شاپور بختیار: تفاوت میان نسخه‌ها

بختیار دولت خود و برنامهٔ آن را در ۲۰ دی ۱۳۵۷ به مجلسین ([[مجلس شورای ملی|شورای ملی]] و [[مجلس سنای ایران|سنا]]) معرفی کرد. در ۲۶ دی ۱۳۵۷ بختیار به همراه وزرایش با ۱۴۹ رأی موافق، ۴۳ رأی مخالف و ۱۳ رأی ممتنع از مجلس [[رأی اعتماد]] گرفت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.shapourbakhtiar.com/pdfs-words/57_02.pdf |عنوان = بازگشت آیت‌الله منتظری از پاریس |قالب=پی‌دی‌اف |تاریخ بازدید =۱۲ دسامبر ۲۰۱۱}}</ref> [[مجلس شورای ملی]] قبلاً به او رأی اعتماد داده بود. تنها دقایقی پس از اخذ رأی اعتماد محمدرضا شاه که در فرودگاه انتظار می‌کشید، در ۲۶ دی ۱۳۵۷ به همراه فرح پهلوی از کشور خارج شد.<ref name="radiozamaneh.com">{{یادکرد وب|نویسنده = سپهری، سحاب|نشانی = http://www.radiozamaneh.com/specials/revolution/2011/01/30/1315|عنوان =سه روز تاریخ‌ساز، بیست تا بیست‌ودو بهمن ۵۷ (۲) | ناشر =رادیو زمانه |تاریخ = ۱ ژانویه ۲۰۱۱|تاریخ بازدید = ۱۶ دسامبر ۲۰۱۱}}</ref> در آخرین لحظات خروج شاه از ایران، بختیار به وی اطمینان داد که تمام تلاش خود را برای حفظ کشور به کار بندد. ۱۶ بهمن ۱۳۵۷ بختیار در مجلس شورای ملی گفت: {{نقل قول| دولت او که همواره به اهداف جبههٔ ملی چشم خواهد دوخت ثمرهٔ انقلابی است که از ۲ سال پیش درگرفته و او میراث‌دار ۲۵ سال آشفتگی است که هیچ سهمی در آن جز زندان، تبعید و گوشه‌نشینی نداشته‌است.<ref>{{یادکرد وب |نشانی = http://www.namir.info/Neuer%20Ordner/02-Zeile%20Oben/01-%20Dr. %20Bakhtiar/Barnameh%20dolate%20Bakhtiar.htm |عنوان = برنامه دولت بختیار | ناشر = نهضت مقاومت ملی ایران |تاریخ بازدید = ۱۴ دسامبر ۲۰۱۱ }}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده =رهبر، محمد |نشانی =http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2011/08/110804_l78_bakhtiar_20th_anniv_mohammad_rahbar.shtml |عنوان =شاپور بختیار در روایت جمهوری اسلامی | ناشر = بی‌بی سی فارسی}}</ref>}}

{{ویکی‌نبشته |تصمیم قانونی دایر به‌ابراز رای‌اعتماد به دولت آقای شاپور بختیار نخست‌وزیر}}<ref>{{پک|آبراهامیان|۱۳۸۹|ک=ایران بین دو انقلاب|ص=۶۴۷}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی = http://www.shapourbakhtiar.com/pdfs-words/57_03.pdf |عنوان =یکشنبه ۸ بهمن ۵۷، ایران از سنتو خارج می‌شود | قالب =پی‌دی‌اف |تاریخ بازدید =۱۲ دسامبر ۲۰۱۱}}</ref><ref group="یادداشت">شاپور در خصوص [[آزادی بیان]] نشریات به پیروی از مصدق گفت: «هر چه علیه وی در مقام نخست‌وزیری گفته شود، ولو نادرست، او نویسنده و نشریه را مورد تعقیب قانونی قرار نمی‌دهد.»</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده =باقرزاده، حسین |نشانی = http://www.iranian.com/main/2011/nov-14 |عنوان = بختیار، سیاست‌مداری که در تاریخ بزرگ شد |تاریخ =۱۱ نوامبر ۲۰۱۱ |تاریخ بازدید = ۱۶ دسامبر ۲۰۱۱ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20111120215810/http://www.iranian.com/main/2011/nov-14 |archivedate =۲۰ نوامبر ۲۰۱۱ |dead-url =yes }}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده =بهنود، مسعود |نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2011/08/110808_l78_bakhtiar_20th_anniv_masoud_behnoud.shtml |عنوان =زندانی ما را آزاد کرد بختیار | ناشر =بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ =۹ اوت ۲۰۱۱ |تاریخ بازدید =۱۸ دسامبر ۲۰۱۱}}</ref>

تز فکری بختیار بر مواضع کرامت انسان، احیای مشروطه، اجرای قانون اساسی منبعث از نظام مشروطه، مخالفت با ترور اندیشه، جدایی دین از حکومت،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =خوشنام، الهه |نشانی = http://www.dw-world.de/dw/article/0,,15298232,00.html |عنوان =شاپور بختیار، مردی در بزنگاه تاریخ (۲) | ناشر =دویچه وله |تاریخ =۵ اوت ۲۰۱۱ |تاریخ بازدید =۱۵ دسامبر ۲۰۱۱}}</ref> تفکیک [[قوای سه‌گانه]] کشور فقط از طریق مجلس مؤسسان<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.shapourbakhtiar.com/pdfs-words/mabani-andisheh.pdf |عنوان = مبانی اندیشه‌های سیاسی و برنامه‌های اجرایی بختیار |قالب =پی‌دی‌اف |تاریخ بازدید = ۱۲ دسامبر ۲۰۱۱}}</ref> و انتقال مسالمت‌آمیز قدرت به وسیلهٔ رأی مردم می‌چرخید.<ref>{{یادکرد وب |نشانی = http://www.namir.info/Neuer%20Ordner/03-Spalte-Rechts/04-04082010-%20Be%20monasebate%2019-homin%20salgarde%20ghatle%20dr%20shapour%20bachtiar.htm |عنوان = بمناسبت نوزدهمین سالگرد قتل شاپور بختیار| ناشر =بگاه نهضت مقاومت ملی |تاریخ =۲۱ نوامبر ۲۰۱۰ |تاریخ بازدید =۱۳ دسامبر ۲۰۱۱}}</ref> بختیار در ۳۷ روز نخست‌وزیریش پی‌درپی در مورد جایگزینی دیکتاتوری نعلین با دیکتاتوری چکمه هشدار می‌داد. به اعتقاد او خطر روی کارآمدن و استقرار حکومت دینی، از دیکتاتوری چکمه به مراتب بدتر است. او از تق‌تق نعلین روحانیون صدای [[فاشیسم]] را می‌شنید.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =کاتوزیان، امیر مصدق |نشانی =http://www.radiofarda.com/content/f7_viewpoints_over_bakhtiar_assassination_anniversary/24289514.html |عنوان =بختیار که بود و چه کرد؟ | ناشر =رادیو فردا}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده =چالنگی، جمشید |نشانی =http://www.voanews.com/persian/news/iran/bakhtiar-20th-03-2011-08-05-126857008.html |عنوان =شاپور بختیار در آینه نسل این زمان | ناشر =صدای آمریکا |تاریخ بازدید =۱۵ دسامبر ۲۰۱۱ }}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>{{رچ}}<ref group="یادداشت">تعبیر خود بختیار در مورد جایگزینی دیکتاتوری نعلین به جای دیکتاتوری چکمه: «فاشیسم ملّاها از گروه‌های نظامی به مراتب تاریک‌تر هستند.»</ref>

بختیار به گفتهٔ خود قصد داشت قبل از به [[تغییر رژیم]] و خمینی برای حفظ منافع مملکت و جلوگیری از سقوط جنبش مردم در دست روحانیون، در خصوص مسائل و مصائب کشور با خمینی گفت‌وگویی دوبه‌دو ترتیب دهد.<ref group="یادداشت">بختیار در خاطراتش می‌گوید: «من فکر می‌کردم اگر هیچ قدمی به سوی خمینی برندارم ممکن است تاریخ مرا محکوم کند که چرا کوشش نکرد شخصاً او را ببیند؟»</ref> بختیار مقصود خود را از گفت‌وگوی دوبه‌دو این‌طور بیان کرد: «این ملاقات صرفاً از جانب دو شخص به عنوان شاپور بختیار و روح‌الله خمینی است و من هیچ تعهدی مبنی بر پذیرش استعفا یا پذیرش خمینی به عنوان رهبر [[ملت ایران]] نمی‌دهم.» به رغم عدم مخالفت خمینی، [[بازرگان]]، [[سید محمد بهشتی|بهشتی]] و [[مطهری]] با این دیدار، در لحظات آخر برخی نیروهای سیاسی نزدیک به خمینی نظیر بنی‌صدر، سنجابی و داریوش فروهر نظر خمینی را تغییر دادند و ملاقات شاپور با خمینی را منوط به استعفای بختیار کردند.<ref name="radiozamaneh.com"/><ref>{{یادکرد وب |نشانی =http://www.radiofarda.com/content/f4_bakhtiar_during_iran_revolution/24286551.html |عنوان =شاپور بختیار در کوران انقلاب بهمن ۵۷ | ناشر =رادیو فردا |تاریخ = ۵ اوت ۲۰۱۱|تاریخ بازدید =۱۳ دسامبر ۲۰۱۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی = http://www.voanews.com/persian/news/iran/bakhtiar-20th-2011-08-05-126856193.html |عنوان = آخرین نخست‌وزیر مشروطیت | ناشر = صدای آمریکا |تاریخ بازدید = ۱۵ دسامبر ۲۰۱۱ }}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی =http://namir.info/home/pdf/af4/bakhtiar-9bahman.htm |عنوان =مصاحبه مطبوعاتی شاپور بختیار، نخست‌وزیر ایران ۹ بهمن ۱۳۵۷ | ناشر = نهضت مقاومت ملی ایران |تاریخ بازدید =۱۵ دسامبر ۲۰۱۱}}</ref> بختیار با توجه به این شرط از این دیدار صرف نظر کرد. بنی‌صدر در این خصوص به یک روزنامهٔ فرانسوی گفت: «اگر نفس بختیار به خمینی می‌رسید امکان داشت که آقا خیلی از این شدتی که داشت کاسته بشود و جا بزند و نفع ما در این نبود. انقلاب اسلامی بایستی می‌شد و لازم بود که این ملاقات را به هم بزنیم.»<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.shapourbakhtiar.com/pdfs-words/Dr. Shapour Bakhtiar 37 days after 37 years.doc|عنوان =سی و هفت روز پس از ۳۷ سال|قالب= پی‌دی‌اف |تاریخ بازدید = ۱۸ دسامبر ۲۰۱۱}}</ref>

* یکشنبه ۲۱ مهر ۱۳۷۰: آقای علی فلاحیان، وزیر اطلاعات آمد. حواشی بعد از ترور شاپور بختیار را گفت و نزدیک شدن آقای [[فریدون بویراحمدی]] به ایران و علل بازداشت آقای اسدی و خانم جهانبانی و احتمالات را توضیح داد. در مورد «کنترل» مأموران وزارت اطلاعات «تذکر» دادم.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =مهمان |نشانی = https://khodnevis.org/article/58858 |عنوان =وقتی هاشمی قبل از همه از قتل بختیار باخبر بود |4 =ناشر خودنویس |تاریخ =۲۲ تیر ۱۳۹۳ |تاریخ بازدید =۴ آگوست ۲۰۱۶ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20161011202356/https://khodnevis.org/article/58858 |archivedate =۱۱ اکتبر ۲۰۱۶ |dead-url =yes }}</ref>}}

جمهوری اسلامی ایران همواره و در همه جا از بختیار به عنوان فردی سلطنت‌طلب و طرفدار و سرسپردهٔ نظام آریامهری و بیگانه یاد می‌کند. در وبگاه اسناد انقلاب اسلامی در خصوص زندگی‌نامهٔ بختیار نوشته شده‌است: {{نقل قول| شاپور بختیار، آخرین نخست‌وزیر پیش از انقلاب، فردی نفوذی در جبههٔ ملی بوده‌است که به پاس این خدمات، با موافقت ضمنی یا مستقیم شاه، سرپرستی چند شرکت وابسته به بنیاد پهلوی به او سپرده شده‌است.}} هم‌چنین در زندگی‌نامهٔ او نوشته شده‌است، عاقبت شاپور پس از نزدیک به ۱۲ سال عملیات علیه آرمان‌های جمهوری اسلامی ایران، به دست افراد ناشناس به قتل رسید. در تبلیغات رسمی جمهوری اسلامی ایران سعی شده تا ۳۷ روز نخست‌وزیری او را به حساب همان ۳۷ سال سلطنت محمدرضا شاه بگذارند. جمهوری اسلامی ایران تاکنون مسئولیت قتل شاپور بختیار را بر عهده نگرفته ولی آن را هم محکوم نکرده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نشانی = http://www.irdc.ir/fa/calendar/139/default.aspx |عنوان = قتل «شاپور بختیار» آخرین نخست‌وزیر دوران پهلوی| ناشر = مرکز اسناد انقلاب اسلامی |تاریخ بازدید = ۱۵ دسامبر ۲۰۱۱|archiveurl = https://web.archive.org/web/20111230002751/http://www.irdc.ir/fa/calendar/139/default.aspx|archivedate = ۳۰ دسامبر ۲۰۱۱|dead-url = yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده =رهبر، محمد|نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2011/08/110804_l78_bakhtiar_20th_anniv_mohammad_rahbar.shtml |عنوان = شاپور بختیار در روایت جمهوری اسلامی| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی}}</ref>

* [https://web.archive.org/web/20060521185330/http://www.amirshahi.org/Tarjomeh/yekrangi/1-RANGI1.HTM اندکی از زندگی نامهٔ خودنوشت شاپور بختیار]