«دستور زبان فارسی» خانلری اولیناوّلین بار در سال ۱۳۴۳ به‌عنوانبه عنوان [[کتاب درسی]] دبیرستانی به چاپ رسید و سال‌ها در دبیرستان‌ها تدریس می‌شد، و بعداً مورد تجدیدنظر قرار گرفت و در دانشگاه‌ها نیز تدریس شد. نوآوری عمده‌ای که در اولیناوّلین نگاه در ''دستور زبان فارسی'' تألیف خانلری به چشم می‌خورَد، این استاینست که برخلاف دستورهای پیشین، که مبنای بحث خود را اجزای جمله و تعریف انواع کلمهواژه قرار می‌دادند و سپس به ترکیب جمله می‌رسیدند، در دستور خانلری کوچک‌ترین واحد گفتار که منظور گوینده، یعنی رساندن پیام را برآورده می‌سازد و جمله خوانده می‌شود، مبنای بحث قرار می‌گیرد، و سپس این واحد گفتار به دو قسمت اصلی تقسیم می‌شود که هر یک شامل اجزای کوچک‌تری است،کوچکتریست، و پس از آن به شناخت یک‌یک اجزای هر قسمت می‌رسد.<ref>محمد پروین گنابادی، مجلهٔ ''یغما''، فروردین ۱۳۵۲</ref> دستور زبان خانلری برپایهٔ [[زبان‌شناسی]] و با توجه به روح زبان فارسی تدوین شد؛ و می‌توان گفت اولیناوّلین دستور زبان فارسی بر بنیاد زبان‌شناسی در ایران است. در این دستور، بسیاری از اصطلاحات زبان‌شناسی که اکنون در زبان‌شناسی و دستور زبان رایج است،رایجست، مانند [[نهاد (دستور زبان)|نهاد]]، [[گزاره (دستور زبان)|گزاره]]، عملکرد، [[پایه]]، [[پیرو]]، وابسته و نظایر آن از برساخته‌های اوست.
