حرم امام رضا: تفاوت میان نسخه‌ها

[نسخهٔ بررسی‌شده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
InternetArchiveBot (بحث | مشارکت‌ها)
نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0
Reza10128 (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۳:
دیرینگی کهن‌ترین بخش‌های این حرم به دههٔ ۶۱۰ ه‍.ق (دههٔ ۱۲۳۰ م) می‌رسد. از دورهٔ [[تیموریان]] هم‌زمان با نوسازی بسیاری از بناهای کهن خراسان در [[طوس]]، [[هرات]] و [[نیشابور]]، به این مکان نیز توجه ویژه‌ای شد. بسیاری از ساختمان‌های این حرم از دورهٔ [[صفویان]] به‌ویژه روزگار [[شاه طهماسب صفوی]] به‌جا مانده‌است. وسعت حرم در طول این بازسازی‌ها از ۱۲ هزار مترمربع در گذشته به مساحت کنونی آن در حدود یک میلیون متر مربع رسیده‌است که آن را تبدیل به یکی از بزرگترین اماکن مذهبی جهان کرده‌است.
 
== شرح کشته شدنشهادت ==
{{جعبه گفتاورد|عنوان=کاشی‌کاری معرق در قسمت بالای سر ضریح|گفتاورد=[[پرونده:Diʻbil al-Khuzāʻī-Arabic Praise poetry on Ali al-Ridha-Tiling-Balasar Mosque (Latitudinal Cropped).jpg|وسط|300px]]{{شعر}}
{{ب|قَبرانِ فِی طوسٍ خیرُ النّاسِ کلّهم|و قبرٌ شَرُّهم هذا مِنَ العِبَر}}
خط ۵۳:
|عرض=400px}}
 
[[علی بن موسی الرضا]] در سال ۲۰۰ ه‍.ق به دستور [[خلیفه|خلیفهٔ]] وقت به [[مرو]] مهاجرت کرد.<ref>{{پک|جمعی از علمای لبنان|ک=زندگانی حضرت امام علی بن موسی الرضا|ص=۳۲}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|کوشش=ایسنا|تاریخ=2014-12-23|عنوان=امام رضا (ع) چرا به ایران هجرت کردند؟|نشانی=https://www.isna.ir/news/93100200406/امام-رضا-ع-چرا-به-ایران-هجرت-کردند|زبان=fa-IR|تاریخ بازبینی=2018-02-10}}</ref> در مورد تاریخ مرگ [[علی بن موسی الرضا]] اختلاف نظر وجود دارد. او در روز جمعه یا دوشنبه آخر صفر یا ۱۷ یا ۲۱ ماه رمضان یا ۱۸ جمادی‌الاولی یا ۲۳ ذیقعده یا آخر همین ماه در سال ۲۰۲ یا ۲۰۳ یا ۲۰۶ یا ه‍.ق درگذشته‌استشهید شده است ([[شیخ صدوق]] در ''[[عیون اخبار الرضا]]'' تاریخ صحیح را روز جمعه ۲۱ ماه رمضان سال ۲۰۳ ه‍.ق می‌داند)<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://rasoolnoor.com/modules.php?name=Maghaleh&pa=showpage2&pid=416 |عنوان = زندگینامه امام علی بن موسی الرضا (ع)| ناشر = وبگاه رسول نور |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۷ نوامبر ۲۰۱۰}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۲ دی ۱۳۹۶|وبگاه=فارس نیوز|نشانی=http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8301310013|عنوان=شهادت امام رضا (ع)}}</ref> وفاتشهادت اوایشان در [[طوس]] و در یکی از روستاهای [[نوغان]] به نام [[سناباد]] یا سناآباد اتفاق افتاد. به عقیدهٔ شیعیان [[علی بن موسی الرضا]] به دست [[مأمون]] و با خوراندن [[مسمومیت|سم]] کشتهشهید شد،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دلائل الامامه|نام خانوادگی=محمد بن جریر بن رستم طبری|نام=|ناشر=منشورات الرضی|سال=۱۳۶۳|شابک=|مکان=|صفحات=۱۷۸}}</ref> اما عده‌ای از اهل سنت معتقد هستند او توسط کسی غیر از مأمون مسموم شد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=حیاة الامام علی بن موسی الرضا (ع)|نام خانوادگی=شریف القرشی|نام=باقر|ناشر=نشر سعید بن جبیر|سال=۱۳۷۲|شابک=|جلد=۲|مکان=قم|صفحات=۳۷۱}}</ref> پیکر وی بالای سر [[هارون الرشید]] ([[خلافت عباسی|خلیفه عباسی]] و پدر مأمون) دفن شد به‌گونه‌ای‌که پایین پای علی بن موسی، بالای سر هارون است. بعد از این اتفاق آن محل به نام «مشهدالرضا» (محل شهادت رضا) نامیده شد و به‌مرور شیعیان شروع به [[زیارت]] و بازدید از مدفن او کردند.<ref>Zabeth (1999) pp. 12-16</ref>
 
== پیشینه بنا ==
=== پیش از کشتهشهید شدن علی بن موسی ===
بنا بر گزارشی از [[محمد بن جریر طبری|طبری]] و [[یاقوت حموی|یاقوت]] به نقل از [[تقی بینش]] در نخستین [[کنگره تحقیقات ایرانی|کنگرهٔ ایران‌شناسی]]، در [[سناباد]] عمارتی ییلاقی وجود داشت و افرادی از رجال دولتی آن زمان مانند [[جنید بن عبدالرحمن]] و [[حُمَید بن ابی‌غانم طایی]] در آن اقامت داشتند.<ref>{{پک|عالم‌زاده|۱۳۹۴|ک=حرم رضوی به روایت تاریخ|ص=۲۴}}</ref> در برخی از منابع تاریخی این عمارت را دارِ [[حمید بن قحطبه|حُمَید بن قَحْطَبَه]] گفته‌اند و آن را مِلک شخصی وی دانسته‌اند.<ref>{{پک|عالم‌زاده|۱۳۹۴|ک=حرم رضوی به روایت تاریخ|ص=۲۴}}</ref> بینش همچنین احتمال می‌دهد که بنای اصلی در دورهٔ جنید بن عبدالرحمن — که از سال ۱۱۱ تا ۱۱۶ ه‍.ق فرمانروای [[خراسان بزرگ|خراسان]] بود و اغلب در [[نیشابور]] یا طوس اقامت داشت — ساخته شده‌باشد و دیگران آن را توسعه داده باشند.<ref>مجموعه صحبتهای نخستین کنگره تحقیقات ایرانی جلد دوم صفحهٔ ۳۷۰</ref> ساختمان حرم در باغ حمید که یک ارگ حکومتی بوده قرار داشت و مالکیت آن در اختیار حمید بن قحطبه نبود، اما چون وی آخرین فردی بود که در این باغ سکونت داشته، این باغ به نام وی مشهور گردیده‌است. [[محمد بن جریر طبری]] می‌نویسد:<blockquote> این باغ و بنای باشکوه آن از ابتدا متعلق به حمید بن ابی‌غانم طائی بوده و هارون را در این بنا به‌خاک سپرده‌اند.</blockquote> بنابراین به‌نظر می‌رسد به‌واسطهٔ تشابه اسمی، به‌نام حمید بن قحطبه مشهور گردیده‌است.<ref>{{پک|عالم‌زاده|۱۳۹۴|ک=حرم رضوی به روایت تاریخ|ص=۲۵}}</ref>