=== زبان<ref>[http://www.citypedia.ir/اقوام-و-زبان-در-استان-قزوین/ «اقوام و زبان در استان قزوین»]</ref> ===
{{نوشتار اصلی|لهجه قزوینی}}
زبان رایج مردم '''شهر قزوین''' [[زبان فارسی|فارسی]] با [[لهجه قزوینی|لهجه خاص قزوینی]] میباشد، فارسی باستانی اصیل بدون شکست الفاظ که ریشه در شمال شرق ایران دارد.<ref name=":0" /><ref>Mohammad Jalal Abbasi-Shavazi, Peter McDonald, Meimanat Hosseini-Chavoshi, "The Fertility Transition in Iran: Revolution and Reproduction", Springer, 2009. pp 100-101: "The first category is 'Central' where the majority of people are Persian speaking ethnic Fars (provinces of Fars, Hamedan, Isfahan, Markazi, Qazvin, Qom, Semnan, Yazd and Tehran..."</ref> علیرغم حضور [[تاتهای ایران|تاتها]]، [[گیلکها]] و [[آذریهای ایرانی|ترکهاآذریها]]، [[کردهای قزوین|کردها]] و [[مردم لر|لرها]] در شهر قزوین، اغلب آنها بومی خود شهر قزوین نمیباشند، و از اقصی نقاط [[ایران]] و [[استان قزوین]] به شهر قزوین آمدهاند.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=شرقی|نام=قزوین کشور ایران استان قزوین شهرستان قزوین بخش مرکزی نامقدیمی ارساس، ارساسیا، راژیا، کشوین، قسوین، کاسپین، شاد شاپور، بابالجنهمردم جمعیت ۳۸۱٬۵۹۸ نفر سال ۱۳۹۰جغرافیای طبیعی مساحت ۶۴/۱۳۲ کیلومتر مربعارتفاع از سطح دریا ۱٬۳۴۷ مترآبوهوا میانگین دمای سالانه ۱۳ درجهٔ سانتیگرادمیانگین بارش سالانه ۳۰۲ میلیمتراطلاعات شهری شهردار مسعود نصرتی تأسیس شهرداری ۱۳۰۳ خورشیدیرهآورد باقلوای قزوین، فندوق، پسته قزوین، شیرینیهای سنتی، زغالاخته، گیلاس، کشمش و صنایع دستی پیششماره تلفنی ۰۲۸وبگاه شهرداری قزوین قزوین روی نقشه ایران ۳۶ ۱۶° شمالی ۵۰ ۰۰° شرقیمختصات: ۳۶ ۱۶° شمالی ۵۰ ۰۰°|کد زبان=fa-IR|تاریخ=۱۳۹۵-۱۰-۰۱T14:06:41+00:00|وبگاه=جهان ایران|نشانی=http://jahaniran.ir/2016/12/21/قزوین/|عنوان=قزوین|بازبینی=2019-01-19}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=پایگاه خبری نگاه|کد زبان=|تاریخ=۳ دی ۱۳۹۳|وبگاه=|نشانی=http://www.negahmedia.ir/media/show_video/64113|زبان=خط ۹ و ۱۰ قزوینیها اصالتاً فارسیزبان هستند.|عنوان=قزوین}}</ref>
در سفرنامه [[ادوارد براون]] به نام «[[یک سال در میان ایرانیان]]»(۱۸۸۷–۱۸۸۸) زبان غالب مردم قزوین نیز [[زبان فارسی|فارسی]] ذکر شدهاست.<ref>[http://isfahan.irib.ir/en/web/qazvin1006381/-/شهرستان-قزوین «شهرستان قزوین»]</ref><ref>[http://elmineh.ir/قزوین/ «قزوین»]</ref><ref>Edward Brown-A YEAR AMONGST THE PERSIANS - IMPRESSIONS AS TO THE LIFE, CHARACTER, & THOUGHT OF THE PEOPLE OF PERSIA - Received during Twelve Months' Residence in that Country in the Year 1887-1888.
خط ۳۳۸:
مردم قدیمی قزوین [[زبان فارسی]] را با [[لهجه قزوینی]] سخن میگویند که مبنی بر گشایشهگرایی در انتهای الفاظ است و به [[زبان فارسی|فارسی]] نوشتاری نزدیک است. در واقع گویش مردم این شهر گونهای از پارسی اصیل و باستانی ایران است و معمولاً بدون شکستن الفاظ.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=اداره کل آموزش پرورش قزوین|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=وزارت آموزش پرورش اداره کل استان قزوین http://www.gozinesh.medu.ir/portal/home.php?ocode=100069834&block=assistant-council|نشانی=وزارت آموزش پرورش اداره کل استان قزوین http://www.gozinesh.medu.ir/portal/home.php?ocode=100069834&block=assistant-council|عنوان=}}</ref>
کتاب «[[ضربالمثلهای مردم قزوین]]» نوشته دکتر [[محمدحسین سرداغی]] برای حفظ و نگهداری از همین لهجه و گویش مردم قزوین توسط انتشارات [[جهاد دانشگاهی]] قزوین منتشر شدهاستشده است. در این کتاب آمدهاست: زبان مردم قزوین به زبان نوشتاری نزدیکتر است، مثلاً واژههایی مانند: خانَه و چانَه که امروز به تقلید از گویش تهرانیها خونه و چونه تلفظ میشوند و گاهی هم اینگونه تغییر باعث غلط شدن واژه میشود. بعضی از واژهها و عبارتها که غیر متداول هستند و اگر ضبط نشود فراموش میشوند و معنی آنها را دیگر آیندگان نمیدانند. مانند: اَلمبَه (چوب بلندی که با آن بادام و پسته میتکانند)، وِندِر (عنکبوت)، چِرپاندن (شلاق را محکم زدن)، خِرتِلاق (گلو).<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://qazvin.isna.ir/default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=32836|عنوان=کتاب «ضربالمثلهای مردم قزوین» منتشر شد|بازبینی=2017-09-13}}</ref>[[پرونده:Persian in Qazvin.jpg|پیوند=[[پرونده:Persian in Qazvin.jpg]]|بندانگشتی|300x300پیکسل|<ref name="gozinesh.medu.ir" /> بیش از نیمی از مردم قزوین فارسی را همراه با لهجه خاص قزوینی سخن میگویند. [[مردمان فارسیزبان|Persian]] In Iran -2016]]{{bar box|title=زبان و نژاد مردم در "شهر قزوین"|titlebar=#ddd|right1=درصد|float=right|bars={{bar percent|[[فارس]]|gold|۵۳}} {{bar percent|[[مردم تات|تات، الموتی]]|red|۲۴٫۵}} {{bar percent|[[آذری]]|blue|۱۲٫۲}} {{bar percent|[[شمال ایران|گیلک]]|purple|۵}} {{bar percent|[[لر]]|green|۴٫۱}} {{bar percent|[[کرد]]|orange|۰٫۹}} {{bar percent|سایر|grey|۰٫۳}}}}<ref name="gozinesh.medu.ir" /><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=وزارت آموزش پرورش|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=وزارت آموزش پرورش اداره کل استان قزوین http://www.gozinesh.medu.ir/portal/home.php?ocode=100069834&block=assistant-council|نشانی=وزارت آموزش پرورش اداره کل استان قزوین|عنوان=زبان و نژاد}}</ref>