درس خارج: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Mjm1379.1388 (بحث | مشارکت‌ها)
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
Shobhe (بحث | مشارکت‌ها)
جز تمیزکاری
خط ۱:
[[پرونده:طلبه 35.jpg|جایگزین=دو روحانی در مدرسه خان قم در حال "مباحثه" درس‌های خارج|بندانگشتی|220x220پیکسل|دو روحانی در مدرسه خان قم در حال "مباحثه" درس‌های خارج]]
'''درس خارج'''، عالی‌ترین مرتبه دروس در حوزه‌های علمیه شیعه است و در این مرتبه است که برخی از طلاب موفق به اخذ مرتبه [[اجتهاد]] می‌شوند. مرحله تدریس درس خارج در حوزه علمیه را می‌توان بالاترین سطح علمی حوزه علمیه دانست. اصطلاحا مدرسین دروس خارج در حوز‌های عملیه، مجتهد گفته می‌شود.
 
{{فهرست}}
 
مرحله تدریس درس خارج در حوزه علمیه را می توان بالاترین سطح علمی حوزه علمیه دانست.
==مراتب دروس حوزوی==
در حوزه علمیه، دروس،دروس دارای سه مرتبه اندمرتبه‌اند: مرتبه نخست،نخست: شامل دوره مقدمات، مرتبه دوم،دوم: دوره سطح [عالی]، و مرتبه سوم و نهایی،نهایی: دوره خارج است.<ref>جامع فضل و فضیلت، گلی زواره، ص ۲۲.</ref> در نظام رایج پس از انقلاب دوره مقدمات در ۶ سال، دوره سطح در ۴ سال خوانده می‌شود. اما دوره خارج، مدت مشخصی ندارد و بسته به هوش و تلاش طلبه، از دو-سه سال تا ده‌ها سال متفاوت است. ولی معمولاً کسی که در طی ده-پانزده سال درس خارج، تلاش علمی کافی داشته باشد، ولی به درجه [[اجتهاد]] نرسد، مجتهد نخواهد شد. (در نظام آموزشی فعلی حوزه، کسی که دوره سطح را به اتمام برساند، و چهار مرتبه امتحان شفاهی درس خارج فقه و اصول (جمعاً ۸ امتحان) را با موفقیت بگذراند و پایان‌نامه را نیز بنویسد، سطح چهار حوزه را اخذ می‌کند، ولی این به معنای اجتهاد نیست.) <ref>http://paziresh.whc.ir/</ref>
 
==علت نام‌گذاری==
طلاب در دوره مقدمات و سطح، دروس را بر مبنای کتاب‌هایی خاص فرامی‌گیرند؛ ولی در دوره خارج، که بدان خارج سطح هم گفته می‌شود، دیگر بر مبنای کتاب خاصی درس نخوانده و موضوع‌محور، درس می‌خوانند. یعنی موضوع درسُدرس به کتاب خاصی منحصر نمی‌شود و خارج از سطح کتاب خاصی است. این روش باعث می‌شود استاد گاه برای بیان موضوع درس خود، به بیش از یک‌صد کتاب مراجعه کند. اگر چه به‌طور معمول برخی از مدرسان درس خارج و مراجع تقلید، کتابی را به‌عنوان کتاب درسی قرار می‌دهند تا اصل موضوعات درس خارج، به‌صورت کلّی معیّن باشد. این کتاب‌ها معمولاً [[مکاسب|المکاسب المحرمه]] اثر [[شیخ مرتضی انصاری|مرتضی انصاری]] یا [[تحریر الوسیله]] اثر [[سید روح‌الله خمینی]] است. اگرچه از حیث حدیثی، معمولاً مبتنی بر چینش احادیث [[وسائل الشیعه]] نوشته [[شیخ حر عاملی|حر عاملی]] است.
 
==دو مکتب==
درس خارج در طی ۱۵۰ سال اخیر، دو [[مکتب نجف]] و [[مکتب سامرا]] را تجربه کرده‌است. خارج دروس حوزوی در حوزه نجف به سبک القایی-استماعی (القاء و بیان استاد؛ و استماع و شنیدن طلاب، به ضمیمه وجود تقریر بحث و نیز سؤالات نادر در میان تدریس استاد و پرسشهاپرسش‌ها بیشتر پس از اتمام درس) توسط بزرگانی مانند [[آخوند خراسانی]]، ارائه می‌شد؛ ولی در مکتب سامرا که [[میرزای شیرازی]] آن را تأسیس کرد به صورت اشتراکی (یعنی ارائه ابتدایی موضوع بحث از سوی استاد و مشارکت استاد و شاگردان از ابتدا تا انتهای درس) انجام می گرفتمی‌گرفت. هر کدام از این شیوه‌ها دارای مزیت‌هایی بود. در حوزه علمیه قم هم اکنون، بیشتر سبک نجف جریان دارد و به ندرت سبک سامراییسامرا وجود دارد.<ref>آفات پژوهش، محمدعلی نجفی، ص ۱۷۶.</ref>
 
==تقسیم بندی درس خارج==
خارج سطح دروس [[حوزه علمیه|حوزوی]]، عالی‌ترین مرتبه دروس حوزوی است.<ref>[http://www.bbc.com/persian/iran-37629961 تدریس عالی‎ترین سطح دروس حوزوی؛ فصل دیگری در کارنامه سیاسی ابراهیم رئیسی]، ''بی‌بی‌سی فارسی''</ref> دروس خارج که به دو بخش '''درس خارج فقه''' و '''درس خارج اصول''' تقسیم می‌شود، پس از پایان [[دروس سطح]] در [[حوزه علمیه]] تدریس می‌شود. در این دروس، کتاب معین و مشخصی تدریس نمی‌شود، بلکه استادان دروس خارج که معمولاً [[مراجع تقلید]] و مجتهدین اند،مجتهدین‌اند، یکی از متون فقهی یا اصولی و کتاب‌های عالمان گذشته را به عنوان متن قرار می‌دهند و در هر مسئله از مسائل فقهی به صورت مستدل با توجه به ادلّه اَربَعه یا چهارگانه (قرآن، حدیث، عقل و اجماع) به بحث و بررسی اقوال می‌پردازند و پس از بررسی همه جانبه اطراف مسئله، در پایان، نظر خود را در آن موضوع اعلام می‌کنند. این شیوه از آموزش نخست برای تبیین مسائل فقهی و ثانیاً برای پرورش روحانیان جهت آشنایی به نحوه ورود و خروج در مسائل و چگونگی تتبع در مسائل فقهی است.<ref>[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=78685&consultationid=1080677 درس خارج]</ref> هدف درس خارج کسب ملکه [[اجتهاد]] توسط طلاب است.<ref>[http://bookroom.ir/book/4907/%D8%AF%D8%B1%D8%B3-%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F-(%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87-%D8%AA%D8%AD%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%D8%B3-%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC) درس خارج چیست؟ (کلیاتی درباره شیوه تحصیل در درس خارج)]</ref>
==خارج فلسفه==
با این که در حوزه ها، خارج فقه و خارج اصول فقه، رواج دارد؛ ولی برخی دروس مانند فلسفه و عرفان نیز، بعضاً دارای درس خارج هستند. افرادی مانند [[عبدالله جوادی آملی]] به صورت خصوصی خارج فلسفه دارند.{{مدرک}} چنانکه [[محمد حسین طباطبایی]] نیز در زمان خود، علاوه بر درس اسفار روزانه در [[مسجد سلماسی،سلماسی]]، شب‌ها درس خارج فلسفه داشت.<ref>مهر استاد، عبدالله جوادی آملی، ص ۱۱۷.</ref>
 
== جستارهای وابسته ==