دودمان قاجار: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: افزودن تگ‌های خالی |
ویرایش و تصحیح |
||
خط ۱:
{{تغییرمسیر|قاجار}}
{{Infobox Former Country
سطر ۲۱۱ ⟵ ۲۰۸:
== فرهنگ ==
بنابر نظریه‌ای که توسط ''[[عباس امانت]]'' در یک سخنرانی در دانشگاه [[لس آنجلس]] بیان گشته آمده‌است که: «دولت قاجاریه باوجود نقاط ضعف گوناگون، در نیمه اول قرن نوزدهم به عنوان پشتیبان و پرورندهٔ یک فرهنگ شاخص و قابل توجه در طول تاریخ ایران یگانه بود و قاجاریه در مقایسه با کشورهای دیگر دنیای اسلام در خاورمیانه از جمله [[مصر]] و حتی [[دولت عثمانی]] کارنامه روشن و جذابی دارد».<ref name="ghajar"
در مقابل نظریه ''[[مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران]]'' در این جهت است که: «بی‌توجهی ذاتی آقامحمدخان قاجار (با انتساب خود به خاندانهای مغول) به هویت ایرانی، زبان پارسی، و شیوه‌های ایرانی حکمرانی که با هدایت عنصر ایرانی امثال نظام‌الملکها، خواجه‌نصیرها، جوینیها و کسانی که با پیروی از نظام دیوانسالاری ملی ایرانی اندکی از تندخوییهای مهاجمان ترک و تاتار می‌کاست، بعدها در اوج گرایشهای ملی در جهان، دست شاهان قاجار را در بسیج مردمی در چالشهای بزرگ ملی از این سرمایه بزرگ تهی کرد. تا جایی که مجبور شدند پس از کمرنگ شدن جنگجویی قاجارها بر اثر شرایط جدید جهانی به نیروی معنوی روحانیون تکیه نمایند، همان عنصری که بعدها در ماجرای مشروطه با پیوند با میلیون و تحصیل‌کردگان اروپا به زیان استبداد آن‌ها تمام شد و بعدها طومار پادشاهی آن‌ها را در هم پیچید».<ref name="iichs.ir"
=== نقش خاندان‌ها در فرهنگ قاجاریه ===
سطر ۲۲۳ ⟵ ۲۲۰:
* [[خاندان هدایت]] در ادبیات معاصر ایران تأثیر زیادی داشتند از جمله [[رضاقلی‌خان هدایت]] مورخ که روایت ادبی ایران به صورتی که امروز می‌شناسیم از ابتکارات اوست و [[صادق هدایت]] در سده بیستم از همین خانواده برخاسته‌اند.
* از خانواده [[وصال شیرازی]] و [[خانواده فروغی]] افراد بزرگی از جمله [[محمدعلی ذکاءالملک]]، ادیب روشنفکر، [[روزنامه‌نگار]] و [[سیاستمدار]] و مؤسس [[فرهنگستان ایران]] نقش مهمی در شکل‌گیری دوره پهلوی دارد.
* [[خاندان پیرنیا]] در روایت تاریخی ایران تأثیر بسزایی داشتند و برای نخستین بار با کمک [[علی‌اکبر فراهانی]] ردیف‌های موسیقی سنتی ایرانی را باز نوشتند و تدوین کردند.<ref name='ghajar'
== اقتصاد ==
واحد پول ایران در دوران قاجار «[[قران|قِران]]» بود که از نقره ضرب می‌شد. هر قران بیست [[شاهی (پول)|شاهی]] و هر شاهی پنجاه [[دینار]] ارزش داشت. یعنی هر قران برابر با هزار دینار بود. دو شاهی را صد دینار ([[صنار]]) و چهار شاهی را [[عباسی (پول)|عباسی]] می‌گفتند. هر تومان نیز ده قران یا ده هزار دینار ارزش داشت. اصطلاح ریال در بعضی نقاط کشور رایج بود و به یک قران و پنج شاهی (۱٫۲۵ قران) گفته می‌شد. سکه‌های سیاه کم‌ارزشی هم با نام پول و قاز رایج بودند. هر دو پول یک شاهی و هر پنج قاز یک شاهی ارزش داشت.<ref>علی‌اصغر شمیم، ''ایران در دوره سلطنت قاجار''، تهران: انتشارات علمی، ۱۳۷۱، ص ۲۸۷</ref>
حکومت قاجاریه با بحرانهای مالی منظم و متعدد روبرو بود، اولین موج بحران‌ها در دهه ۱۸۲۰م/۱۲۰۰ش شروع شد هنگامی که در اثر جنگ‌های ایران و روسیه هم بخش‌هایی از ایران جدا شد هم این کشور مجبور به پرداخت غرامت سنگین گردید، این بحران در دهه بعد به اوج رسید اما با اصلاحات مالی امیرکبیر از ۱۸۴۸م/۱۲۲۷ش تا ۱۸۵۱م/۱۲۳۰ش بودجه متعادل و شدت بحران مالی کمتر شد. این وضعیت در دهه ۱۸۸۰م/۱۲۶۰ش عوض شد و ایران به یک بحران مالی مزمن دچار شد. آن‌چنان‌که لمبتون ادعا می‌کند: «از حکومت محمدشاه قاجار (۱۸۴۸–۱۸۳۴م/۱۲۲۷–۱۲۱۳ش) به بعد ایران مدام با بحرانهای مالی روبرو بوده‌است»<ref>Lambton,Persian Trade,237.</ref> غرامتی که ایران باید برای برهم زدن قرارداد انحصار تنباکو به رژی می‌پرداخت و همچنین از بین رفتن تولید ابریشم به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد دولت، آن را مجبور کرد برای اولین بار از خارجیان وام دریافت کند. اسراف شاه و حرم‌سرای او، فساد در دستگاه مالیاتی و سفرهای خارجی شاهان هم به این بحران‌ها دامن می‌زد. در دهه ۱۸۹۰م/۱۲۷۰ش کسری بودجه دولت به ۳۰۰ هزار تومان (۶۰ هزار پوند استرلینگ) رسید و این کسری ۱۵ سال بعد، ده برابر افزایش یافته بود و ایران در سال ۱۹۰۵م/۱۲۸۴ ش با سه میلیون تومان (۶۰۰ هزار پوند استرلینگ) کسری بودجه روبرو بود.<ref>Edward G.Brown,The Persian Revolution of 1909-1905,240</ref><ref>جان فوران، مقاومت شکننده:تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سالهای پس از انقلاب اسلامی: ترجمه احمد تدین، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ هفتم ۱۳۸۶، صص ۲۱۹–۲۱۷.</ref> به دنبال بی‌ثباتی اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران پس از [[جنگ جهانی اول]]، در فاصله سالهای ۱۲۹۷ تا ۱۲۹۹ هجری شمسی، فضای اجتماعی و سیاسی ایران بحرانی بود. همین امر موجبات [[کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹]] را فراهم آورد. پس از رسیدن [[رضاخان]] به مقام [[
{| class="wikitable sortable" border="1"
سطر ۳۱۰ ⟵ ۳۰۷:
|}<ref>Nashat,From Bazaar to Market,54.</ref><ref>Rabino,Banking in Persia,352.</ref><ref>Issawi,Population and Resources,389 note 46.</ref><ref>جان فوران، مقاومت شکننده:تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سالهای پس از انقلاب اسلامی: ترجمه احمد تدین، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ هفتم ۱۳۸۶، جدول ۴–۵، ص ۲۱۸.</ref>
== منابع ==▼
* سایکس، سرپرسی، ''تاریخ ایران'' (۲ جلد)، ترجمه سید محمدتقی فخرداعی گیلانی.▼
* تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ا.آ. گرانتوسکی - م.آ. داندامایو، مترجم: کیخسرو کشاورزی، ناشر: مروارید ۱۳۸۵▼
* ایران در جنگ جهانی اول، میروشنکف، ترجمه دخانیاتی، تهران ۱۳۴۴.▼
* تاریخ، سال سوم راهنمایی، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی ایران، ۱۳۸۵.▼
* تاریخ ۳، سال سوم آموزش متوسطه (نظام قدیم)، رشته علوم انسانی، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی ایران، ۱۳۷۲.▼
== پانویس ==▼
{{پانویس|۲}}.▼
== جستارهای وابسته ==
سطر ۳۳۲ ⟵ ۳۱۹:
* [[قحطی سال ۱۲۴۹—۱۲۵۰ ایران]]
* [[قحطی سال۱۲۹۶—۱۲۹۸ ایران]]
▲== منابع ==
▲* سایکس، سرپرسی، ''تاریخ ایران'' (۲ جلد)، ترجمه سید محمدتقی فخرداعی گیلانی.
▲* تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ا.آ. گرانتوسکی - م.آ. داندامایو، مترجم: کیخسرو کشاورزی، ناشر: مروارید ۱۳۸۵
▲* ایران در جنگ جهانی اول، میروشنکف، ترجمه دخانیاتی، تهران ۱۳۴۴.
▲* تاریخ، سال سوم راهنمایی، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی ایران، ۱۳۸۵.
▲* تاریخ ۳، سال سوم آموزش متوسطه (نظام قدیم)، رشته علوم انسانی، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی ایران، ۱۳۷۲.
▲== پانویس ==
▲{{پانویس|۲}}.
== پیوند به بیرون ==
| |||