الفبای آوانگاری بین‌المللی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Dariyovash (بحث | مشارکت‌ها) جز ارائه یک سایت خارجی جهت رونویسی آوایی واژگان فارسی برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
افزودن حروف |
||
خط ۲۳:
از زمان پیدایش خود، الفبای آوانگاری بین‌المللی شاهد تغییرات زیادی بوده‌است. پس از تغییرات اساسی شکل گرفته در این الفبا در سال‌های [[۱۹۰۰ (میلادی)|۱۹۰۰]] و [[۱۹۳۰ (میلادی)|۱۹۳۰]] یک دوره ثبات برای این الفبا پیش آمد. [[کنوانسیون انجمن آواشناسی بین‌المللی در کیل]] که در سال [[۱۹۸۶ (میلادی)|۱۹۸۶]] برگزار شد به این ثبات خاتمه داد. بعدها نیز تغییرات دیگری مانند افزودن واکه‌های مرکزی و حذف چند حرف در سال [[۲۰۰۵ (میلادی)|۲۰۰۵]] روی داد.
== حروف ==
=== همخوان‌ها ===
{{اصلی|همخوان}}
==== همخوان‌های ششی ====
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
! rowspan="2" | <small>[[جایگاه تولید|جایگاه]]←</small>
<small>[[شیوه تولید|شیوه]]↓</small>
! colspan="3" |<small>لبی</small>
! colspan="6" |[[همخوان تیغه‌ای|<small>تیغه‌ای</small>]]
! colspan="3" |<small>پشتی</small>
! colspan="2" |<small>حنجره‌ای</small>
|-
!<small>[[دولبی]]</small>
!<small>لبی‌دندانی</small>
! colspan="2" |<small>زبانی‌لبی</small>
!<small>دندانی</small>
!<small>[[لثوی]]</small>
!<small>پس‌لثوی</small>
!<small>[[همخوان برگشته|برگشته]]</small>
! colspan="2" |<small>[[همخوان کامی|کامی]]</small>
!<small>نرم‌کامی</small>
!<small>ملازی</small>
!<small>حلقی</small>
!<small>چاکنای‌ای</small>
|-
!<small>خیشومی</small>
|<small>m̥ m</small>
|<small>ɱ</small>
| colspan="2" |<small>n̼</small>
| colspan="3" |<small>n̥ n</small>
|<small>ɳ̊ ɳ</small>
| colspan="2" |<small>ɲ̊ ɲ</small>
|<small>ŋ̊ ŋ</small>
|<small>ɴ</small>
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
|-
!<small>[[انسدادی]]</small>
|<small>p b</small>
|<small>p̪ b̪</small>
| colspan="2" |<small>t̼ d̼</small>
| colspan="3" |<small>t d</small>
|<small>ʈ ɖ</small>
| colspan="2" |<small>[[انفجاری کامی بی‌واک|c]] ɟ</small>
|<small>k g</small>
|<small>q ɢ</small>
|<small>ʡ</small>
|[[انسدادی چاکنایی|<small>ʔ</small>]]
|-
!<small>[[سایشی]] [[صفیری]]</small>
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| colspan="2" style="background-color: darkgray" |
| colspan="2" |<small>s z</small>
|<small>ʃ ʒ</small>
|<small>ʂ ʐ</small>
| colspan="2" |<small>ɕ ʑ</small>
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
|-
!<small>سایشی غیرصفیری</small>
|<small>ɸ β</small>
|<small>f v</small>
| colspan="2" |<small>θ̼ ð̼</small>
|<small>θ ð</small>
|<small>θ̠ ð̠</small>
|<small>ɹ̠̊˔ ɹ̠˔</small>
|<small>ɻ˔</small>
| colspan="2" |<small>ç ʝ</small>
|<small>x ɣ</small>
|<small>χ ʁ</small>
|<small>ħ ʕ</small>
|<small>h ɦ</small>
|-
!<small>[[ناسوده]]</small>
|<small>β̞</small>
|<small>ʋ̥ ʋ</small>
| colspan="2" |
|<small>ð̞</small>
| colspan="2" |<small>ɹ̥ ɹ</small>
|<small>ɻ̊ ɻ</small>
| colspan="2" |<small>j̊ j</small>
|<small>ɰ̊ ɰ</small>
|<small>ʁ̞</small>
|<small>ʕ̞</small>
|<small>ʔ̞</small>
|-
![[همخوان زنشی|<small>زنشی</small>]]
|<small>ⱱ̟</small>
|<small>ⱱ</small>
| colspan="2" |<small>ɾ̼</small>
| colspan="3" |<small>ɾ̥ ɾ</small>
|<small>ɽ̊ ɽ</small>
| colspan="2" |
| style="background-color: darkgray" |
|<small>ɢ̆</small>
|<small>ʡ̆</small>
| style="background-color: darkgray" |
|-
!<small>[[لرزشی]]</small>
|<small>ʙ̥ ʙ</small>
|
| colspan="2" |
| colspan="3" |<small>r̥ r</small>
|<small>ɽ̊r̥ ɽr</small>
| colspan="2" |
| style="background-color: darkgray" |
|<small>ʀ̥ ʀ</small>
|<small>ʜ ʢ</small>
| style="background-color: darkgray" |
|-
!<small>سایشی [[کناری (آواشناسی)|کناری]]</small>
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| colspan="2" |
| colspan="3" |<small>ɬ ɮ</small>
|<small>ɭ̊˔ ɭ˔</small>
| colspan="2" |<small>ʎ̝̊ ʎ̝</small>
|<small>ʟ̝̊ ʟ̝</small>
|
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
|-
!<small>ناسوده کناری</small>
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| colspan="2" |
| colspan="3" |<small>l̥ l</small>
|<small>ɭ̊ ɭ</small>
| colspan="2" |<small>ʎ̥ ʎ</small>
|<small>ʟ̥ ʟ</small>
|<small>ʟ̠</small>
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
|-
!<small>زنشی کناری</small>
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| colspan="2" |
| colspan="3" |<small>ɺ</small>
|<small>ɭ̆</small>
| colspan="2" |<small>ʎ̆</small>
|<small>ʟ̆</small>
|
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
|}
==== همخوان‌های غیرششی ====
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
! colspan="2" |
![[دولبی|<small>دولبی</small>]]
!<small>لبی‌دندانی</small>
!<small>دندانی</small>
![[لثوی|<small>لثوی</small>]]
!<small>پس‌لثوی</small>
![[همخوان برگشته|<small>برگشته</small>]]
![[همخوان کامی|<small>کامی</small>]]
!<small>نرم‌کامی</small>
!<small>ملازی</small>
!<small>حلقی</small>
|-
! rowspan="3" |[[همخوان پرانشی|<small>پرانشی</small>]]
!<small>[[انسدادی]]</small>
|<small>pʼ</small>
|
| colspan="3" |<small>tʼ</small>
|<small>ʈʼ</small>
|<small>cʼ</small>
|<small>kʼ</small>
|<small>qʼ</small>
|<small>ʡʼ</small>
|-
!<small>[[سایشی]]</small>
|<small>ɸʼ</small>
|<small>fʼ</small>
|<small>θʼ</small>
|<small>sʼ</small>
|<small>ʃʼ</small>
|<small>ʂʼ</small>
|
|<small>xʼ</small>
|<small>χʼ</small>
|
|-
!<small>سایشی کناری</small>
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| colspan="3" |<small>ɬʼ</small>
|
|
|
|
| style="background-color: darkgray" |
|-
! rowspan="5" |<small>[[نچ‌آوا]]</small>
!<small>کاشته</small>
|<small>ʘ</small>
|
|<small>ǀ</small>
| colspan="2" |<small>ǃ</small>
|
|<small>ǂ</small>
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
|-
![[واک|<small>واک‌دار</small>]]
|<small>ʘ̬</small>
|
|<small>ǀ̬</small>
| colspan="2" |<small>ǃ̬</small>
|
|<small>ǂ̬</small>
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
|-
!<small>خیشومی</small>
|<small>ʘ̃</small>
|
|<small>ǀ̃</small>
| colspan="2" |<small>ǃ̃</small>
|
|<small>ǂ̃</small>
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
|-
!<small>کاشته [[کناری (آواشناسی)|کناری]]</small>
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| colspan="3" |<small>ǁ</small>
|
|
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
|-
!<small>واک‌دار کناری</small>
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| colspan="3" |<small>ǁ̬</small>
|
|
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
|-
! rowspan="2" |[[همخوان مکیده|<small>مکیده</small>]]
!<small>واک‌دار</small>
|<small>ɓ</small>
|
| colspan="3" |<small>ɗ</small>
|<small>ᶑ</small>
|<small>ʄ</small>
|<small>ɠ</small>
|<small>ʛ</small>
|
|-
!<small>بی‌واک</small>
|<small>ɓ̥</small>
|
| colspan="3" |<small>ɗ̥</small>
|<small>ᶑ̊</small>
|<small>ʄ̊</small>
|<small>ɠ̊</small>
|<small>ʛ̥</small>
|
|}
==== همخوان‌های انسایشی ====
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
! colspan="12" |ششی
|-
![[صفیری]]
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| colspan="2" |ts dz
|t̠ʃ d̠ʒ
|ʈʂ ɖʐ
|tɕ dʑ
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
|-
!غیرصفیری
|pɸ bβ
|p̪f b̪v
|t̪θ d̪ð
|tɹ̝̊ dɹ̝
|t̠ɹ̠̊˔ d̠ɹ̠˔
|
|cç ɟʝ
|kx ɡɣ
|qχ
|ʡʢ
|ʔh
|-
!کناری
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| colspan="3" |tɬ dɮ
|ʈɭ̊˔
|cʎ̝̊
|kʟ̝̊ ɡʟ̝
|
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
|-
! colspan="12" |[[همخوان پرانشی|پرانشی]]
|-
!مرکزی
|
|
| colspan="2" |tsʼ
|t̠ʃʼ
|ʈʂʼ
|
|kxʼ
|qχʼ
|
| style="background-color: darkgray" |
|-
![[کناری (آواشناسی)|کناری]]
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
| colspan="3" |tɬʼ
|
|cʎ̝̊ʼ
|kʟ̝̊ʼ
|
| style="background-color: darkgray" |
| style="background-color: darkgray" |
|}
==== همخوان‌های هم‌تولیدی ====
{| class="wikitable"
! colspan="2" |خیشومی
! colspan="2" |[[ناسوده]]
|-
|n͡m
|لبی‌لثوی
|ɥ̊ ɥ
|لبی‌کامی
|-
|ŋ͡m
|[[همخوان لبینرمکامی|لبینرمکامی]]
|ʍ w
|لبینرمکامی
|-
! colspan="2" |[[انسدادی]]
! colspan="2" |[[کناری (آواشناسی)|ناسوده کناری]]
|-
|t͡p d͡b
|لبی‌لثوی
|ɫ
|لثوی نرم‌کامی‌شده
|-
|k͡p ɡ͡b
|لبینرمکامی
! colspan="2" |ناسوده خیشومی
|-
|q͡ʡ
|ملازی‌حلقی
|j̃
|کامی
|-
! colspan="2" |[[سایشی]]
|w̃
|لبینرمکامی
|-
|ɧ
|سی‌صدا (متغیر)
|h̃
|چاکنای‌ای
|}
=== واکه‌ها ===
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
! rowspan="2" |
! colspan="2" |جلویی
! colspan="2" |[[واکه مرکزی|مرکزی]]
! colspan="2" |پشتی
|-
!غیرگرد
!گردشده
!غیرگرد
!گردشده
!غیرگرد
!گردشده
|-
!بسته
|i
|y
|ɨ
|ʉ
|ɯ
|u
|-
!پیش‌بسته
|ɪ
|ʏ
|ɨ̞
|ʉ̞
|ʊ
|ɯ̞
|-
!بسته‌میانی
|e
|ø
|ɘ
|ɵ
|ɤ
|o
|-
!میانی
|e̞
|ø̞
| colspan="2" |ə
|ɤ̞
|o̞
|-
!بازمیانی
|ɛ
|œ
|ɜ
|ɞ
|ʌ
|ɔ
|-
!پیش‌باز
|æ
| rowspan="2" |ɶ
|ɐ
|ɐ̹
|ɑ̝
|ɒ̝
|-
!باز
|a
|ä
|ɒ̈
|ɑ
|ɒ
|}
== توضیحات ==
| |||