تفاوت میان نسخه‌های «مهر (ایزد)»

[[پرونده:Taq-e Bostan - High-relief of Ardeshir II investiture.jpg|بندانگشتی|300px|نقشینگاره ای از [[تاق بستان]] در کرمانشاه ایران. در این نقشنگاره شاه ساسانی [[شاپور دوم]] در میان و در سمت چپ وی [[اهورا مزدا]] که حلقهچمبره فرایزدی را برای تاجگذاری به او می‌دهد، بر روی دشمنی به خاک افتاده ([[ژولیان]] امپراتور روم) ایستاده‌اند. درسمت راست شاه، میترا یا مهر، که پیکان‌های نوری همچون خورشید از سر او در همهٔ سمت‌ها پراکنده شده، شاخه‌ای از گیاهان به نام «برسم» را در دست گرفته‌است و بر روی گل نیلوفری ایستاده‌است.<ref>''[http://www.iranicaonline.org/newsite/index.isc?Article=http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/unicode/ot_grp10/ot_mithraicon_20060113.html شمایل میترا در ایران و آسیای میانه]''، [[دانشنامه ایرانیکا]] نوشته ''فرانس گرنت''</ref>]]

'''مهر'''، '''میترا''' یا '''میثره''' از [[ایزد|ایزدان]] باستانی [[هندوایرانی]] پیش از روزگار [[زرتشت]] است، که معنی و چمار پیمان و دوستی و خورشید نیز می‌دهد. نماد او خورشید می‌باشد. پس از آمدن زرتشت یکی از ایزدان یا فرشتگان آیین [[مزدیسنا]] گردید. نیروهای طبیعت و زاستار مانند خورشید و ماه و ستارگان و آتش و خاک و باد و آب موردک برای ستایش آریاییان بوده‌است. خدایانی را هم که نشانهٔ نیروهای طبیعت بوده‌اند «دئوه» می‌خوانده‌اند. در بینمیان این خدایان برتر از همه [[ایندرا]] بوده‌است که اژدهاکش و پروردگار تندر و اذرخش و برق و جنگ به‌شمار می‌آمده‌است. این خدا با این نام در بینمیان آریاهای ایران آن رواجروایی را که میان [[هندو|هندوان]] می‌داشت نیافت. نزد [[ایرانی‌ها|ایرانیان]] آشکارا پرستش میترا (مهر) جای آن را گرفت و ایندرا رفته‌رفته و به ویژه از زردشت در ردیف دیوان مردودپس زده شده درآمد. در فرهنگ‌های فارسی مهر را فرشته‌ای نشان بر مهر و دوستی و خرد در کارهای مالی و مصالحینیکخواهی دانسته‌اند که در ماه مهر (ماه هفتم از سال خورشیدی) و روز مهر (روز شانزدهم هر ماه) بدو پیوند یافته‌است و شمارآفریدگان از نیکی و بدی به دست اوست.

مهر (از ریشه [[میثرا|میثر]]) از کهن‌ترین خدایان [[هندو-ایرانی|ایرانی و هندی]] است، برخی نشانه‌های پرستش او را در ایران به پیش آریایی برمی‌گردانند (اگر بخش‌بندی پیشا آریایی و پسا آریایی را بپذیریم) دربارهٔ آغاز دین [[مهرپرستی]] در ایران نمی‌توان به درستی آن را روشن ساخت ولی می‌دانیم که بسیار پیش از آنکه کیش [[زرتشتی]] و ودایی پدید آیند نژاد ایرانی او را با آیینی راز آمیز ستایش می‌کردند، امروزه گروهی از پژوهشگران ایرانی توان آن را دارند که پیشینه پیوسته این آیین را تا به امروز در ایران نمایان سازند. پیوند میترا با خورشید و گاو و ماه برای ما روشن است و روشن است که نشان '''+''' که آن را [[صلیب شکسته|چلیپا]] می‌گفته‌اند سمبلنماد خورشید بوده‌است ولی نزدیکی آن با آتش ([[هنایش]] زرتشتی) یا با آمایش تن. (هنایش یونانی که در دیدگاه مهرپرستان ایرانی نکوهیده‌است) و از این دست را باید پیش از پذیرفتن سبک‌سنگین کرد.