زرتشت: تفاوت میان نسخه‌ها

* [[خرده‌اوستا]] به معنی اوستای کوچک است. برای شرح [[نماز]]، ادعیه، روزهای متبرک ماه و اعیاد مذهبی سال و سایر مراسم مثل [[سدره‌پوشی|سِدرِه‌پوشی]] و [[کستی|کُستی]] بستن کودکان، عروسی، سوگواری و غیره درست شده‌است. این قسمت از اوستا در زمان [[شاپور دوم]] شاه ساسانی بین سال‌های [[۳۱۰ (میلادی)|۳۱۰]] تا [[۳۷۹ (میلادی)|۳۷۹]] و توسط [[آذرباد مهراسپندان]] تألیف شده‌است.<ref>گات‌ها، پورداوود، ص ۴۴ تا ۶۰</ref>

 

گاتاها کهن‌ترین اثری است که از روزگاران پیشین برای ایران باقی‌مانده‌است و از حیث [[صرف و نحو]] و زبان و تعبیر و فکر با سایر قسمت‌های اوستا فرق دارد. قطعاتی که دلیل سخن‌گوئی خود زرتشت است، در گاتاها بسیار دیده می‌شود. چنان‌که در شش‌تا از گاتاها سراینده به عنوان اول شخص از خود یاد می‌کند.<ref>تاریخ ادبیات پیش از اسلام، ص ۳۷</ref>

 

به سبب وجود لغت‌های ناشناخته، پیچیدگی زبان شعر، مشکلات دستوری و از همه مهم‌تر مشکل عدم آشنایی صحیح با اندیشه‌های زرتشت نمی‌توان ادعا کرد که اشعار زرتشت به‌طور کامل توسط دانشمندان اوستاشناس درک شده‌است، با این همه، لطف و زیبایی آن دسته از سرودهایی که معنی آن روشن است، قابل انکار نیست.<ref name="ReferenceA"/>

 

آنچه از واژه‌ها و جملات گاتاها بر می‌آید نشان دهنده اینست که زرتشت ضد گروه پروردگاران [[آریایی]] یعنی آن مذهبی که ایرانیان در پرستیدن قوای طبیعت با هندوان شرکت داشتند، می‌باشد.<ref name="گات‌ها، پورداوود، ص ۷۰">گات‌ها، پورداوود، ص ۷۰</ref>

 

در گاتاها اهورامزدا خدای یگانه است که جسم یا مرکب نبوده و مینوی پاک است.<ref>راهنمای دین زرتشتی، ص ۳۵</ref> جلوه‌های خاص خدا امشاسپندان هستند.<ref name="ReferenceA"/> تقریباً دویست بار در گاتاها به کلمه مزدا (اهورامزدا) یا ترکیب از این واژه اشاره می‌شود. زرتشت جز از اهورامزدا خدای دیگری نمی‌شناسد. زرتشت از گروه پروردگاران پیشین رو گردان است. تمام عظمت و جبروت مختص اهورامزدا ست. اوست آفریننده یکتا و خداوند توانا. در گاتاها (هات ۴۴) زرتشت با یک زبان شاعرانه در توحید و اقتدار خداوند گوید:

 

|}

 

در گاتاها از منازعات اهورامزدا و [[اهریمن]] و جنگ و ستیز دائمی مابین این دو که مایه آن همه بحث و مجادله گردید هیچ سخنی نرفته‌است. زرتشت اهورامزدا را سرچشمه آفرینش می‌داند و در مقابل او، آفریدگار یا فاعل شری وجود ندارد. انگره مینو یا خرد خبیث که بعدها به مرور ایام تبدیل به اهریمن گردید و زشتی‌های جهان از قبلِ اوست در مقابل اهورامزدا نیست بلکه در مقابل [[سپنتا مینیو]] یا خرد مقدس است.<ref>گات‌ها، پورداوود، ص ۷۲</ref> در گاتاها هات ۳۰ قطعه سوم آمده‌است:{{نقل قول بزرگ}}

آن دو گوهر همزادی که در آغاز در عالم تصور ظهور نمودند یکی از آنان نیکی است در اندیشه و گفتار و کردار و دیگری بدی (در اندیشه و گفتار و کردار) از میان این دو مرد دانا باید نیک را برگزیند نه زشت را.<ref>گات‌ها، پورداوود، اهنودگات ص ۱۷</ref>{{پایان نقل قول بزرگ}}

[[پرونده:CIMRM 44-Mithraic pater (Dura Europos).jpg|بندانگشتی|409x409پیکسل|نگاره‌ای یافته شده از شهر [[دورا اروپوس]]، که قدمت آن به قرن سوم پس از میلاد بازمی‌گردد. این نگاره اشاره به یک پیامبر ایرانی دارد که احتمال می‌رود زرتشت باشد.]]

 

در برابر این دو نیرو تکلیف انسان در دنیا چیست؟ زرتشت در گاتاها در هات ۳۰ گوید «مرد دانا باید خود برابر گزیند».<ref name="گات‌ها، پورداوود، ص ۷۳">گات‌ها، پورداوود، ص ۷۳</ref> انسان برپایه سرودهای زرتشت آزاد است و اختیار گزینش دارد. زرتشت در گاتاها در هات ۳۰ بخش ۲ می‌گوید: {{نقل قول بزرگ}}به سخنان مهین گوش فرا دهید. با اندیشهٔ روشن به آن بنگرید. میان این دو آئین (دروغ و راستی) خود تمایز دهید. پیش از آنکه روز واپسین فرا رسد، هر کسی بشخصه دین خود اختیار کند. بشود که در سرانجام کامروا گردیم.<ref name="گات‌ها، پورداوود، ص ۷۳"/>{{پایان نقل قول بزرگ}}

 

زرتشت به زندگانی دنیوی بی‌اعتنا نیست و درویشی در آن راهی ندارد. زرتشت رسالت خود را فقط مذهبی و معنوی نمی‌داند و در ترقی امور اقتصادی و بهبود زندگانی مادی نیز کوشاست. بخصوص زرتشت به‌آباد کردن زمین و کشاورزی اهمیت زیادی داده‌است. زرتشت در سخنان خویش خطاب به کشاورزان می‌گوید که کشور خداپرست گشتاسپ باید از نیروی آنان برتری به هم رساند و سرمشق دیگران گردد. در هات ۳۴ گاتاها بند ۱۴ آمده‌است: {{نقل قول بزرگ}}آری ای مزدا از پاداش گران‌ب‌های تو در همین جهان کسی بهره‌مند شود که در کار و کوشش است.<ref name="گات‌ها، پورداوود، ص ۷۴">گات‌ها، پورداوود، ص ۷۴</ref>{{پایان نقل قول بزرگ}}

 

(پندار نیک، گفتار نیک، کردار نیک)، از خصایص و اصول مزدیسنا است. در سراسر گاتاها این سه کلمه بارها تکرار شده‌است. در هات ۵۱ گاتاها بند ۲۱ آمده‌است: {{نقل قول بزرگ}}از پرتو پارسائی به مقام تقدس رسند. چنین کسی از پندار و گفتار و کردار نیک و ایمان خویش به راستی ملحق گردد. اهورامزدا به میانجی [[وهومنه]] (مظهر اندیشه نیک و خرد و دانایی خداوند) به چنین کسی کشور جاودانی ارزانی دارد. مرا نیز چنین پاداش نیکی آرزوست.<ref>گات‌ها، پورداوود، [[وهوخشتر]]گات، ص ۱۳۷</ref>{{پایان نقل قول بزرگ}}

 

همچنین انسان باید در فتح راستی و شکست دروغ بکوشد.<ref>گات‌ها، پورداوود، ص ۷۶</ref> در هات ۳۰ گاتاها بند ۸ آمده‌است: {{نقل قول بزرگ}}کشور جاودانی (بهشت) از آن کسی خواهد بود که در زندگانی خویش با دروغ بجنگد و آن را در بند نموده، به دست راستی بسپرد.<ref name="گات‌ها، پورداوود، ص ۷۳"/>{{پایان نقل قول بزرگ}}

 

در گاتاها به هیچ روی از آیین‌های دین و مراسم پرستش و آداب قربانی و اعیاد گفتگو نیست. زرتشت اعمال قربانی و باده‌نوشی‌های دینی و بکار بردن [[هوم]] را با سختی و قاطعیت مردود دانسته‌است.<ref>راهنمای دین زرتشتی، ص ۳۹</ref> [[پلوتارک]] مورخ یونانی نوشته‌است زرتشت ایرانیان را در عبادت اهورامزدا فقط به فدیه معنوی که نیایش و سپاسگزاری باشد موعظه نمود.<ref>گات‌ها، پورداوود، ص ۸۰</ref>

 

[[پرونده:2010 Appellate courthouse statues 1&2.jpg|بندانگشتی|213x213پیکسل|مجسمه‌های دادگاه استیناف، زرتشت (سمت چپ) ایستاده در گروه قضایی اول بر روی دیوان عالی [[نیویورک]]]]

 

{{نقل قول بزرگ}}مزدا پس از سر آمدن زندگانی در روز واپسین در کشور جاودانی خود، آنچه نیک و نیک‌تر است به آن کسی بخشد که خشنودی او را به جای آورد، همچنین زشت‌کردار را که از او نافرمان‌برداری نمود، به سزا رساند.<ref>گات‌ها، پورداوود، وهوخوشترگات، هات ۵۱ بند ۶ ص ۱۲۹</ref>{{پایان نقل قول بزرگ}}

 

{{نقل قول بزرگ}}کرپان‌ها و کوی‌ها (کاهنان مذهبی و رهبران سیاسی مخالف زرتشت) به واسطهٔ تسلط خویش، مردم را به سوی اعمال زشت دلالت کنند تا آنکه حیات جاودانی آخرت آنان را تباه نمایند. روان و وجدان آنان وقتی که به نزدیک پل چینود رسد، در بیم و هراس خواهد افتاد. آنان جاویدان در خانهٔ دروغ ([[دوزخ]]) بمانند.<ref>گات‌ها، پورداوود، اشتودگات، هات ۵۱ بند ۱۱ ص ۹۱</ref>{{پایان نقل قول بزرگ}}

 

در گات‌ها، هات ۵۳، پند زرتشت به دخترش پوروچیستا هنگام ازدواج با جاماسپ وزیر دوران گشتاسپ چنین آمده‌است:<ref>راهنمای دین زرتشت، ص ۶۲</ref>

{{نقل قول بزرگ}}اینک تو ای پوروچیستا، جوان‌ترین دختر زرتشت، من از روی پاکی و راستی و نیک منشی، جاماسپ را که از راست‌کرداران و پشتیبانان آیین راستی است، جهت تو برگزیده‌ام. پس اکنون برو و در این باب بیندیش و خردت را راهنما قرار داده و پس از موافقت به اجرای مراسم مقدس ازدواج پرداز.<ref>راهنمای دین زرتشت، ص ۶۳</ref>{{پایان نقل قول بزرگ}}