جزیره هرمز: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
Alirezaee83 (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Praxidicae (بحث | مشارکتها) جز ویرایش Alirezaee83 (بحث) به آخرین تغییری که Nadalian انجام داده بود واگردانده شد برچسب: واگردانی |
||
خط ۲:
{{Infobox islands
| name = [[فهرست جزیرههای ایران|جزیره هرمز]]
| native name =
| sobriquet =
| image name = Persian Gulf Near Hormuz Island.jpg
خط ۱۰:
| locator map size =
| map caption =
| location = [[
| coordinates =
| archipelago =
خط ۶۱:
}}
'''هُرمُز''' [[جزیره]]ای
== تاریخچه ==
[[پرونده:Portuguese Castle (Hormuz).jpg|261x261px|بندانگشتی| قلعه پرتغالیهادر جزیره هرمز]]
{{اصلی|فتح هرمز (۱۶۲۲)}}
هرمز نام بندری معتبر در مصب رود میناب با خلیج فارس بودهاست.{{مدرک}} شهر [[میناب]] کنونی بر روی خرابههای این بندر ساخته شدهاست. هرمز قدیم در اوایل عهد [[مغول]] تجارت پر رونقی داشتهاست. با [[ایلخانان مغول|هجوم مغولان]] در حدود سال ۷۰۰ هجری، مردم شهر هرمز ابتدا به [[جزیره قشم]] و سپس به جزیره هرمز که در آن زمان زرون (معرب آن جرون که بعدها نام بندری در محل [[بندرعباس]] کنونی شد و به تلفظ پرتغالی [[بندرعباس|بندر گمبرون]] خوانده شد) نام داشت کوچ نمودند و شهری در آن بنا کردند و نام آن را به یاد شهر قدیم خود هرمز گزاردند.{{جغرافیای حافظ ابرو}}{{مدرک|reason=جغرافیای حافظ ابرو ص ۱۶}}
به تدریج و طی قرون بعد این شهر نام خود را به همه جزیره داد و ''بندر جرون'' (گمبرون بعدی) نام خود را از آن وام گرفت. عظمت شهر و جزیره هرمز به قدری شد که دو قرن بعد و تا زمانی که توسط [[پرتغال]]یها اشغال شد مرکز ولایات خلیج فارس از جمله [[بحرین]] بودهاست.
[[شاه عباس]] در سال ۱۶۲۲ میلادی جزیره هرمز و سواحل جنوبی ایران در خلیج فارس را از اشغال پرتغالیها خارج ساخت و شهرهای هرمز و گمبرون را تخریب نمود و بندر عباس فعلی را بر خرابههای گمبرون استوار کرد. هرمز امروز به هیچ عنوان رونق گذشته را ندارد.
== ادبیات شفاهی ==
سطر ۹۱ ⟵ ۸۹:
== ویژگیها ==
سطح جزیره هرمز را طبقات رسوبی و آتشفشانی تشکیل دادهاست. طبقات نمکی نیز به صورت تپههایی قسمت اعظم جزیره را پوشاندهاند و اغلب از جنس [[نمک خوراکی]] هستند. بلندترین نقطه آن ۱۸۶ متر از سطح دریا ارتفاع دارد<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=
استخراج و صدور خاک سرخ جزیره هرمز یکی از مهمترین منابع درآمد اهالی است. نمک آبی و سنگ لاشه از دیگر معادن این جزیره است. شهر هرمز مرکز جزیره هرمز است.
سطر ۱۰۴ ⟵ ۱۰۲:
[[پرونده:Braun Hormus UBHD.jpg|261x261px|بندانگشتی|[[نمای دید پرنده]] هرمز در اطلس شهرهای جهان ({{lang-la|''Civitates Orbis Terrarum''}}،''سیویتاتس اُربِس تِراروم'') اثر براون و هرنبرگ به سال ۱۵۷۲ میلادی]]
[[پرونده:1750 Schley Map of Ormus, Persian Gulf - Geographicus - Ormus-schley-1750.jpg|بندانگشتی|261x261px|[[نقشه جزیره هرمز، ۱۷۵۰ میلادی|نقشه جزیره هرمز]] به وسیله [[جاکوب ون در شلی]]]]
در سال ۹۰۹ [[دریانورد]] پرتغالی [[آلفونسو د آلبوکرک]] که به مستعمرات [[پرتغال]] در [[آسیا]] سفر کرده بود بر حسب اتفاق گذرش به [[خلیج فارس]] افتاد و با آن نواحی آشنایی پیدا نمود و بلافاصله با حضور در دربار مانوئل پادشاه پرتغال طرح خود برای اشغال [[فهرست جزیرههای خلیج فارس|جزایر خلیج فارس]] را ارائه نمود و به تصویب رساند. او در سال ۹۱۲ به خلیج فارس بازگشت و پس از کشتار و وحشیگری فراوان موفق به فتح هرمز در سال ۹۱۳ گردید و قلعهای در جزیره هرمز ساخت.
مردم هرمز در طول سالهای اشغال مکرراً سر به شورش برداشتند که مهمترین این شورشها مربوط به سالهای [[۹۱۹]] خورشیدی، [[۹۲۵]] شمسی، [[۹۲۸]] شمسی و [[۹۵۷]] شمسی بودهاند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=معرفی جزیره هرمز - شهرداری هرمز|نشانی=http://www.hormozcity.com/?page_id=11|وبگاه=شهرداری هرمز|بازبینی=2019-05-15|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=|نویسنده=|تاریخ=}}</ref> جزیره در سال ۱۰۳۱ توسط یکی از امرای [[شاه عباس]] به نام [[امام قلی خان]] از اشغال خارج و آزاد گردید. هماکنون آثار و خرابههای ابنیه و [[قلعه پرتغالیها]] و توپهای آن در شمال جزیره در نزدیکی آبادیهای فعلی دیده میشود.
== فتح هرمز
۲۱ آوریل سال ۱۶۲۲{{مدرک}}سپاه ایران جزیره هرمز را از پرتغالیها باز پس گرفت. انگلیسیها نیز ۴ کشتی خود را با خدمه فنی در اختیار ارتش امام قلی خان گذاشتند. آلبوکرک (پرتغالی) اعتقاد داشت هر کشوری که سه نقطه مالاگا- عدن و هرمز را در اختیار داشته باشد بر تجارت دنیا حاکم خواهد بود. اهمیت هرمز آنقدر بود که استعمارگران انگلیسی را نیز به طمع انداخته بود. سپاه ایران به دلیل شکایتهای ایرانیان گمرون قصد تنبیه پرتغالیها در خلیج فارس کرد و نه تنها جزیره هرمز را آزاد ساخت بلکه [[پرتغالی]]ها را تا [[مومباسا]] در[[کنیا]] مجبور به عقبنشینی کرد؛ و این مقدمهای برای شکستهای پی در پی [[پرتغال]] در شرق آفریقا. شد و با حمایت شاه ایران، امام مسقط موفق شد قلعه عظیم ممباسا را در جنگ خونینی که به جنگ صلیبی ممباسا معروف است را تصرف کند. ایران تا سال ۱۸۲۰ پرچمدار تمام خلیج فارس و دریای عمان و بحر فارس شد. انگلیس که از شکست پرتغال خرسند بودندو به قدرت ایران اعتراف داشتند و ایران را تنها رقیب قدرتمند عثمانیها میدانستند. حتی در[[عهدنامه مجمل]] ۱۸۰۹ و [[عهدنامه مفصل]] ۱۸۱۲ مجمل و مفصل زمانی که انگلیس به عنوان ابرقدرت جهان ظهور میکرد حاکمیت ایران را بر کل خلیج فارس به رسمیت شناخت.<ref>سمینار بینالمللی ایران و آفریقا ۱۳۸۱دانشگاه تربیت مدرس- یونسکو- جلد دوم مقاله ایرانیان بلوچ در جنگ ممباسادکتر عجم چاپ 1383 دانشگاه تربیت مدرس؛ و کتاب [[اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان]] صفحه 84-85-204-205</ref>
در کتاب [[تاریخ عالم آرای عباسی]] چنین آمدهاست:
{{نقل قول|از فتوحات (پیروزیهایی) که درین سنه مبارکه مطابق احدی و ثلثین و الف(۱۰۳۱ قمری) به نیروی اقبال قرین حال اولیاء دولت بیزوال گردید، فتح و تسخیر بلده هرمز است که بسعی امامقلیخان امیر الامرا فارس بوقوع پیوست… و در سال گذشته اشعاری شد (آن پیروزی به شعر درآورده شد) که بنابر ظهور بیادبیهای فرنگیه پرتکالیه مقیم آنجا… امیر الامرا مذکور لشکر بتادیب (مجازات) ایشان فرستده خود نیز متعاقب رفت… در این وقت که فرنگیه پای از دایره ادب بیرون نهاده به اموری که بتحریر پیوست اقدام نمودند… جماعت [[مردم انگلستان|انگلیسی]] را اخبار نموده ایشان نیز بر حسب وعده آماده خدمت شدند. القصهامام قلی خان شجاعت شعار با جنود قاهره فارس متوجه آن صوب (سوی) گشته خود در بندر گمبرو که الیوم به [[بندرعباس|بندر عباسی]] موسوم است اقامت کردند و افواج قاهره (سپاهیان پیروزمند) از [[دریا]] با کشتیها و سفاین عبور نموده داخل جزیره هرمز شدند… القصه بعد از دو ماه و چند روز امتداد ایام محاصره و جنگ و جدال به نیروی دولت و اقبال که همواره قرین حال این [[دودمان]] والاست، قلعه رفیع بنیان [[هرمز]] که در متانت و حصانت شهره جهان و از کارنامههای نادره فرنگیان است، مسخر اولیای دولت ابد پیوند گردید… چون خبر فتح هرمز رسید، جناب خانی (امام قلی خان) مورد تحسین و آفرین شاه (عباس) و سپاه گردید و آن خبر بهجت اثر بر مبارزان قلعه گشای رکاب همایون مبارک و میمون آمده در همان روز قلعه [[قندهار]] نیز بتوفیق کردگار مفتوح گشت.. از هر طرف که چشم گشایی نشان فتح… وز هر طرف که گوش نهی مژده ظفر.<ref>کتاب تاریخ عالم آرای عباسی و خامه اسکندربیگ ترکمان، در صفحهٔ ۹۷۹</ref>}}
املای آن هرمز یا برگرفته از کلمات خورموز یا خورموغ به معنی لنگرگاه و بندر ایالت موغستان (میناب) بودهاست که به واسطه کثرت استفاده از غلط مشهور امروزه هرمز خوانده میشود.
خواجه [[حافظ شیرازی]] گفتهاست:
خط ۱۲۱:
== موزهٔ [[احمد نادعلیان]] در جزیره هرمز ==
[[پرونده:ورودی موزه دکتر نادعلیان در جزیره هرمز 2.jpg|بندانگشتی|ورودی موزه دکتر نادعلیان در جزیره هرمز]]
موزه و نگارخانه دائمی دکتر احمد نادعلیان در جزیره هرمز، محلی است که آثار این هنرمند محیطی شناخته شده در عرصه های بین المللی در آنجا به نمایش در آمده اند. آثار دکتر نادعلیان در بیش از هفتاد کشور دنیا پراکنده هستند. این مکان در محله ی قدیمی شهر هرمز واقع شده است. ابتدا در نوروز سال 1388 با نام هنرمند سرا راه اندازی شد. قبل از تبدیل شدن به هنرمند سرا و موزه یک محیط متروکه بوده است. در این موزه برای بازدید کنندگان فیلمی به نمایش در می آید که زندگی و آثار هنرمند در گوشه و کتار جهان و فغالیت هنری اجتماعی او در جزیره معرفی می شود. نمونه هایی از آثار باستانی و فرهنگ بومی جزیره نیز در موزه دیده می شود. در بخش نگارخانه این موزه آتار هنری زنان جزیره هرمز و قشم برای فروش ارائه شده اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ماهیهای هنرمند ایران در 40 کشور جهان {{!}} روزنامه اصفهان زیبا|نشانی=http://www.isfahanziba.ir/content/ماهی-های-هنرمند-ایران-در-40-کشور-جهان|وبگاه=www.isfahanziba.ir|بازبینی=2019-05-15}}</ref>
== دره رنگین کمان در جزیره هرمز ==
|