زبان فرانسوی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زبان فرانسوی''' یا '''فرانسه‌ای'''<ref group=توضیح>واژه «فرانسه‌‌ای» صفت [[نسبت]] با پیروی از [[دستور زبان فارسی]] است مانند [[کره‌ای]]، [[برمه‌ای]]، [[گینه‌ای]] و [[جاوه‌ای]]. درحالیکه واژهٔ «فرانسوی» [[صفت]] نسبت با پیروی از [[دستور زبان عربی]] است، مانند موسوی، عیسوی، یحیوی، رضوی، کروی و بیضوی.</ref> {{به فرانسوی|français}} زبانییک استزبان [[هند و اروپایی]] از خانوادهٔ [[زبان‌های رومی]] است که توسط ۱۳۶ میلیون نفر در سراسر جهان با عنوانبه‌عنوان [[زبان مادرینخست]] گویش می‌گردد.<ref name="tlfq.ulaval.ca">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/francophonie/OIF-francophones-est2005.htm |عنوان=Estimation du nombre de francophones dans le monde en ۲۰۰۵ |ناشر=Tlfq.ulaval.ca |تاریخ= |تاریخ بازدید=۲۰۱۰–۰۴–۲۱}}</ref><ref name="Jacques Leclerc">{{یادکرد وب|اثر=Jacques Leclerc |نشانی=http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/francophonie/francophonie.htm |عنوان=Francophonie |ناشر=Tlfq.ulaval.ca |dتاریخ= |aتاریخ بازدید=۲۰۱۰–۰۴–۲۱}}</ref> فرانسه‌ای یکی از شش زبان رسمی [[سازمان ملل متحد]]، یکی از دو زبان کاری این سازمان (همراه با انگلیسی) و زبان کاری یا رسمی سازمان‌های متعدد بین‌المللی یا محلّی از جمله [[اتحادیه اروپا]] است. فرانسه‌ای زبانی است کاملاً علمی و دانشگاهی، و امروزه همچنان، در کنار انگلیسی، یکی از مهم‌ترین زبان‌های دیپلماتیک به‌ شمار می‌رود. در حدود ۱۹۰ میلیون نفر، فرانسوی را به عنوان [[زبان دوم]] صحبت می‌کنند،<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www2.ignatius.edu/faculty/turner/languages.htm |عنوان=Most Widely Spoken Languages |ناشر=.ignatius.edu |تاریخ= |تاریخ بازدید=۲۰۱۰–۰۴–۲۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110927062910/http://www2.ignatius.edu/faculty/turner/languages.htm |archivedate=۲۷ سپتامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes }}</ref> و ۲۰۰ میلیون نفر دیگر هم آن را به عنوان یک زبان دوم اکتسابی استفاده می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.liceipujati.it/lingue-straniere/francese |عنوان=Lingue straniere - Francese | Licei Sperimentali G. A. Pujati |ناشر=Liceipujati.it |تاریخ=۲۰۱۰–۰۴–۱۶ |تاریخ بازدید=۲۰۱۰–۰۴–۲۱}}</ref> اجتماعات گویش‌ کننده به فرانسوی در ۵۷ کشور و قلمرو حضور دارند.<ref name="ulaval">{{یادکرد وب |نشانی=http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/francophonie/francophonie.htm|عنوان=Qu'est-ce que la Francophonie?|accessdate=۲۰۰۹–۱۰–۰۳ |اثر=Université de Laval}}</ref> اکثر گویش‌ کنندگان بومی این زبان در [[فرانسه]] هستند. بقیهٔ گویش‌ کنندگان به‌ طور عمده در [[کانادا]]، به‌ ویژه [[استان کبک]]، [[نیو برانزویک]] و [[اونتاریو]] و نیز [[بلژیک]]، [[سوییس]]، [[لوکزامبورگ]] و مناطقی در ایالت [[مین (ایالت)|ایالت مین]] آمریکا<ref>[http://www.francomaine.org/English/Pres/Pres_intro.html Maine's French Communities] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130922025842/http://francomaine.org/English/Pres/Pres_intro.html |date=۲۲ سپتامبر ۲۰۱۳ }} ''FrancoMaine'. ' Retrieved 2010-3-07.</ref> و [[لوییزیانا]] حضور دارند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.louisiane.culture.fr/en/hier/hier_fran_lang.html |عنوان=The Cajun language ''La Louisiane française'' Retrieved ۲۰۱۰–۳–۰۷ |ناشر=Louisiane.culture.fr |تاریخ=۲۰۰۳–۰۸–۲۱ |تاریخ بازدیدe=۲۰۱۰–۰۴–۲۱}}</ref> بیشتر افرادی که فرانسوی زبان دوم آن‌هاست در [[آفریقای فرانسوی‌ زبانفرانسوی‌زبان]]<ref>Francophone Africa</ref> زندگی می‌کنند، که با تردید می‌توان گفت تعداد آن‌ها از گویندگان بومی بیشتر گشته‌ است.<ref name="2007_report">{{fr icon}}[http://www.amazon.fr/dp/2098821778 ''La Francophonie dans le monde 2006–2007''] published by the [[فرانسه‌ زبانی]].[http://www.nathan.fr/ Nathan], [[پاریس]]، ۲۰۰۷.</ref> گرچه [[زبان اسپانیایی]] بعد از [[زبان انگلیسی]] از نظر تعداد افرادی که به یک زبان واحد تکلم می‌کنند در مقام سوم قرار دارد (مقام اوّل متعلق به [[زبان چینی]] می‌باشد).<ref>http://www.ezaban.com/2012-05-30-05-59-50/2012-05-30-06-07-45.html</ref>

فرانسوی یکی از زبان‌های هند و اروپایی است بعدهاکه از [[زبان‌های رومیاییرومی]] تأثیر گرفته‌استگرفته کهو از [[زبان لاتین]] مشتق شده‌است، هم‌چنان‌که زبان‌های ملی مانند [[زبان ایتالیایی|ایتالیایی]]، [[زبان پرتغالی|پرتغالی]]، [[زبان اسپانیایی|اسپانیایی]]، [[زبان رومانیایی|رومانیایی]] و زبان‌های در اقلیت از [[اوکسیتان]] تا [[ناپل]] و… چنین هستند. با این وجود نزدیک‌ترین زبان‌های وابسته به آن، زبان‌های [[زبان‌های اوییل]] و [[کرئول‌های فرانسه‌پایه]] است.

در نتیجهٔ [[امپراتوری مستعمراتی فرانسه|جاه‌طلبی‌های استعماری]] از قرن ۱۷ تا ۲۰، فرانسه به آمریکا، آفریقا، [[پلی‌نزی]]، و حوزهٔ [[کارائیب]] معرفی شد.

آوردن واژه‌های تازه از زبان ادبی لاتینیلاتین به فرانسوی در سدهٔ دوازدهم آغاز شد و در سدهٔ سیزدهم رو به افزایش نهاد. در سدهٔ چهاردهم خط مشی دقیقی برای گسترش زبان فرانسوی از راه وامگیری واژه‌های لاتینی در پیش گرفته شد. [[شارل پنجم فرانسه]] (پادشاه فرانسه از ۱۳۶۴ تا ۱۳۸۰) پشتیبان اهل علم و ادب بود و ایشان را به ترجمهٔ آثار کلاسیک برای کتابخانه خود ترغیب می‌کرد. مترجمان حتی زبردست‌ترین آن‌ها که [[نیکل ارسم|نیکل اُرسم]] بود از فقر زبان فرانسوی آن هنگامه می‌نالیدند. ارسم در این خصوص نمونهٔ جالبی را که در ترجمهٔ آثار ارسطو به آن برخورده است شاهد می‌آورد:

در ایران معاصر، زبان فرانسوی بعد از انگلیسی دومین زبان محبوب و مورد توجه است. زبان فرانسوی از عهد صفویه در ایران مورد توجه قرار گرفت. این زبان به ویژه در دوره قاجار از طریق ترجمه کتاب‌های درسی [[دارالفنون]] که در اصل به فرانسوی بود، رونق گرفت و بر اثر احیاء [[صنعت چاپ]] گسترش یافت. از آنجا که محصلین بیشتر به [[فرانسه]] اعزام می‌شدند زبان فرانسوی در کشور رایج و با گستردگی آن نه تنها آثار نویسندگان فرانسه بلکه آثار ادبی بعضی از دیگر زبان‌های اروپایی نیز به [[فارسی]] برگردانده شد. نخستین [[نمایشنامه]] ای که از فرانسوی به فارسی ترجمه شد، نمایشنامه «مردم گریز[[مردم‌گریز]]»، اثر [[مولیر]] بود.

ترجمه و نشر کتاب پس از مرگ شاهزاده [[عباس میرزا]]، در دوران [[محمد شاه قاجار]] دچار [[فترت]] شد، ولی در عهد [[ناصرالدین شاه]] و [[مظفرالدین شاه]] دوباره اوج گرفت. [[محمد طاهر میرزا]]، [[میرزا حبیب اصفهانی]] و [[محمدحسن خان اعتماد السلطنه]] از پرکارترین مترجمان این دوره بودند. پس از روی‌کار آمدن سلسلهٔ [[دودمان پهلوی|پهلوی]]، روند ترجمه شتاب بیشتری پیدا کرد و تمام قلمروهای علمی و فنی و ادبی را دربرگرفت زیرا تعداد افراد تحصیل‌کرده و میزان روابط همه‌جانبه با کشورهای خارجی افزایش یافت. در این دوره آثار ارزشمند بسیاری به فارسی برگردانده شد و تعداد مترجمان با استعداد و به اصطلاح حرفه‌ای فزونی چشمگیری یافت. ترجمه‌ها تا اوایل دههٔ[[دهه سی،۱۹۳۰]]، عمدتاً از طریق زبان فرانسوی صورت می‌گرفت ولی پس از [[جنگ جهانی دوم]] و به ویژه بعد از ۱۳۳۲ و تحولات سیاسی و فرهنگی پس از آن، [[زبان انگلیسی]] در عرصهٔ ترجمه اهمیت بیشتری یافت و از نظر کمیکمیت، گوی سبقت را ربود؛ هرچند از نظر کیفی،کیفیت، بهترین ترجمه‌ها کماکان به مترجمانی تعلق داشت که از زبان فرانسوی ترجمه می‌کردند.<ref>تاریخ ترجمه ادبی از فرانسه به فارسی/ [[محمدجواد کمالی]]، انتشارات سخن‌گستر و معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، ۱۳۹۲، صص ۱۰–۱۱</ref>

در جمله‌هایی از لحاظ معنایی نیازی به حضور ضمیر فاعلی یا مفعولی در ساختار جمله نیست (مانند جمله «باران می‌بارد») یا مخاطب از روی صرف فعل می‌تواند به آن پی ببرد و حذف ضمیر ضربه‌ای به ساختار دستوری جمله نمی‌زند (مانند حذف ضمیر «من» در جملهٔ «ایرانی هستم») زبان‌هایی که ضمایر فاعلی و مفعولی را در چنین موقعیتهای حذف اجباری یا اختیاری می‌کنند به اصطلاح می‌گویند [[ضمیرانداز]]. اگر زبانی به درجه‌ای ضمیرانداز باشد که تنها اجازهٔ حذف ضمیر فاعلی و نه مفعولی را بدهد به آن [[فاعل تهی]] می‌گویند. اکثر زبان‌های هند و اروپایی مانند فارسی و همه [[زبان‌های رومی‌تبار]] به جز فرانسوی دست‌کم فاعل تهی هستند. زبان فرانسوی نیز تا قرن ۱۶ زبانی فاعل تهی بوده‌است اما پس از آن شبیه اکثر زبان‌های مدرن ژرمنی از جمله انگلیسی [[غیرضمیرانداز]] شده‌است؛ بنابراین در جملهٔ «Je suis Français» (ترجمه:من فرانسوی هستم) حضور ضمیر je الزامی است یا مثلاً جملاتی که با عبارت Il faut آغاز می‌شوند با آنکه از لحاظ [[معناشناسی|معنایی]] نیازی به حضور ضمیر il نیست ولی [[نحو]] زبان ایجاب می‌کند که این ضمیر وجود داشته باشد و حذف آن باعث نادستوری شدن جمله می‌شود. همین‌طور است در مورد ضمیر il در جمله «Il fait frais".<ref>{{یادکرد-ویکی