امپراتوری آلمان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''امپراتوری آلمان''' (آلمانی: Deutsches Kaiserreich، «قیصرنشین آلمان»، با نام رسمی Deutsches Reich، «رایش آلمان») که به '''رایش دوم''' (آلمانی: Zweites Reich) هم معروف است، یک دولت-ملت آلمانی بود که در میان سال‌های 1871۱۸۷۱ و 1918۱۹۱۸ میلادی بر بخش‌های وسیعی از شمال و شرق اروپا حکومت کرد. موجودیت رایش دوم با استعفای قیصر ویلهم دوم به پایان رسید.

امپراتوری آلمان به صورت رسمی در سال 1871۱۸۷۱ میلادی، زمانی که حکومت‌های جنوب آلمان، به جز اتریش، به کنفدراسیون آلمان شمالی پیوستند. در 1۱ ژانویه 1871،۱۸۷۱، قانونی اساسی مشروطه‌ای به اجرا در آمددرآمد که نام دولت را به امپراتوری آلمان تغییر داد و همچنین ویلهم یکم، پادشاه پروس از دودمان هوهن‌تسولرن، نیز به عنوان امپراتور آلمان برگزیده شد. برلین پایتخت جایگاه خود به عنوان پایتخت را حفظ کرد و اتو فون بیسمارک نیز به کار خود به عنوان صدراعظم و رئیس دولت آلمان ادامه داد. همه این اتفاقات درحالی رخ داد که کنفدراسیون آلمان شمالی و متحدانش از آلمان جنوبی هنوز درگیر جنگ با فرانسه بودند.

امپراتوری آلمان متشکل از 26۲۶ ایالت بود که بیشتر آن‌ها توسط خاندان‌های سلطنتی اداره می‌شدند. چهار پادشاهی، شش دوک‌نشین بزرگ، پنج دوک‌نشین، هفت شاهزاده‌نشین، سه شهر آزاد و یک قلمروی شاهی ایالت‌ها را تشکیل می‌دادند. با وجود اینکه پادشاهی پروس یکی از چهار پادشاهی کشور بود، دو سوم جمعیت و قلمروی آلمان را تشکیل می‌داد. سلطه پروس بر امپراتوری آلمان در قانون اساسی نیز تاییدتأیید شده بود.

پس از 1850۱۸۵۰ میلادی، دولت‌های آلمان به سرعت رو به صنعتی‌ساز گذاشتند و در صنایعی مانند تولید فولاد، ذغال سنگ و ترابری ریلی پیشرفت چشم‌گیری را تجربه نمودند. در سال 1871،۱۸۷۱، آلمان جمعیتی بالغ بر 41۴۱ میلیون نفر داشت که این رقم تا سال 1913۱۹۱۳ به 68۶۸ میلیون نفر رسید. درحالی که در سال 1815۱۸۱۵ میلادی (زمانی که ناپلئون استعفا داد) آلمان متشکل از دولت‌های کوچک و بزرگ بسیار و دارای جمعیتی روستا‌نشینروستانشین بود، در سال‌های پایانی رایش دوم از لحاظ سیاسی یکپارچه شده بود و بیشتر جمعیت آن در شهرها زندگی می‌کردند. در 47۴۷ سال حیات امپراتوری آلمان، این کشور یک غول صنعتی و علمی به حساب می‌آمد و بیشترین جایزه نوبل علمی را به خود اختصاص داده بود. حجم اقتصاد آلمان در سال 1900۱۹۰۰ میلادی از اقتصاد بریتانیا بیشتر شد و بدین ترتیب آلمان دارای بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا و دوم اقتصاد بزرگ جهان (پس از آمریکا) گردید.

در بین سال‌های 1867۱۸۶۷ و 1878۱۸۷۸/9،۹، بیسمارک، صدراعظم آلمان که دارای رکورد طولانی‌ترین زمان صدراعظمی در تاریخ آلمان نیز هست، لیبرالیسم را در پیش گرفت؛ اما رفته رفته رو به محافظه‌کاری نهاد. در دوران او، آلمان به یک قدرت استعماری تبدیل شد و بخش‌های باقی مانده از آفریقا را که تا آن زمان هنوز توسط هیچ‌کدام از دولت‌های اروپایی فتح نشده بودند را مال خود کرد. بدین ترتیب، آلمانی‌ها صاحب سومین امپراتوری استعماری بزرگ جهان پس از بریتانیا و فرانسه شدند؛ همچنین رقابت میان دولت‌های استعمارگر در برخی موارد باعث آغاز جنگ میان آلمان و دیگر کشورها، از جمله بریتانیا، نیز می‌شد.

در دوران رایش دوم، آلمان به یک قدرت بزرگ تبدیل شد، به سرعت راه‌های ریلی خود را گسترش داد، بزرگ‌ترین ارتش چهان را ساخت و با برنامه‌های گسترده‌ای جهت صنعتی سازی را دنبال کرد. در کمتر از یک دهه، نیروی دریایی آلمان تبدیل به دومین نیروی دریایی بزرگ جهان پس از نیروی دریایی بریتانیا شد. پس از کنار گذاشته شدن بیسمارک از قدرت توسط ویلهم دوم در سال 1890،۱۸۹۰، امپراتوری «سیاست جهانی» را در پیش گرفت که نقش تعیین کننده‌ایتعیین‌کننده‌ای را در آغاز جنگ جهانی اول بازی کرد. همچنین سیاست‌های جانشینان بیسمارک — یعنی شکل دادنشکل‌دادن اتحادهای کوتاه مدت و پرشمار — زمینه‌ساز انزوای دیپلماتیک آلمان را فراهم ساخت. امپراتوری آلمان در سال 1879۱۸۷۹ وارد اتحاد دوگانه با اتریش-مجارستان شد و در سال 1882۱۸۸۲ نیز ایتالیا با شکل‌گیری اتحاد سه‌گانه به این جمع اضافه شد؛ آلمان همچنین روابط نزدیکی را با عثمانی دنبال می‌کرد. با این حال، زمانی که بحران ژوئیه روی داد، ایتالیا از اتحاد با آلمان و اتریش-مجارستان خارج شد.

در جنگ جهانی اول، نقشه آلمان برای تسخیر برق آسای پاریس در سال 1914۱۹۱۴ با شکست مواجه شد. جنگ در جبهه غربی به بن‌بست خورد و تحریم‌های دریایی آلمان را از نظر غذایی در مضیقه قرار داد. با این حال اوضاع در جبهه شرقی برای آلمان قدری بهتر بود و آنان موفق شدند تا بخش‌هایی از قلمروهای همسایه‌های شرقی خود را اشغال کنند.

حکومت عالی نظامی (آلمانی: Oberste Heeresleitung) زیر نظر پاول فون هیندنبورگ و اریش لودن‌دورف عملاعملاً کنترل کشور را در دست گرفت، اما با شکست یورش بهاری در سال 1918،۱۹۱۸، اوضاع برای آن‌ها خوب پیش نرفت. نیروهای آلمانی مجبور به عقب نشینیعقب‌نشینی شدند، اتریش-مجارستان و عثمانی سقوط کردند و بلغارستان تسلیم شد. سرانجام با انقلاب ۱۹۱۸–۱۹۱۹، امپراتوری سقوط کرد و امپراتور مجبور به استعفا شد. پس از سقوط امپراتوری آلمان، یک جمهوری فدرال که به جمهوری وایمار مشهور شد، قدرت را در دست گرفت که نارضایتی از آن در میان مردم بسیار بالا بود و همین مسئله منجر به ظهور نازیسم و آدولف هیتلر شد.

پادشاهی پروس با اتحاد با [[امپراتوری روسیه]] نخست [[پادشاهی لهستان]] را که در اوج ضعف قرار داشت از میان برداشت و سرزمین لهستان میان دو قدرت تقسیم شد. اگرچه سهم بزرگ‌تر به روسیه رسید، اما پروس با به دست آوردن سرزمین‌های جدید، توانست تفاوت بارز نظامی و اقتصادی خود با دیگر پادشاهی‌های آلمانی را آشکار سازد. سپس فتح [[پادشاهی هانوفر]] نفوذ پروس را در کرانه‌های [[راین (رود)]] تثبیت کرد، در سال [[۱۸۴۸ (میلادی)|میلادی۱۸۴۸]] در اروپا موج انقلاب‌های آزادی‌خواهانه اتفاق افتاد. تحت تأثیر این موج بزرگ حکومت [[پادشاهی اسپانیا]] از حالت [[پادشاهی مطلقه]] به [[پادشاهی مشروطه]] تغییر پیدا کرد، پادشاهان [[امپراتوری سوئد|سوئد]] و [[نروژ]] و [[دانمارک]] که کشورهایشان با اعتراضات مردمی مواجه شد نیز فوراً به نظام [[پادشاهی مشروطه|مشروطه]] تن دادند، در [[فرانسه در سده نوزدهم|فرانسه]] دوباره جمهوری به پا گشت، مردم بلژیک توانستند استقلال کشورشان را از پادشاهی هلند به دست بیاورند و مردم اتریش نیز که خونین‌ترین مبارزات را علیه حکومت پادشاهی مطلقه که در دست صدراعظم مستبد [[اتریش-مجارستان|اتریش]]، [[کلمنس ونتسل فون مترنیخ|مترنیخ]] به یک دیکتاتوری تمام عیار تبدیل شده بود نیز موفق شدند مترنیخ را سرنگون و پادشاه وقت اتریش را عزل نمایند. در [[پادشاهی ایتالیا|ایتالیا]] موج وحدت گرایی آغاز شد و ملی گرایانی چون گاریبالدی با مبارزاتشان توانستند ایتالیا را یک کشور متحد نمایند و در سرزمین‌های چند پاره آلمانی نیز موج انقلابات آغاز شد این موج در این سرزمین‌ها با رشد روزافزون ملی گراییملی‌گرایی آلمانی همراه شد بسیاری از فیلسوفان، اندیشمندان، تاریخ دانان و جامعه شناسان آلمانی سخن از لزوم اتحاد سرزمین‌های آلمانی نژاد می‌کردند و جوانان پرشور ملی گراملی‌گرا نیز از این فکر حمایت می‌کردند، در سال ۱۸۶۱ ویلهلم یکم به پادشاهی پروس رسید و یکی از مهم‌ترین طرفداران ملی گراییملی‌گرایی آلمانی به نام [[اتو فون بیسمارک|اتوفون بیسمارک]] را صدر اعظم پروس نمود با برقراری نظام مشروطه بیشتر اقتدارات نیز در اختیار نخست وزیرنخست‌وزیر قرار گرفت [[ویلهلم یکم، امپراتور آلمان|ویلهلم یکم]] اداره ارتش را نیز به بیسمارک واگذار کرد و [[اتو فون بیسمارک|بیسمارک]] عملاً به قدرتمندترین فرد پروس تبدیل شد، او از همان ابتدا شرایط را برای اتحاد سرزمین‌های آلمانی آماده کرد و در چند جنگ کوچک پادشاهی‌های مکلنبورگ، براونشویک و آنهالت را وادار کرد برتری پروس را بپذیرند و پادشاهی ساکسونی و شهرهای آزاد هامبورگ و برمن نیز از طریق دیپلماتیک به زیر نفوذ پروس رفتند . سپس بیسمارک میان پروس و شاهزاده‌نشین‌های آلمانی که تصرف کرده بود اتحادی برقرار نمود و یک سرزمین واحد را در سال ۱۸۶۷ به وجود آورد به نام کنفدراسیون آلمان شمالی، او در سال ۱۸۶۴ در جنگ با دانمارک موفق شد ایالت [[شلسویگ-هولشتاین|شلسویک]] را تصرف نماید سپس در سال۱۸۶۶ با اتریش وارد جنگ شد که پیروزی بزرگی را به همراه داشت و دست اتریش را از سرزمین‌ها و ایالت‌های آلمان جنوبی کوتاه کرد و این ایالت‌ها را تحت سیطره پروس درآورد، سپس در این ایالت‌ها نیز با [[کنفدراسیون آلمان شمالی]] پیمان اتحاد بستند، از طرف دیگر در فرانسه ناپلئون سوم که پسر برادر ناپلئون بناپارت (اول) بود ابتدا موفق شد به ریاست جمهوری برسد اما بعد با کمک ارتش نظام [[جمهوری]] را منحل و پادشاهی ایجاد نموده بود و سعی داشت در اروپا نفوذش را گسترش دهد سرانجام دو قدرت در سال ۱۸۷۱ در برابر هم قرار گرفتند، پروس به [[ناپلئون سوم]] شکست سختی داد و ارتش پروس شهر پاریس را اشغال کردند، بیسمارک در کاخ ورسای رسماً اتحاد آلمان را اعلام کرد و کشور جدید را بنیان نهاد، ویلهلم یکم پادشاه پروس نیز در [[کاخ ورسای]] به عنوان پادشاه آلمان با القاب امپراتور و قیصر تاج گذاری کرد پادشاهان ایالت‌های مختلف آلمانی که زیر سیطره پروس و در داخل آلمان متحد قرار داشتند نیز از استقلال درونی برخوردار ماندند و نوعی نظام فدرال در کشور باقی ماند، کشور فرانسه نیز پذیرفت، که منطقه آلزاس را به آلمان واگذار نماید و ارتش آلمان فرانسه را تخلیه کرد، مردم فرانسه نیز در یک همه پرسیهمه‌پرسی رأی به بازگشت نظام جمهوری دادند و برای آخرین بار نظام جمهوری در فرانسه برقرار گشت و تا امروز باقی مانده استمانده‌است. [[پرونده:Map-deutsches-kaiserreich.png|بندانگشتی|گستره امپراتوری آلمان، ۱۸۷۱–۱۹۱۸.]]

بیسمارک طرح‌های داخلی مهمی را به. اجرا درآورد که محبوبیت او را در میان مردم بسیار بالا برد او یک طرح بیمه تأمین اجتماعی سراسری را اجرایی کرد که در نتیجه آن خدمات پزشکی برای مردم آلمان رایگان و تمامی بیمارستان‌ها مجانی شدند، طرح مبارزه با بی سوادی نیز تحصیل رایگان برای تمام آلمانی‌ها از ابتدائی تا دانشگاه را فراهم آورد بیسمارک هم چنین قانون خدمت سربازی اجباری را در آلمان اجرا نمود که هم شامل پسران در قالب سرباز و هم شامل دختران در قالب خدمات اجتماعی می‌شد .

نو به سه قسمت تقسیم شد نیمه شرقی به هلند رسید شمال به آلمان و جنوب به بریتانیا رسید در سال ۱۸۸۸ آلمانی‌ها سرزمین [[نامیبیا]] در جنوب باختری آفریقا را تصرف کردند و به منابع عظیم طلا و الماس جنوب باختری آفریقا دست پیدا کردند هم چنین جزایر ساموآ در اقیانوس آرام جنوبی نیز در سال ۱۹۰۱ به تصرف آلمانی‌ها در آمددرآمد.

در سال ۱۸۸۸ امپراتور ویلهلم یکم از دنیا رفت و چند ماه پس از او جانشین او فردریش سوم نیز در اثر بیماری در گذشت و تاج پادشاهی به فرزندش ویلهلم دوم رسید، ویلهلم دوم بر خلاف پدر بزرگش به دنبال افزایش قدرت جایگاه امپراتور در آلمان بود و با حضور بیسمارک نیز مخالفت می‌کرد چرا که بیسمارک عملاً قدرت بیشتری نسبت به امپراتور داشت بنابراین در سال ۱۸۹۰ بیسمارک را عزل کرد و بیسمارک نیز بر خلاف پیش‌بینی ارتش و روزنامه‌ها بدون مقاومت از قدرت کنار رفت و دوران صدر اعظمی بیست و پنج ساله اش به پایان رسید یکی از نویسندگان آلمانی این اتفاق را اخراج کردن ناخدا از کشتی نامگذاری کرد گرچه روزنامه‌ها و نیز پارلمان از این اقدام پادشاه انتقاد کردند اما این مخالفت‌ها تنها روابط پادشاه با روزنامه‌ها و خصوصاً پارلمان را به تیرگی رسانید و نتیجه اش هم محدود شدن رسانه‌ها و کاهش قدرت و نفوذ سیاسی پارلمان بود، بیسمارک نیز تا زمان مرگش در سال ۱۸۹۸ در ویلایش در لاونبرگ آلمان اقامت کرد و هر از گاهی در روزنامه‌ها از سیاست‌های امپراتور انتقاد می‌کرد. پس از بیسمارک تا پایان امپراتوری در سال ۱۹۱۸ هفت صدر اعظم توسط ویلهلم دوم انتخاب شدند اما هیچ‌کدام از آن‌ها نتوانستند مانند بیسمارک از خود لیاقت و توانایی نشان دهند .

از طرف دیگر در اوایل قرن بیستم رقابت‌های استعماری قدرت‌های استعمارگر را با بحران کمبود سرزمین مواجه کرد قدرت‌های استعماری نو ظهور مانند آلمان و ایتالیا که دیر تر از سایر استعمارگران وارد رقابت شده بودند خود را از بریتانیا، فرانسه و روسیه عقب می‌دیدند گرچه آلمانی‌ها با تلاش زیاد توانستند سرزمین‌های زیادی را در آفریقا به دست بیاورند اما این سرزمین‌ها در برابر ثروت بیکران مستعمره‌نشین‌های بریتانیا و فرانسه بسیار اندک بود مجموع مستعمرات آلمان حتی با هند که یکی از مستعمرات بریتانیا و البته مهم‌ترین آن‌ها بود برابری نمی‌کرد رقابت میان اتریش و امپراتوری روسیه بر سر سیطره بر شبه جزیره بالکان نیز از بحران‌های مهم این سال‌ها بود از طرفی در سال‌های ابتدایی قرن بیستم تمام قدرت‌های اروپائی در حال تجهیز و تقویت نظامی خود بودند و عملاً آماده جنگی بزرگ می‌شدند که خود نتیجه آن را پیش‌بینی نمی‌کردند بعدها تاریخ دانان به این سال‌ها لقب سال‌های « '''[[صلح مسلح]]''' » را دادند این اوضاع باعث ایجاد یک اتحاد میان سه قدرت اروپائی یعنی امپراتوری آلمان، [[اتریش-مجارستان|امپراتوری اتریش]] و [[امپراتوری عثمانی]] به نام [[اتحاد سه‌گانه|اتحاد مثلث]] گشت و در برابر آن نیز یک اتحاد میان سه دولت دیگر یعنی امپراتوری روسیه، امپراتوری بریتانیا و فرانسه به نام اتفاق مثلث شکل گرفت .

سرانجام در سال ۱۹۱۴ با به قتل رسیدن ولیعهد اتریش در شهر بلگراد توسط یک جوان صرب امپراتور اتریش بهانه کافی برای حمله به صربستان را پیدا کرد و از آن جا که صربستان تحت نفوذ روسیه قرار داشت فوراً امپراتوری روسیه در واکنش به حمله اتریش به صربستان به آن کشور اعلام جنگ داد و بعد از آن آلمان که متحد اتریش بود به امپراتوری روسیه اعلام جنگ کرد و بریتانیا و فرانسه نیز در حمایت از امپراتوری روسیه وارد جنگ شدند و طولی نکشید که ایتالیا هم در حمایت از آلمان به فرانسه و متحدانش اعلام جنگ کرد، بلغارستان که با صربستان مشکل داشت هم وارد جنگ به نفع آلمان شد و امپراتوری عثمانی نیز که عضو اتحاد مثلث بود به نفع آلمان وارد جنگ شد، ایالات متحده آمریکا در حمایت از متفقین ابتدا کوشید از راه دیپلماسی صلح برقرار نماید و وقتی آتش جنگ را شعله ورشعله‌ور تر از آن دید که بشود بدون جنگ آن را خاموش کرد به نفع متفقین وارد جنگ شد، ژاپن نیز به عنوان یک قدرت نو ظهور و متحد آمریکا در آن سال‌ها به متفقین پیوست برخی کشورهای دیگر اروپایی نیز مانند اسپانیا و سوئد هم چون ایران در خاورمیانه اعلام بیطرفی کردند .