آخناتون: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
←ارتباط با یوسف: حذف علامت اضافه برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
گسترش مقاله برچسب‌ها: افزودن پیوند بیرونی به جای ویکی‌پیوند ویرایشگر دیداری |
||
خط ۱:
{{جعبه اطلاعات فرعون
|نام = آخِناتون
سطر ۱۷ ⟵ ۱۶:
|آرامگاه =
|آثار بر جای مانده =
}}'''آخِناتون<ref>{{cite encyclopedia|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/11544/Akhenaton|title=Akhenaton (King of Egypt)|encyclopedia=Britannica.com|accessdate=2012-08-25}}</ref>''' یا '''اَخِناتون''' (به‌معنای ''کسی که برای [[آتون]] سودمند است'') که ابتدا با نام '''امن‌هوتپ چهارم''' (به‌معنای ''[[آمون]] خرسند است'') بر تخت نشست، میان سال‌های ۱۳۵۲–۱۳۳۶ یا ۱۳۵۱–۱۳۳۴ پیش از میلاد [[فرعون]] [[مصر باستان|مصر]] بود. دوران اخناتون با اصلاحات دینی وی به یادآورده می‌شود؛ او دین نیاکان خود را رها کرد و به پرستش دین جدیدی به مرکزیت خدای خورشید، آتون، روی آورد. [[آتون‌گرایی]] با اصطلاحاتی نظیر [[تک‌پرستی]]، [[یک‌ازچندپرستی]] و [[یکتاپرستی]] توصیف شده‌است.
اخناتون تلاش کرد تا دین جدیدی که متمرکز بر پرستش آتون، [[خورشید (ایزد)|ایزد خورشید]] بود، را در مصر رواج دهد، با این حال به موفقیت چندانی دست پیدا نکرد. پس از مرگش، یادبودها و تندیس‌های او را نابود و نامش را از فهرست فراعنه [[دین مصر باستان|پاک کردند]].<ref>Lise Manniche, ''Akhenaten Colossi of Karnak'' (Cairo 6G: American University in Cairo Press, 2000), ix.</ref> [[دین مصر باستان|دین پیشین]] جایگاه خود را مجددا به دست آورد و فرعون‌هایی که با فاصله چند سال از مرگ اخناتون به قدرت رسیدند و رابطه خونی مشخصی با سلسله هجدهم نداشتند، از اخناتون در نوشته‌هایشان با نام ''دشمن'' و ''آن مجرم'' یاد می‌کردند.<ref>Trigger et al. (2001), pp. 186–87</ref>
با نابودی میراث اخناتون، این فرعون به فراموشی سپرده شد؛ تا اینکه در قرن نوزدهم، پایگاه باستان‌شناسی اخناتون در شهر [[عمارنه (مصر)|عمارنه]] کشف شد. یک مومیایی نیز در گور موسوم به KV55 پیدا شد که به نظر می‌رسد متعلق به او باشد؛ در واقع [[تست ژنتیک|آزمایش دی‌ان‌ای]] تایید می‌کند که مومیایی متعلق به پدر [[توت‌عنخ‌آمون]] است،<ref>{{Cite web|url=http://anubis4_2000.tripod.com/mummypages1/18C.htm|title=See the KV 55 Mummy & Tutankhamen|publisher=Anubis4_2000.tripod.com|date=|accessdate=2012-08-25}}</ref> اما برخی وجود رابطه پدر و پسری بین اخناتون و توت‌عنخ‌آمون را زیر سوال برده‌اند.
اخناتون و همسرش [[نفرتیتی]] از جمله مصریان باستانی‌ای هیتند که مورد توجه باستان‌شناسان و تاریخ‌نگاران معاصر قرار دارند؛ این علاقه از سه مسئله سرچشمه می‌گیرد: نخست رابطه آن‌ها با توت‌عنخ‌آمون (گرچه نفرتیتی مادر توت‌عنخ‌آمون نبود)، دوم آثار هنری به با کیفیتی که از دوران اخناتون پیدا شده‌اند و سوم دینی که توسط او ایجاد شد.
== اصلاحات دینی ==
اخناتون تلاش کرد تا دین جدیدی را در مصر رواج دهد؛ دینی پیرامون پرستش خدای خورشید، آتون که به نظر می‌رسد نام دیگری برای رع باشد. او در سال پنجم سلطنت خود، نامش را از امن‌هوتپ به اخناتون تغییر داد.<ref>, Dodson, Aidan, Amarna Sunset: Nefertiti, Tutankhamun, Ay, Horemheb, and the Egyptian Counter-Reformation. The American University in Cairo Press. 2009, {{ISBN|978-977-416-304-3}} pp. 8, 170</ref><ref name="Aldred">Aldred, Cyril, Akhenaten: King of Egypt, Thames and Hudson, 1991 (paperback), {{ISBN|0-500-27621-8}} pp. 259–68</ref>
اینکه اخناتون تا چه اندازه تلاش کرد تا پرستش خدای جدید را به مصریان تحمیل کند، مشخص نیست.<ref>{{Cite journal|last=Hornung|first=Erik|date=1992-01-01|title=The Rediscovery of Akhenaten and His Place in Religion|journal=Journal of the American Research Center in Egypt|volume=29|pages=43–49|doi=10.2307/40000483|jstor=40000483}}</ref> اما مشخص است که او سیاست زدودن نفوذ سایر خدایان، از جمله امون، را دنبال می‌کرده‌است؛<ref>{{Cite book|title=Encyclopedia of Religion|last=Allen|first=James P|publisher=Macmillan Reference|year=2005|isbn=|editor-last=Jones|editor-first=L|location=|pages=217–21|chapter=Akhenaton|quote=}}</ref> در همین رابطه بسیاری از افراد حاضر در دربار، نام‌هایشان که به علاقه به سایر خدایان اشاره داشتند را تغییر دادند و نام‌هایی مرتبط با آتون را برای خود برگزیدند. با این حال، حتی در دربار اخناتون نیز کسانی بودند که نام‌های قدیمی خود (نظیر آهموس، به معنای فرزند خدای ماه) را حفظ کردند. اینگونه به نظر می‌رسد که تا پیش از یک تاریخ مشخص یا روی دادن یک اتفاق که جزییاتش بر ما پوشیده‌است، پرستش خدایان دیگر توسط فرعون برتابیده می‌شده‌است.
[[File:La_salle_dAkhenaton_(1356-1340_av_J.C.)_(Musée_du_Caire)_(2076972086).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:La_salle_dAkhenaton_(1356-1340_av_J.C.)_(Mus%C3%A9e_du_Caire)_(2076972086).jpg|بندانگشتی|اخناتون (در مرکز تصویر) به همراه خانواده‌اش در حال پرستش خدای خورشید، آتون.]]
== ارتباط با موسی ==
سطر ۳۹ ⟵ ۳۶:
* در رمان [[سینوهه پزشک فرعون|سینوهه مصری]] اثر [[میکا والتاری]] در سال ۱۹۴۵، راویِ داستان در زمان این فرعون زندگی می‌کند و مدتی طبیب ویژهٔ اوست.<ref>[http://parsaspace.com/files/micropersian/Ebooks/sinuhe_zip.aspx سینوهه پزشک فرعون، ترجمه و تألیف ذبیح‌الله منصوری]</ref> فیلمی نیز بر اساس این داستان ساخته شده‌است.
* [[توماس مان]] در نمایشنامهٔ خود با نام «یوسف و برادرانش» در سال ۱۹۴۳، آخناتون را پادشاه و فرعون زمان یوسف می‌داند.<ref>tetralogy Joseph and His Brothers (1933–1943).</ref>
* در مجموعهٔ تلویزیونی ''[[یوسف پیامبر (مجموعه تلویزیونی)|یوسف پیامبر]]''، که در سال ۱۳۸۷ از [[شبکه ۱ سیمای جمهوری اسلامی ایران|شبکه ۱ تلویزیون ایران]] پخش شد، آمنحوتپ در نقش فرعون مصر در دوران وزارت [[یوسف]]
== جستارهای وابسته ==
* [[یوزارسیف]]
== پانویس ==
| |||