غشای سلولی: تفاوت میان نسخه‌ها

 

به بیانی دیگر بخش اعظم اندامک‌های [[یاخته]] بوسیله پوسته‌هایی مفروش شده‌اند که به‌طور عمده از [[لیپید]]ها و [[پروتئین]]‌ها و [[کربوهیدرات]] تشکیل شده‌اند. این پوسته‌ها شامل پوستهٔ یاخته، پوستهٔ [[هسته یاخته|هسته]]، پوستهٔ [[شبکه آندوپلاسمی|شبکهٔ آندوپلاسمی]] و پوستهٔ [[میتوکندری]]‌ها، [[لیزوزوم]]‌ها و [[دستگاه گلژی]] هستند.{{سخ}}

 

== پوستهٔ یاخته ==

پوستهٔ یاخته که به‌طور کامل یاخته را احاطه می‌کند، یک ساختار خم‌پذیر ارتجاعی نازک به ضخامت ۵/۷ تا ۱۰ نانومتر است. پوسته تقریباً از پروتئین‌ها و لیپیدها تشکیل شده‌است و ترکیب تقریبی عبارت است از: [[پروتئین]]‌ها ۵۵ درصد، [[فسفولیپید]]ها ۲۵ درصد، [[کلسترول]] ۱۳ درصد و دیگر لیپیدها ۴ درصد و کربوهیدرات‌ها ۳ درصد.{{سخ}}

سد لیپیدی پوستهٔ یاخته از نفوذ آب جلوگیری می‌کند: ساختار بنیادی پوستهٔ یاخته یک لایه چربی دو طبقه‌است که یک برگهٔ نازک از لیپیدها فقط به ضخامت دو مولکول بوده و در سراسر سطح یاخته یکپارچه‌است. جای‌جای این برگهٔ نازک لیپیدی، مولکول‌های پروتئینی درشت از نوع کروی‌شکل قرار دارند.{{سخ}}

چون بخش‌های آب‌گریز فسفولیپیدها به کمک آب دفع می‌شوند اما به سوی یکدیگر جذب می‌شوند ازاین‌رو، دارای یک تمایل طبیعی هستند و آن‌ها در پهلوی همدیگر در مرکز پوسته قرار دارند. بخش‌های فسفاتی [[آب‌دوست]] دو سطح پوسته را که در تماس با پیرامون است می‌پوشانند. لایهٔ دوطبقهٔ چربی در وسط پوسته به مواد طبیعی محلول در آب مانند [[یون]]‌ها، [[گلوکز]] و [[اوره]] نفوذپذیر است برعکس، مواد محلول در چربی از جمله [[اکسیژن]]، [[دی‌اکسید کربن]] و [[الکل]] می‌توانند به آسانی در این بخش از پوسته نفوذ کنند. یک صفت ویژهٔ لایهٔ دوطبقه چربی این است که یک [[مایع]] است نه یک [[جامد]]. ازاین‌رو، بخش‌هایی از پوسته می‌توانند عملاً در سطح پوسته از یک نقطه به یک نقطه دیگر جریان پیدا کنند. [[پروتئین]]‌ها و دیگر مواد محلول در پوستهٔ دوطبقه لیپیدی یا [[شناور]] در آن تمایل دارند که به همهٔ پوستهٔ یاخته انتشار یابند.{{سخ}}

 

== پروتئین‌های پوستهٔ یاخته ==

توده‌های کروی‌شکل که در لایهٔ دوطبقه چربی شناورند، اینها پروتئین‌های پوسته هستند که بخش اعظم آن‌ها را [[گلیکو پروتئین]]‌ها تشکیل می‌دهند. دو گونه پروتئین در پوسته وجود دارد: [[پروتئین پوسته‌ای درونی]] یا سرتاسری که در همهٔ قطر پوسته نفوذ می‌کنند و پروتئین‌های پیرامونی که فقط به یک سمت پوسته می‌چسبند و در آن نفوذ نمی‌کنند.{{سخ}}

شمار بسیاری از [[پروتئین پوسته‌ای درونی]] مجراهای ساختاری ایجاد می‌کنند که از راه آن‌ها مولکول‌های آب و مواد محلول درآب به ویژه [[یون]]‌ها می‌توانند بین مایع بیرون‌یاخته‌ای و درون‌یاخته‌ای انتشار یابند. این مجراهای پروتئینی دارای ویژگی‌های انتخابی نیز هستند که [[واپخش]] گزینشی برخی مواد به میزان بیشتر از مواد دیگر را امکان‌پذیر می‌سازند. شمار دیگر از [[پروتئین پوسته‌ای درونی]] به عنوان پروتئین‌های حامل برای جابجایی موادی عمل می‌کنند که در غیر این صورت نمی‌توانستند از لایهٔ دوطبقه چربی نفوذ کنند. گاهی نیز این پروتئین‌های حامل مواد را در جهتی خلاف جهت پخش طبیعی آن‌ها جابجا می‌کنند که «[[انتقال فعال]]» نامیده می‌شوند. شمار دیگری از [[پروتئین پوسته‌ای درونی]] نقش [[آنزیم|آنزیمی]] دارند.{{سخ}}

 

== کربوهیدرات‌های پوسته – [[گلیکوکالیکس]] یاخته‌ای ==