زبان ازبکی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار:
خط ۲:
{{Infobox language
|name=ازبکی
|nativename=''oʻzbekcha, oʻzbek tili, ўзбек тили, ўзбекча, ئوزبېچه,ئوزبیچه، ئوزبېکئوزبیک تیلی''
|states= [[ازبکستان]],، [[افغانستان]],، [[تاجیکستان]],، [[قرقیزستان]],، [[قزاقستان]],، [[ترکمنستان]],، [[روسیه]],، [[چین]]
|ethnicity=[[اوزبیک‌ها]]
|speakers = ۳۲ میلیون
|date = ۲۰۱۷
|familycolor = Altaic
|fam1=[[زبان هایزبان‌های ترکی|ترکی]]
|fam2=[[زبان هایزبان‌های ترکی عام|ترکی عام]]
|fam3=[[زبان‌های قارلقی|قارلقی]]<ref name="Newton2014">{{cite book|author=Scott Newton|title=Law and the Making of the Soviet World: The Red Demiurge|url=https://books.google.com/books?id=3JWLBQAAQBAJ&pg=PA232&dq=Chagatai+%22Old+Uzbek%22+official&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwi8sMj0tO_KAhXI1R4KHe_2DEgQ6AEIIzAB#v=onepage&q=Chagatai%20%22Old%20Uzbek%22%20official&f=false|date=20 November 2014|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-92978-9|pages=232–}}</ref>
|ancestor=[[زبان‌های ترکی میانه|ترکی میانه]]
|ancestor2=[[زبان خوارزمی|خوارزمی]]
|ancestor3=[[زبان جغتایی|جغتایی]]
|nation= {{UZB}}<br />{{سخ}}{{AFG}} (زبان رسمی در استان هایاستان‌های شمالی)
|script=[[الفبای لاتین|لاتین]],، [[الفبای سیریلیک|سیریلیک]],، [[الفبای عربی|عربی]]
|iso1=uz
|iso2=uzb
خط ۲۶:
|notice=IPA
|minority={{plainlist|
* {{flag|Tajikistan}}
* {{flag|Kazakhstan}}
* {{flag|Kyrgyzstan}}
* {{flag|Turkmenistan}}
* {{flag|Russia}}
* {{flag|China}}
}}
|agency = [[:ru:Ташкентский государственный университет узбекского языка и литературы имени Алишера Навои|Tashkent State University of Uzbek language and literature]]
|map=Idioma uzbeko.png
| mapalt = A map, showing that Uzbek is spoken throughout Uzbekistan, except the western third (where Karakalpak dominates), and northern Afghanistan.
| mapcaption = آبی تیره = اکثریت;اکثریت؛ آبی روشن = اقلیت
}}
'''زبان اُوزبیکی''' {{اوزبیکی|O'zbek tili / Ўзбек тили / اوزبېکاوزبیک تیلی}} یکی از [[زبان‌های ترک‌تبار]] است. ازبکی [[زبان رسمی]] کشور [[ازبکستان]] است و حدود ۳۵ میلیون نفر گویش‌ور دارد. این زبان از شاخهٔ [[زبان‌های قارلقی|قارلوق]] [[زبان‌های ترکی]] است. اوزبیکیوام‌واژه‌هایی از [[عربی]]، [[روسی]] و [[فارسی]] دارد، گویش برخی از این واژه‌ها در زبان اوزبیکی نسبت به زبان فارسی، کمی تفاوت دارد ولی بسیاری از آن‌ها همانند کلمات فارسی به کار می‌رود. بیش‌تر کتاب‌های قدیمی و تاریخی [[ازبکستان]] نیز به [[زبان فارسی]] یا به '''زبان اوزبیکی''' با استفاده از [[الفبای عربی]] نگاشته شده که در کتاب‌خانه‌ها و موزه‌های این کشور به نمایش گذاشته شده‌است.<ref>http://www.persiangulfstudies.com/fa/index.asp?p=pages&id=512</ref>
 
در [[کتاب‌خانه ابوریحان بیرونی]] در ازبکستان ۴۳ هزار نسخه خطی نگه‌داری می‌شود که ۳۹ هزار تای آن‌ها به [[زبان فارسی]] است.<ref>http://www.persianacademy.ir/fa/Y190894.aspx</ref>
 
'''اوزبیکی''' یک اصطلاح نوظهور است و امروزه به جای اصطلاح '''ترکی''' در [[ازبکستان]] استفاده می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=4025 |عنوان=تورفان (یا طُرفان ) | ناشر =encyclopaediaislamica |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> تا سال ۱۹۰۴ به مانند سایر زبان‌های [[آسیای مرکزی]]، اوزیبکی نیز با الفبای عربی‌تُرکی نوشته می‌شد. از ۱۹۲۴ تا ۱۹۴۰ از[[الفبای لاتین]] استفاده شد و از ۱۹۴۰ تا ۲۰۰۲ نیز از [[الفبای کریل]] برای نگارش آن استفاده شد و از سال ۲۰۰۲ به بعد نیز دوباره [[الفبای لاتین]] مخصوص
اوزبیکی مورد استفاده قرار گرفت.
 
== تعداد گویشوران ==
تخمین‌ها از تعداد گویش‌وران این زبان بسیار اختلاف دارند. دانشنامه سوئدی Nationalencyklopedin تعداد گویش‌وران بومی را ۳۷ میلیون نفر تخمین زده‌است. منابع دیگر گویش‌وران ازبکی را به صورت زیر تخمین زده‌اند: ۳۲ میلیون نفر در ازبکستان، ۳٫۴ میلیون نفر در افغانستان، ۹۰۰ هزار نفر در تاجیکستان، ۸۰۰ هزار نفر در قرقیزستان، ۵۰۰ هزار نفر در قزاقستان، ۳۰۰ هزار نفر در ترکمنستان و ۳۰۰ هزار نفر در روسیه.
 
خط ۸۱:
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю
خط ۱۲۲:
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ch ch
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Sh sh
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | '
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | E e
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Yu yu
خط ۱۳۷:
* [[زبان ازبکی شمالی]]
* [[زبان ازبکی جنوبی]]
 
== منابع ==
{{پانویس}}
* {{یادکرد ویکی|عنوان =Uzbek language |پیوند =http://en.wikipedia.org/wiki/Uzbek language |زبان =انگلیسی |بازیابی = ۱۵ ژانویۀژانویهٔ ۲۰۱۱}}
* {{یادکرد ویکی|عنوان =Özbək dili |پیوند =http://az.wikipedia.org/wiki/Özbək dili |زبان =ترکی آذربایجانی|بازیابی =۱۵ ژانویۀژانویهٔ ۲۰۱۱}}
{{زبان‌های ترکی}}
{{کد زبان‌های معرفی‌شده در ایزو ۶۳۹-۳۶۳۹–۳ که حرف اول عنوان بین‌المللی آنها حرف U است}}
{{زبان‌شناسی-خرد}}
{{زبان‌های افغانستان}}