ویکی‌پدیا

فرگشت انسان: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Meysam1753 (بحث | مشارکت‌ها)
۱۳۲ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
Meysam1753 (بحث | مشارکت‌ها)
۱۳۲ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۰:
 
پیشرفت‌های عمده در دانش [[تعیین توالی دی‌ان‌ای]] در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی، به ویژه در زمینهٔ [[دی‌ان‌ای میتوکندریایی]] (mtDNA) و [[تک‌گروه‌های دی‌ان‌ای Y بر پایه گروه قومی|دی‌ان‌ای Y]] یا Y-DNA کمک بزرگی به فهم منشأ پیدایش بشر کرده‌است.<ref name="M'charek2005">{{یادکرد|نام=Amade |نام خانوادگی=M'charek|کتاب=The Human Genome Diversity Project: an ethnography of scientific practice|پیوند=http://books.google.com/books?id=n-K436zeUY8C&pg=PA96|سال=۲۰۰۵|ناشر=Cambridge University Press|شابک=978-0-521-83222-9|صفحه=۹۶|زبان = en}}</ref><ref name="DeSalleTattersall2008">{{یادکرد|نام=Rob |نام خانوادگی=DeSalle|نام۲=Ian|نام خانوادگی۲=Tattersall|کتاب=Human origins: what bones and genomes tell us about ourselves|پیوند=http://books.google.com/books?id=Bf4Sitw7YaIC&pg=PA146|سال=۲۰۰۸|ناشر=Texas A&M University Press|شابک=978-1-58544-567-7|صفحه=۱۴۶|زبان = en}}</ref><ref name="Trent2005">{{یادکرد|نام=R. J. |نام خانوادگی=Trent|کتاب=Molecular medicine: an introductory text|پیوند=http://books.google.com/books?id=772BEp8ZyMYC&pg=PA6|سال=۲۰۰۵|ناشر=Academic Press|شابک=978-0-12-699057-7|صفحه=۶–|زبان = en}}</ref> تعیین توالی mtDNA و Y-DNA که از گروه‌های گسترده‌ای از جمعیت‌های بومی گردآوری شد اطلاعات نیاکان آن‌ها را که به ژن‌های موروثی مردانه و زنانه مرتبط است، روشن ساخت.<ref name="WebsterWells2010">{{یادکرد| نام=Donovan |نام خانوادگی=Webster|نام۲=Spencer |نام خانوادگی۲=Wells|کتاب=Meeting the Family: One Man's Journey Through His Human Ancestry|پیوند=http://books.google.com/books?id=cdiy1EhJVW0C&pg=PA53|تاریخ=20 April 2010|ناشر=National Geographic Books|شابک=978-1-4262-0573-6|صفحه=۵۳|زبان = en}}</ref> مرتب کردن این اطلاعات در درخت ژنتیکی به عنوان پشتوانه‌ای بر نظریهٔ [[خروج از آفریقا]] قلمداد شد.<ref name="SpeicherAntonarakis2010">{{یادکرد|نام=Michael R. |نام خانوادگی=Speicher|نام۲=Stylianos E. |نام خانوادگی۲=Antonarakis|نام۳=Arno G. |نام خانوادگی۲=Motulsky|کتاب=Vogel and Motulsky's Human Genetics: Problems and Approaches|پیوند=http://books.google.com/books?id=FlfPSpBvKLgC&pg=PA606|تاریخ=3 February 2010|ناشر=Springer|شابک=978-3-540-37653-8|صفحه=۶۰۶|زبان = en}}</ref> تحلیل‌ها نشان دهندهٔ گوناگونی بیشتر الگوی [[دی‌ان‌ای]] در آفریقا بوده‌اند که این مطلب با این نظریه که آفریقا موطن [[حوای میتوکندریایی]] و [[آدم کروموزوم Y]] بوده، سازگار است.<ref name="Kutty2009">{{یادکرد|نام=Kutty|کتاب=Adam's Gene and the Mitochondrial Eve|پیوند=http://books.google.com/books?id=sUqYgipyiGMC&pg=PA40|تاریخ=14 September 2009|ناشر=Xlibris Corporation|شابک=978-1-4415-0729-7|صفحه=۴۰}}</ref>
 
<br />
 
== شواهد موجود ==
شواهد فرگشت انسان در بسیاریبعضی از زمینه‌های [[علوم طبیعی]] یافت می‌شود. تا پیش از شروع قرن بیست و یکم بیشتر این شواهد در سنگواره‌های گردآوری شده بود ولی با پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه ژنتیک در دو دهه اخیر، شواهد محکماحتمالی ژنتیکی نیز در پشتیبانی از نظریه فرگشت به‌طور عام و فرگشت انسان به‌طور خاص به دست آمده‌است. [[آکادمی ملی علوم]] آمریکا در وب گاه خود عنوانادعا می‌داردمیکند که امروزه نظریه فرگشت به اندازه نظریه گردش زمین به دور خورشید توسط شواهد علمی پشتیبانی می‌شود و شواهد موجود به اندازه‌ای است که دیگر این پرسش برای دانشمندان مطرح نیست که آیا انسان و سایر موجودات زنده محصول فرایند فرگشت هستند یا نه، بلکه پژوهش‌های دانشمندان در مورد این است که جزئیات فرایند فرگشت چگونه بوده‌است.<ref>[http://www.nas.edu/evolution/TheoryOrFact.html human evolution]</ref> مطالعات خاص در مورد مبدأ حیات انسان‌ها، [[انسان‌شناسی]] با گرایش [[دیرین‌مردم‌شناسی|دیرین‌انسان‌شناسی]] نامیده می‌شود.<ref>[http://www.talkorigins.org/faqs/homs/ Fossil Hominids: the evidence for human evolution]</ref>
 
مطالعات خاص در مورد مبدأ حیات انسان‌ها، [[انسان‌شناسی]] با گرایش [[دیرین‌مردم‌شناسی|دیرین‌انسان‌شناسی]] نامیده می‌شود.<ref>[http://www.talkorigins.org/faqs/homs/ Fossil Hominids: the evidence for human evolution<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
فرضیه تکامل، در توجیه چگونگی پیدایش اعضای بدن، خصوصا اعضای حیاتی ناتوان است بلکه دچار نوعی سردرگمی است.
 
=== شواهد ژنتیکی ===
در ژنتیک تکاملی انسان بررسی می‌شود که تا چه میزان یک [[ژن انسان]] با بقیه و با گذشتهٔ فرگشتی که سبب پیدایش آن شده تفاوت دارد. تفاوت بین ژن‌ها مفاهیم و کاربردهای متنوعی در انسان‌شناسی، [[پزشکی]] و [[پزشکی قانونی]] دارد. داده‌های ژنتیک بینش عمده‌ای در زمینهٔ فرگشت انسان فراهم می‌کند. هر سال مقالات علمی متعددی در زمینه ژنتیک تکاملی انسان منتشر می‌شود. یکی از مهم‌ترین این مقاله‌ها در مجله علمی [[نیچر]] در سال ۲۰۰۵ به چاپ رسید. مقاله مذکور که نتایج پژوهش بیش از صد نفر از دانشمندان در ده مؤسسهٔ پژوهشی بزرگ دنیا بر روی ۲۳۷ میلیون جفت از اجزای تشکیل‌دهندهٔ کروموزوم شماره ۲ انسان است، نشان می‌دهد که این کروموزوم از جوش خوردن دو کروموزوم شامپانزه ایجاد شده‌است و به همین دلیل است که انسان‌ها یک جفت کروموزوم کمتر از شامپانزه‌ها دارند. نتایج این مقاله نشان می‌دهد انسان و شامپانزه نیاکان مشترک داشته‌اند.<ref>L.W. Hillier et al. (2005),"Generation and annotation of the DNA sequences of human chromosomes 2 and 4", Nature, 434, 724-731</ref> اما این مسئله هنوز اثبات علمی نشده است.
 
=== شواهد فسیل‌شناسی ===
سنگواره‌های گردآوری شده از انسان‌سایان نشان می‌دهد که در طول زمان احتمالا به تدریج [[ستون فقرات]] آنان صاف شده، حجم مغز افزایش یافته، ترکیبات صورت ظریف‌تر شده، و عضلات مربوط به جویدن هم‌زمان با تغییر وضعیت دندان‌ها کمتر شده‌است. سنگواره‌های بسیار زیادیسنگواره‌هایی از اجداد انسان در دوره‌های مختلف تاریخی جمع‌آوری شده که می‌توان فهرستی از سنگواره‌های مشهورتر را در صفحه [[فهرست سنگواره‌های مشهور انسان]] در ویکی‌پدیا فارسی مشاهده نمود. همچنین می‌توان فهرستی از سنگواره‌های انسان همراه با توضیحات علمی مربوطه را در وب گاه [[موزه ملی تاریخ طبیعی (آمریکا)]] مشاهده نمود.<ref>[http://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/fossils]</ref>
 
=== دیگر شواهد احتمالی ===
علاوه بر شواهد ژنتیکی و فسیل شناسی، شواهد دیگری نیز در آناتومی بدن انسان وجود دارد که نشان دهنده فرگشت انسان در طول تاریخ است.
 
در نخستی‌سانان عالی، دُم در [[لگن خاصره]] به صورت [[استخوان خاجی]] گنجانده شده‌است. تمام مهره داران حداقل در مدتی از زندگی خود دارای دُم هستند. در انسان‌های خردمند امروزی، دُم به مدت چهار هفته در طول [[مراحل کارنگی]] هفته‌های ۱۴ تا ۲۲ [[مرحله جنینی|دورهٔ جنینی]] وجود دارد.<ref>{{cite journal|last1=Saraga-Babić|first1=M|last2=Lehtonen|first2=E|last3=Svajger|first3=A|last4=Wartiovaara|first4=J|year=۱۹۹۴|title=Morphological and immunohistochemical characteristics of axial structures in the transitory human tail|journal=Annals of anatomy|volume=۱۷۶|issue=۳|pages=۲۷۷–۸۶|year=۱۹۹۴|pmid=۸۰۵۹۹۷۳}}</ref> انسان‌های خردمند امروزی دارای پلک سوم می‌باشند که کارایی ندارد. انسان‌ها همچنین دارای عضلات خارجی گوش هستند<ref>[[ریچارد اوون|Owen, R.]] 1866–1868. ''Comparative Anatomy and Physiology of Vertebrates''. London</ref> که حیوانات از آن‌ها برای چرخاندن و کنترل گوش‌ها به صورت مستقل از سر استفاده می‌کنند تا بتوانند بر صداهای خاصی متمرکز شوند. انسان‌ها هنوز باقی‌مانده‌هایی از چنین عضلاتی را دارند ولی این عضلات در طول روند فرگشت ضعیف شده‌اند به گونه‌ای که فقط قادرند گوش‌های انسان را کمی تکان دهند.<ref>{{cite journal|last=Montagna|first=W|last2=Machida|first2=H|last3=Perkins|first3=E.M.|year=۱۹۶۶|title=The skin of primates XXXIII. : The skin of the angwantibo|journal=American Journal of Physical Anthropology|volume=۲۵|issue=۳|pages=۲۷۷–۲۹۰|pmid=۵۹۷۱۵۰۲|doi=10.1002/ajpa.1330250307|pmid=۵۹۷۱۵۰۲}}</ref>
 
[[ماهیچه کف‌پایی]] در انسان نیز شاهدی احتمالی است بر فرگشت انسان‌های خردمند امروزی. این ماهیچه در حیوانات برای گرفتن و کنترل اشیاء با پاهایشان استفاده می‌شود و به آن‌ها این قابلیت را می‌دهد که از پاهایشان مانند دست‌هایشان برای گرفتن اشیا استفاده کنند. در انسان‌ها نیز این عضله وجود دارد ولی در فرایند فرگشت چنان کارایی خود را از دست داده‌است که امروزه پزشکان هنگام نیاز به بافت‌های ترمیمی برای سایر قسمت‌های بدن آن را خارج و از آن استفاده می‌کنند. این عضله چنان برای [[بدن انسان]] بی‌اهمیت شده که ۹٪ انسان‌های امروزی بدون آن متولد می‌شوند.<ref>[[Robert Wiedersheim|Wiedersheim, Robert]] (1893). ''The Structure of Man: an index to his past history. '' London: Macmillan and Co.</ref> مدرک دیگریاحتمالی دیگر بر فرگشت [[اندام ژاکوبسون]] است که بخشی از کالبد حیوانات می‌باشد. ریشهٔ این اندام را در انسان می‌توان در پیشینهٔ جنسی انسان‌ها در [[ماقبل تاریخ]] جستجو کرد. این اندام که در مجرای بینی واقع است، [[فرومون|فرومون‌ها]]‌ها را که [[مواد شیمیایی]] تحریک‌کنندهٔ جنسی، هشدار دهنده یا یابندهٔ غذا هستند، ردیابی می‌کند. این اندام به حیوانات اجازه می‌دهد که هم‌نوعانشان را برای جفت‌گیری یا اعلام خطر تعقیب کنند. انسان‌ها با اندام ژاکوبسون به دنیا می‌آیند، ولی قابلیت‌های این اندام در مراحل اولیهٔ پس از تولد رفته رفته کم می‌شود تا جایی که دیگر استفاده‌ای ندارد.<ref name="MullerMuller2">Muller, G. B. (2002) "Vestigial Organs and Structures." in Encyclopedia of Evolution. Mark Pagel, editor in chief, New York: Oxford University Press. pp. 1131–1133</ref> در مواردی برای اندام‌هایی که به عنوان اندام‌های زائد شناخته می‌شدند کاربردهایی پیدا شده‌است.<ref>[http://news.nationalgeographic.com/news/2009/07/090730-spleen-vestigial-organs.html "Vestigial Organs Not So Useless After All, Studies Find"]</ref> دندان‌های عقل دلایل احتمالی دیگری بر فرگشت انسان هستند. نیاکان انسان به مقدار زیادی از گیاهان تغذیه می‌کردند و نیاز داشتند تا مقادیر زیادی از گیاهان را در طول یک روز با سرعتی کافی بخورند تا بتوانند مواد مورد نیاز بدنشان را تأمین کنند. این موضوع خصوصاً زمانی اهمیت داشت که بدن انسان قابلیت هضم [[سلولز]] به میزان کافی را نداشت. هنگامی که عادات غذایی بشر تغییر کرد، [[آروارهٔ انسان]] کوچک‌تر شد و دیگر نیازی به دندان آسیای سوم یا [[دندان عقل]] نبود.<ref name="ISBN 978-0-19-518346-772">{{cite book|author=Walker, Alan|chapter=Early Hominin Diets: Overview and Historical Perspectives|editor=[[Peter Ungar]]|title=Evolution of the Human Diet: The Known, the Unknown, and the Unknowable|publisher=Oxford University Press|location=US|year=۲۰۰۶|isbn=۹۷۸-۰-۱۹-۵۱۸۳۴۶-۷|pages=۳–۱۰|url=http://books.google.com/?id=6mxZ1hNBHgkC&pg=PA357&lpg=PA357&dq=%22The+Calcaneus+of+Australopithecus+afarensis+and+its+implications+for+the+Evolution+of+Bipedality%22&q=%22The%20Calcaneus%20of%20Australopithecus%20afarensis%20and%20its%20implications%20for%20the%20Evolution%20of%20Bipedality%22}} (scroll up to view chapter 1 & part of chapter 2, which is a serendipitous result from another search. Subsequent attempts get a targeted search result gave returns without chapter 1).</ref>[نیازمند منبع معتبر]▼
 
در آوریل ۲۰۱۵ (اردیبهشت ۱۳۹۴) نتایج پژوهشی انتشار یافت که [[فتق دیسک بین مهره‌ای|بیرون‌زدگی دیسک بین‌مهره‌ای]] که می‌تواند باعث [[کمردرد|کمردردهای]]های مزمن شود در افرادی بیشتر دیده می‌شود که شکل مهره‌های کمر آن‌ها به مهره‌های [[شامپانزه|شمپانزه‌ها]] و [[اورانگوتان|اورانگوتان‌ها]]‌ها شباهت بیشتری دارد؛ به عبارت دیگر مهره‌های کمر این افراد از نگاه فرگشتی کمتر برای راه رفتن روی دو پا تطبیق پیدا کرده‌است. یکی از توضیحاتی که در این باره ارائه شده این است که در مسیر فرگشت از موجودی چهار دست و پا به انسان دو پا، فشار بر روی [[ستون مهره‌ها]] افزایش یافته‌است. نتایج این پژوهش این فرضیهباور را که کمردرد ممکن است منشأ فرگشتی داشته باشد تقویت می‌کند. شیوع بیماری‌های ستون فقرات در انسان بیشتر از [[نخستی‌ها]] است.<ref>[http://www.biomedcentral.com/1471-2148/15/68 The ancestral shape hypothesis: an evolutionary explanation for the occurrence of intervertebral disc herniation in humans] BMC Evolutionary Biology 2015</ref><ref group="یادداشت">در این پژوهش آن‌ها رابطه بین شکل مهره، حرکت و جابجایی آن و زائده اشمورل (Schmorl’s node) را مورد مطالعه قرار دادند. زائده اشمورل بیرون‌زدگی غضروف (دیسک) بین مهره‌ها به داخل بافت استخوانی مهره بالایی یا پایینی است. این زائده معمولاً دردناک نیست، بیشتر در سنین بالا دیده می‌شود و محصول فرسودگی مهره در گذر عمر است. این مطالعه نشان داد در کسانی که شکل مهره‌ها بیشتر به شکل مهره‌های اجداد ما شبیه است این فتق عمودی بین مهره‌ای بیشتر دیده می‌شود. علاوه بر این مهره اول کمر در صورت سلامت، به راحتی از مهره مشابه در شمپانزه‌ها و اورانگوتان‌ها قابل بازشناسی است اما اگر این مهره سالم نباشد این تمایز دیده نمی‌شود؛ به عبارت دیگر زائده اشمورل مهره انسانی را به مهره نخستی‌ها شبیه می‌کند.</ref> ا▼
▲[[ماهیچه کف‌پایی]] در انسان نیز شاهدی است بر فرگشت انسان‌های خردمند امروزی. این ماهیچه در حیوانات برای گرفتن و کنترل اشیاء با پاهایشان استفاده می‌شود و به آن‌ها این قابلیت را می‌دهد که از پاهایشان مانند دست‌هایشان برای گرفتن اشیا استفاده کنند. در انسان‌ها نیز این عضله وجود دارد ولی در فرایند فرگشت چنان کارایی خود را از دست داده‌است که امروزه پزشکان هنگام نیاز به بافت‌های ترمیمی برای سایر قسمت‌های بدن آن را خارج و از آن استفاده می‌کنند. این عضله چنان برای [[بدن انسان]] بی‌اهمیت شده که ۹٪ انسان‌های امروزی بدون آن متولد می‌شوند.<ref>[[Robert Wiedersheim|Wiedersheim, Robert]] (1893). ''The Structure of Man: an index to his past history. '' London: Macmillan and Co.</ref> مدرک دیگری بر فرگشت [[اندام ژاکوبسون]] است که بخشی از کالبد حیوانات می‌باشد. ریشهٔ این اندام را در انسان می‌توان در پیشینهٔ جنسی انسان‌ها در [[ماقبل تاریخ]] جستجو کرد. این اندام که در مجرای بینی واقع است، [[فرومون]]‌ها را که [[مواد شیمیایی]] تحریک‌کنندهٔ جنسی، هشدار دهنده یا یابندهٔ غذا هستند، ردیابی می‌کند. این اندام به حیوانات اجازه می‌دهد که هم‌نوعانشان را برای جفت‌گیری یا اعلام خطر تعقیب کنند. انسان‌ها با اندام ژاکوبسون به دنیا می‌آیند، ولی قابلیت‌های این اندام در مراحل اولیهٔ پس از تولد رفته رفته کم می‌شود تا جایی که دیگر استفاده‌ای ندارد.<ref name="Muller">Muller, G. B. (2002) "Vestigial Organs and Structures." in Encyclopedia of Evolution. Mark Pagel, editor in chief, New York: Oxford University Press. pp. 1131–1133</ref> در مواردی برای اندام‌هایی که به عنوان اندام‌های زائد شناخته می‌شدند کاربردهایی پیدا شده‌است.<ref>[http://news.nationalgeographic.com/news/2009/07/090730-spleen-vestigial-organs.html "Vestigial Organs Not So Useless After All, Studies Find"]</ref> دندان‌های عقل دلایل دیگری بر فرگشت انسان هستند. نیاکان انسان به مقدار زیادی از گیاهان تغذیه می‌کردند و نیاز داشتند تا مقادیر زیادی از گیاهان را در طول یک روز با سرعتی کافی بخورند تا بتوانند مواد مورد نیاز بدنشان را تأمین کنند. این موضوع خصوصاً زمانی اهمیت داشت که بدن انسان قابلیت هضم [[سلولز]] به میزان کافی را نداشت. هنگامی که عادات غذایی بشر تغییر کرد، [[آروارهٔ انسان]] کوچک‌تر شد و دیگر نیازی به دندان آسیای سوم یا [[دندان عقل]] نبود.<ref name="ISBN 978-0-19-518346-7">{{cite book|author=Walker, Alan|chapter=Early Hominin Diets: Overview and Historical Perspectives|editor=[[Peter Ungar]]|title=Evolution of the Human Diet: The Known, the Unknown, and the Unknowable|publisher=Oxford University Press|location=US|year=۲۰۰۶|isbn=۹۷۸-۰-۱۹-۵۱۸۳۴۶-۷|pages=۳–۱۰|url=http://books.google.com/?id=6mxZ1hNBHgkC&pg=PA357&lpg=PA357&dq=%22The+Calcaneus+of+Australopithecus+afarensis+and+its+implications+for+the+Evolution+of+Bipedality%22&q=%22The%20Calcaneus%20of%20Australopithecus%20afarensis%20and%20its%20implications%20for%20the%20Evolution%20of%20Bipedality%22}} (scroll up to view chapter 1 & part of chapter 2, which is a serendipitous result from another search. Subsequent attempts get a targeted search result gave returns without chapter 1).</ref>
 
اما ابهامی که در اینجا به وجود میاید این است که اگر بخواهیم چنین چیزی را قبول کنیم، باید قبول کنیم اجداد بسیار دور انسانهاو که هنز کمرشان صاف نشده بود، همه شان کمر درد داش!ند(!)
▲در آوریل ۲۰۱۵ (اردیبهشت ۱۳۹۴) نتایج پژوهشی انتشار یافت که [[فتق دیسک بین مهره‌ای|بیرون‌زدگی دیسک بین‌مهره‌ای]] که می‌تواند باعث [[کمردرد]]های مزمن شود در افرادی بیشتر دیده می‌شود که شکل مهره‌های کمر آن‌ها به مهره‌های [[شامپانزه|شمپانزه‌ها]] و [[اورانگوتان]]‌ها شباهت بیشتری دارد؛ به عبارت دیگر مهره‌های کمر این افراد از نگاه فرگشتی کمتر برای راه رفتن روی دو پا تطبیق پیدا کرده‌است. یکی از توضیحاتی که در این باره ارائه شده این است که در مسیر فرگشت از موجودی چهار دست و پا به انسان دو پا، فشار بر روی [[ستون مهره‌ها]] افزایش یافته‌است. نتایج این پژوهش این فرضیه را که کمردرد ممکن است منشأ فرگشتی داشته باشد تقویت می‌کند. شیوع بیماری‌های ستون فقرات در انسان بیشتر از [[نخستی‌ها]] است.<ref>[http://www.biomedcentral.com/1471-2148/15/68 The ancestral shape hypothesis: an evolutionary explanation for the occurrence of intervertebral disc herniation in humans] BMC Evolutionary Biology 2015</ref><ref group="یادداشت">در این پژوهش آن‌ها رابطه بین شکل مهره، حرکت و جابجایی آن و زائده اشمورل (Schmorl’s node) را مورد مطالعه قرار دادند. زائده اشمورل بیرون‌زدگی غضروف (دیسک) بین مهره‌ها به داخل بافت استخوانی مهره بالایی یا پایینی است. این زائده معمولاً دردناک نیست، بیشتر در سنین بالا دیده می‌شود و محصول فرسودگی مهره در گذر عمر است. این مطالعه نشان داد در کسانی که شکل مهره‌ها بیشتر به شکل مهره‌های اجداد ما شبیه است این فتق عمودی بین مهره‌ای بیشتر دیده می‌شود. علاوه بر این مهره اول کمر در صورت سلامت، به راحتی از مهره مشابه در شمپانزه‌ها و اورانگوتان‌ها قابل بازشناسی است اما اگر این مهره سالم نباشد این تمایز دیده نمی‌شود؛ به عبارت دیگر زائده اشمورل مهره انسانی را به مهره نخستی‌ها شبیه می‌کند.</ref>
 
== پیش از انسان ==
سطر ۸۸ ⟵ ۹۳:
انسان خردمند امروزی تنها گونهٔ بازمانده از سردهٔ انسان است. در حالی که برخی گونه‌های منقرض شدهٔ انسان‌ها را می‌توان به عنوان نیاکان انسان‌های خردمند امروزی برشمرد، بسیاری دیگر احتمالاً تنها «خویشاوندان» ما بوده‌اند که از شاخه‌هایی از نیاکان ما جدا شده‌اند.<ref>{{cite journal|author=Strait DS, Grine FE, Moniz MA|title=A reappraisal of early hominid phylogeny|journal=J. Hum. Evol.|volume=۳۲|issue=۱|pages=۱۷–۸۲|year=۱۹۹۷|pmid=۹۰۳۴۹۵۴|doi=10.1006/jhev.1996.0097}}</ref><ref name="bryson2004">{{cite book|author=Bill Bryson|title=A Short History of Nearly Everything|url=http://books.google.com/books?id=RKHLD9qNs64C|chapter=28. The Mysterious Biped|year=۲۰۰۴|publisher=Random House, Inc.|isbn=۹۷۸-۰-۳۸۵-۶۶۰۰۴-۴|pages=۵۲۲–۵۴۳}}</ref> هنوز اجماعی بر اینکه کدامیک از این گروه‌ها را باید به عنوان گونه‌های مجزا و کدامیک را به عنوان زیر گونه برشمرد، وجود ندارد. در برخی موارد این امر به دلیل کمیابی سنگواره‌ها و در برخی موارد به دلیل تفاوت‌های جزئی در سیستم‌های [[طبقه‌بندی]] گونه‌ها برای سردهٔ انسان می‌باشد.<ref name="bryson2004"/> [[نظریه پمپ صحرای آفریقا]] یک توضیح محتمل برای گوناگونی اولیه سردهٔ انسان ارائه می‌دهد.
 
شواهد باستان‌شناسی و دیرین‌شناسی، امروزه این امکان را می‌دهد که تا حدودی در مورد رژیم غذایی گونه‌های متفاوت انسان استنباط نمود و نقش رژیم غذایی را در تکامل فیزیکی و رفتاری انسان‌ها مطالعه کرد.<ref name="ISBN 978-0-19-518346-7">{{cite book|author=Walker, Alan|chapter=Early Hominin Diets: Overview and Historical Perspectives|editor=[[Peter Ungar]]|title=Evolution of the Human Diet: The Known, the Unknown, and the Unknowable|publisher=Oxford University Press|location=US|year=۲۰۰۶|isbn=۹۷۸-۰-۱۹-۵۱۸۳۴۶-۷|pages=۳–۱۰|url=http://books.google.com/?id=6mxZ1hNBHgkC&pg=PA357&lpg=PA357&dq=%22The+Calcaneus+of+Australopithecus+afarensis+and+its+implications+for+the+Evolution+of+Bipedality%22&q=%22The%20Calcaneus%20of%20Australopithecus%20afarensis%20and%20its%20implications%20for%20the%20Evolution%20of%20Bipedality%22}} (scroll up to view chapter 1 & part of chapter 2, which is a serendipitous result from another search. Subsequent attempts get a targeted search result gave returns without chapter 1).</ref><ref name="ISBN 978-0-89789-736-5">{{یادکرد|نام=Peter |نام خانوادگی =Ungar |نام۲=Mark F. | نام خانوادگی۲=Teaford|کتاب=Human Diet: Its Origin and Evolution|ناشر=Bergin & Garvey|سال=۲۰۰۲|شابک=978-0-89789-736-5|صفحه=۲۰۶|زبان = en}}</ref><ref name="ISBN 978-0-89789-516-3-Bogin">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Bogin|نام=Barry|کتاب=The Anthropology of Medicine: From Culture to Method|سال=۱۹۹۷|ناشر=Bergen and Garvey|شابک=978-0-89789-516-3|صفحه=۹۶–۱۴۲|فصل=The evolution of human nutrition|زبان = en|پیوند=http://web.archive.org/web/20031203003838/http://citd.scar.utoronto.ca/ANTAO1/Projects/Bogin.html}}</ref><ref>{{cite journal|نام=NA| نام خانوداگی = Barnicot |عنوان=Human nutrition: evolutionary perspectives|ژورنال=Integr Physiol Behav Sci|دوره=۴۰|شماره=۲|صفحه=۱۱۴–۱۷|تاریخ=April/June 2005|pmid=۱۷۳۹۳۶۸۰|doi=10.1007/BF02734246|زبان = en}}</ref><ref>{{یادکرد|نام=WR | نام خانوادگی =Leonard |نام۲=JJ | نام خانوادگی۲ =Snodgrass |نام=ML| نام خانوادگی =Robertson|عنوان=Effects of brain evolution on human nutrition and metabolism|ژورنال=Annu Rev Nutr.|دوره=۲۷|صفحه=۳۱۱–۲۷|سال=۲۰۰۷|زبان = en}}</ref>
 
=== انسان ماهر و انسان گاتنگی ===
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/فرگشت_انسان»