والرین: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Ehsanf2018 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
{{Infobox Roman emperor|name=والِرین|full name=Publius Licinius Valerianus (تا پیش از امپراتوری);{{سخ}}|image=[[File:Aureus Valerian-RIC 0034-transparent.png|300px]]|caption=سکهٔ والرین|succession=[[امپراتور روم]]|reign=۲۲ اکتبر ۲۵۳ – بهار ۲۶۰ (با [[گالینوس]])|predecessor=[[آئمیلیانوس]]|successor=[[گالینوس]] (به‌تنهایی)|spouse=[[مارینیانا]]{{سخ}}کورنلیا گالونیا|issue=[[گالینوس]]{{سخ}}[[والرین کوچک]]|dynasty=[[Licinii]]|father=|mother=|birth_date=حدود ۱۹۳{{Spaced ndash}}۲۰۰ میلادی|birth_place=|death_date=پس از ۲۶۰ یا ۲۶۴ میلادی (۶۰ سالگی)|death_place=[[بیشاپور]] یا [[گندی‌شاپور (شهر)|جندی‌شاپور]]|place of burial=|reg-type={{Nowrap|شریک امپراتوری}}|regent=[[گالینوس]]|regnal name=Imperator Caesar Publius Licinius Valerianus Augustus (به‌عنوان امپراتور)|title=[[آگوستوس (عنوان)|آگوستوس]]}}'''والِریَن''' ({{IPAc-en|v|ə|ˈ|l|ɪər|i|ən}}; {{Lang-la|Publius Licinius Valerianus Augustus}}<ref>Valerian's full title at his death was IMPERATOR CAESAR PVBLIVS LICINIVS VALERIANVS PIVS FELIX INVICTVS AVGVSTVS GERMANICVS MAXIMVS PONTIFEX MAXIMVS TRIBUNICIAE POTESTATIS VII IMPERATOR I CONSUL IV PATER PATRIAE, "Emperor Caesar Publius Licinus Valerianus, Patriotic, Favored, Unconquered Augustus, Conqueror of the Germans, Chief Priest, seven times Tribune, once Emperor, four times Consul, Father of the Fatherland".</ref>) امپراتور روم که از سال ۲۰۰ تا پس از سال ۲۶۰ زندگی کرد، از سال ۲۵۳ تا ۲۶۰ امپراتور روم بوده‌است. در سال ۲۶۰ [[شاپور یکم]] پادشاه [[ساسانیان|ساسانی]] در [[نبرد ادسا]]، والرین امپراتور، [[سناتور]]ها و سربازان وی را اسیر کرد. شاپور به افتخار این پیروزی دستور حک پیکره‌ای عظیم در دل کوه مهر (رحمت) در [[نقش رستم]] و [[تنگ چوگان]] داد که وی را پیروزمندانه نشسته بر اسب نشان می‌دهد در حالی که امپراتور فروتنانه در برابر وی زانو زده‌است.
== سالشمار ==
سطر ۳۲ ⟵ ۱۰:
پس از غلبه کردن شاپور یکم ساسانی بر [[ارمنستان]]، وی به انتاکیه یورش برده و آنجا را تصرف می‌کند. والرین، امپراتور روم، پسرش را به غرب فرستاده و خود برای مقابله با ایرانیان راهی شرق می‌شود. وی به سال ۲۵۷ موفق به باز پس‌گیری [[انتاکیه]] شده ولی دو سال بعد پیش از مواجهه با شاپور در اثر [[طاعون]] بسیاری از [[لژیون]]های خود را از دست می‌دهد و در نهایت چندی بعد (در اواخر سال ۲۵۹ یا اوایل ۲۶۰) در [[نبرد ادسا]]، محلی در ترکیه فعلی و شمال انتاکیه) در کشور خود از شاپور شکست خورده، اسیر و در نهایت کشته می‌شود.
شاپور در [[سنگ‌نوشته شاپور یکم بر کعبه زرتشت|کتیبهٔ کعبهٔ زردشت]] دربارهٔ این جنگ می‌گوید: «سه دیگر که ما به کاره و [[رها|ادسا]] تاختیم و کاره و ادسا را محاصره کرده‌بودیم، قیصر والرین به جنگ ما لشکر کشید». به‌گفتهٔ شاپور، امپراتور روم هفتاد هزار جنگاور از سرزمین‌های رومی با خود آورده‌بود. آنگاه شاپور می‌گوید: «در آن سوی کاره و ادسا جنگی بزرگ با قیصر والرین درگرفت و ما با دست خود قیصر والرین را دستگیر کردیم و دیگر سردارانی که بر این سپاه سالار بودند: پرتوریان پرفکت و سناتورها و صاحب‌منصبان نظامی، همه اسیر گشتد و به پارس فرستاده شدند».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=راهنمای کتیبه‌های ایرانی میانه (پهلوی- پارتی)|نام=سعید|نام خانوادگی=عریان|پیوند نویسنده=سعید عریان|سال=۱۳۸۲|شهر=تهران|انتشارات=سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)|صفحه=۸۰}}</ref>
دربارهٔ چگونگی اسارت والرین نظرات متعددی ابراز شده‌است. علاوه بر روایت شاپور که ادعا می‌کند والرین در میانهٔ نبرد و به دست خود او اسیر شده‌است، دو روایت رومی نیز وجود دارد؛ یک روایت که [[زوسیموس]] آن را بیان می‌کند، این است که والرین تلاش کرد با دادن غرامت و تاوان، شاپور را به صلح راضی کند اما موفق نشد، و در میانهٔ مذاکره اسیر شد. روایت دیگر آن است که والرین با میل و رغبت خود به اسارت درآمده‌است، زیرا در طول اقامتش در ادسا، سربازان رومی به‌دلیل گرسنگی شورش کرده‌بودند. آن‌ها پس از آن شورش به دنبال از بین‌بردن امپراتور بودند؛ و او از ترس شورش سربازان ، به سمت ساسانیان فرار کرد زیرا ممکن بود توسط مردم و سربازان کشته‌شود. در نتیجه، والرین خود و سپاهیانش را تسلیم دشمن کرد.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=جلیلیان|نام=شهرام|کتاب=[[تاریخ تحولات سیاسی ساسانیان]]|سال=۱۳۹۶|ناشر=[[انتشارات سمت|سمت]]|شهر=تهران|شابک=978-600-02-0463-1|عنوان=|صفحه=۸۱}}</ref>
بررسی این سه روایت نشان می‌دهد که روایت شاپور به حقیقت نزدیک‌تر است زیرا علاوه بر آنکه شاپور گزارش این جنگ را بر دیوارهٔ ساختمان کعبهٔ زردشت با سه زبان [[زبان پارسی میانه|فارسی میانه]]، [[زبان پارتی|پارتی]] و [[زبان یونانی|یونانی]] نوشت، در [[نقش رستم|سنگ‌نگارهٔ نقش رستم]] نیز اسیرشدن والرین به‌دست خود را نشان داده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ایران در شرق باستان|نام=ارنست|نام خانوادگی=هرتسفلد|پیوند نویسنده=ارنست هرتسفلد|ترجمه=[[همایون صنعتی‌زاده]]|انتشارات=پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی|شهر=تهران|صفحه=۳۱۹-۳۲۵|سال=۱۳۸۱}}</ref>
دربارهٔ سرنوشت والرین، منابع مسیحی اواخر دورهٔ باستان چنین نوشته‌اند که رفتار شاپور با والرین بسیار ستمگرانه و ددمنشانه بوده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ سیاسی ساسانیان|نویسنده=[[محمدجواد مشکور]]|سال=۱۳۶۷|شهر=تهران|انتشارات=دنیای کتاب|جلدها=۲|صفحه=۱۹۶}}</ref> [[لاکتانتیوس]] اشاره کرده‌بود که والرین در زمان اسارت و تا پیش از مرگ، مورد توهین و تحقیرهای قابل توجهی واقع شده‌بود، به عنوان نمونه، موظف شده‌بود تا هرگاه شاپور قصد سوارشدن بر روی اسبش را داشت، به‌عنوان پلهٔ انسانی در زیر اسب شاه به شکل چهار زانو قرار بگیرد تا شاه با رفتن بر روی او راحت‌تر سوار بر اسبش شود. براساس ادعای لاکتانتیوس، پس از تحمل بدرفتاری‌های طولانی و تحقیرهایی از این دست، والرین تحملش را از دست داد و از شاپور خواست تا با دریافت غرامت قابل توجهی، وی را رها کند. در پاسخ به جسارت والرین، بر اساس یکی از روایت‌ها، شاپور او را مجبور می‌کند تا طلای مذاب بخورد و در نهایت از عوارض خوردن طلای مذاب کشته می‌شود. دیگر روایت این است که والرین پس از وادار شدن به مصرف طلای مذاب نمی‌میرد، اما شاپور دستور می‌دهد تا پوست او کنده‌شود و پس از پرشدن با کاه، به معبدی منتقل شود.<ref name=":0" />
والرین مسیحی‌ستیز بود و همین امر باعث شده تا این منابع برای این‌که سرنوشت شوم دشمنان [[مسیحیت]] را نشان دهند داستان‌هایی با شاخ‌وبرگ‌های بسیار دربارهٔ رفتار سخت‌گیرانهٔ شاپور با والرین را روایت کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ مردم ایران (۱)؛ ایران قبل از اسلام|نویسنده=[[عبدالحسین زرین‌کوب]]|سال=۱۳۷۳|شهر=تهران|انتشارات=مؤسسهٔ انتشاراتی امیرکبیر|صفحه=۴۳۰}}</ref> والرین تا پیش از اسارت، باورمندان مسیحی و رهبران جامعهٔ مسیحی روم را تارومار کرده‌بود و با توجه به تعلق لاکتانتیوس به باورهای مسیحیت و تلاش وی بر تأثیرگذاری بر [[کنستانتین یکم]] با تعریف عاقبت تراژیک والرین، که نشان از تحقیر بی‌سابقهٔ امپراتور ضدمسیحی روم توسط دشمنان تاریخی رومی‌ها داشت، به‌عنوان منبع اصلی و بی‌طرف حوادث، مورد شک است و این گزارش‌ها به‌دلیل آنکه منبع آن‌ها غرض‌ورزی مذهبی داشته‌اند نمی‌تواند درست باشد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Roman Empire at Bay AD 180–395|نویسنده=Potter, David S.|انتشارات=Routledge|سال=2004|زبان=en}}</ref>
== جستارهای وابسته ==
| |||