه نبرد

'''زَرتُشت''' یا '''زَردُشت''' یا '''اشوزَرتُشت'''، پیامبر [[ایران باستان]] بود؛ که [[مزدیسنا]] را بنیان گذاشت.<ref>فرهنگ فارسی، دکتر محمد معین، جلد پنجم، اعلام ص ۶۴۸</ref> وی سراینده [[گاتاها]]، کهن‌ترین بخش [[اوستا]] است.<ref>[http://www.avesta.org/gathas.htm The Gathas ("Hymns") of Zarathushtra] {{نشان زبان|en|انگلیسی}}. بازدید در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۱.</ref> زادگاه و زادروز وی به درستی روشن نیست، هرچند زمان زایش او ۶۰۰ تا ۱۲۰۰<ref name="iranicaonline.org">[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> پیش از [[میلاد مسیح]] گمان زده می‌شود و زادگاه وی را مرزبوم‌های گوناگونی مانند [[شهر ری]]،<ref>ابراهیم پورداوود، ص ۲۳</ref> [[آذربایجان]]،<ref>ابراهیم پورداوود، گات‌ها، ص ۲۳</ref> [[خوارزم]]،<ref>اسطورهٔ زندگی زردشت، ص ۲۲</ref> [[سیستان]]،<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/546704/Sistan Sistan - Britannica Online Encyclopedia]</ref> [[خراسان]]<ref>اسطورهٔ زندگی زردشت، ص ۲۳</ref><ref>M. Witzel, '' "The Home Of The Aryans" '', Festschrift J. Narten = Münchener Studien zur Sprachwissenschaft, Beihefte NF 19, Dettelbach: J.H. Röll 2000, 283-338. Also published online, at [[دانشگاه هاروارد|Harvard University]] ([http://www.people.fas.harvard.edu/~witzel/AryanHome.pdf LINK])</</ref> و [[آمل]]<ref>[https://archive.org/details/ShahrestanihaIEransahr Šahrestānīhā ī Ērānšahr، تورج دریایی، ص 25]</ref> برشمرده اند. آموزش‌های زرتشت درپی گذشت زمانبعدها و دیرتر با باورهای بومی ایرانیان آمیخته شد و مزدیسنای کنونی را پدیدآورد که نزدیک به پنج سده دین رسمی و داتی ایران نیز بوده‌است. نام زرتشت در فهرست یکصد نفره تن از مردمان کارساز و کارامد در تاریخ و باستان که بدست مایکل هارت تنظیم و سامانمند شده‌است، جای دارد.<ref>{{نشان زبان|en|انگلیسی}}. بازدید در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۱ [http://www.adherents.com/adh_influ.html Religious Affiliation of History's 100 Most Influential People]</ref> دین زرتشت امروزه درخورد ۲۰۰ هزار تن پیرو در [[ایران]]، [[هند]] و برخی جاهای دیگر [[جهان]] دارد.<ref>Zoroastrian Community Today [http://www.zoroastriancenter.org/community.html Approximately 200,000 Zoroastrians live across the globe] {{نشان زبان|en|انگلیسی}}. بازدید در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۱.</ref>

== ریشه و چمار یا معنای نام ==

نام زرتشت بر پایه نوشته‌های [[زبان اوستایی]] «زراثوشترا» بوده‌است. این نام آمیزه ای است از «زَرَت» که شاید چمار و معنی زرد و زرین یا پیر داشته باشد و «اشترا» که برخی آن را [[شتر]] و برخی چمارمعنی آن را «آسترا» به معنی و چم [[ستاره]] در نگر گرفته‌اند. «ستاره درخشان»، «روشنایی زرین»، «دارنده و خاوند شتر زرد»، «دارنده شتر پیر»، «دارنده شتر پرتوان و با جرأت»، «درخشان و زرد مانند زر و طلا» و «پسر ستاره» معانی گوناگونی است که تاکنون پژوهشگران برای نام زرتشت برشمرده اند.<ref>دانشنامهٔ مزدیسنا، ص ۲۹</ref>

املا و شیونوشت نام زرتشت در انگلیسی {{به انگلیسی|Zoroaster}}، از شیونوشتاملای یونانی آن {{به یونانی|Ζωροάστρης}}<ref>Zoroaster</ref> گرفته شده‌است که واژه Aster یا «ستاره» را در خود دارد و شاید به همین انگیزه باشد که این پیامبر را ازبعدها دیربازو دیرتر سرچشمه دانش ستاره‌شناسی دانسته‌اند. نام اوستایی او «زره ثوشتره» به ویچارتعبیری و گفتاری به چممعنی «کسی که می‌تواند شتران را اداره و راهبری کند» است.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=Boyce|کتاب=History of Zoroastrianism|سال=1975|فصل=|صفحه=182|جلد=|زبان=}}</ref> ساختار [[پارسیفارسی باستان]] نام او «زره ئوشتره» Zaraushtra و ساخت مادی آن «زره توشتره» Zaratushtra بوده‌است که زره ئوشتره اوستایی و زردشت پهلوی از آن پدید آمده‌است.

زرتشت سه بار زناشوییازدواج کرده بود. نام همسر نخست و دوم او برشمردهذکر نشده‌است. زن سوم او «هووی» نام داشته، هووی از خاندان «هووگو» و برپایه گزارشهایبنابر روایات سنتی دختر [[فرشوشتر]]، وزیر گشتاسپ شاه کیانی بوده‌است.{{مدرک}}

زن نخست او پسری به نام [[ایست واستر]] و سه دختر به نام‌های «فرینی» و «ثریتی» و «[[پوروچیستا]]» داشت.<ref>'''''یسنا'''''ی ۵۳، بند ۳؛ یشت ۱۳، بند ۱۳۹.</ref> زرتشت در گاتاها از ازدواج دختر سوم خود یاد می‌کند و گزارشهایروایات پس تر ،بعدی، شوهر او را [[جاماسپ]] می‌نامد. از همسر دوم زرتشت، دو پسر به نام‌های «اورْوْتَتْ‌نَرَه» و «هْوَرْچیثْزَه» به دنیا آمده،<ref>'''''یشت''''' ۱۲، بند ۹۸</ref> و پیداستظاهراً از زن سوم فرزندی نداشته‌است.<ref>'''''خراسان خاستگاهمهد آیین زرتشت'''''، صص ۱۴ و ۱۵</ref>

نخستین کسی که به زرتشت گرویید،ایمان آورد، [[میدیوماه]] بود که [[فروردین‌یشت]]<ref>یشت ۱۳، بند ۹۵</ref> از او نام می‌برد. وی در گزارشهایروایات سنتی، پسرعموی زرتشت به‌شمار آمده‌است.<ref>'''''خراسان مهد آیین زرتشت'''''، صص ۱۵ و ۱۶</ref><ref>اسطورهٔ زندگی زردشت، ص ۲۴</ref>