علی بن موسی الرضا: تفاوت میان نسخهها
[نسخهٔ بررسینشده] | [نسخهٔ بررسینشده] |
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جزبدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: متن دارای ویکیمتن نامتناظر ویرایشگر دیداری |
جزبدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: جمع عربی واژگان فارسی ویرایشگر دیداری: به ویرایشگر منبع تغییر داده شده |
||
خط ۴۹:
محمدجواد فضلالله در تشریح احوال علی بن موسی در این دوران مینویسد: «جعفربن یحیی میگوید: از عیسی بن جعفر شنیدم، هنگامی که هارون از رقّه رهسپار مکّه بود، به او میگفت: به یادآور که درباره خاندان ابوطالب سوگند خوردی، که اگر یکی از آنها پس از موسی، مدّعی امامت شود، پس از حبس گردن او را بزنی، اینک علی فرزندش مدّعی این امر است، و آنچه درباره پدرش گفته میشد درباره او میگویند. هارون با خشم به من نگریست و گفت: چه فکر میکنی، میخواهی همه آنان را بکشم...؟ موسی بن مهران گفته است: هنگامی که این را از جعفربن یحیی شنیدم، نزد حضرت رضا روانه شدم، و او را بدان آگاه کردم. امام رضا فرمود: مرا با اینها چه کار است؟ به خدا سوگند اینها نمیتوانند، هیچ آسیبی به من برسانند.»<ref>{{پک|فضلالله|۱۳۸۱|ک=تحلیلی از زندگانی امام رضا|ص=۹۰}}</ref> هرچند هارون در این دوران، با تبلیغات شدید برمکیان جهت قتل یا سختگیری بر علی بن موسی روبرو بود، اما با مخالفتهای هارون و اقدامات برخی اصحاب علی بن موسی، توطئهها به نتیجه نرسید.<ref>{{پک|فضلالله|۱۳۸۱|ک=تحلیلی از زندگانی امام رضا|ص=۹۲}}</ref> از جمله اتفاقات ناگواری که بر علی بن موسی در دروران حکومت هارون وارد آمد، مساله قیام محمد بن جعفر در مدینه و سرکوب آن توسط هارون الرشید بود. پس از اینکه محمد بن جعفر اعلام قیام کرد، هارون الرشید سپاهی را روانه مدینه و دستور سرکوب قیام و گردن زدن محمد جعفر را صادر کرد. هارون به این حد هم اکتفا نکرد، و به جلّودی (فرمانده لشکر) دستور داد، به خانههای علویان یورش برد، و داراییها و لباس و زیور زنان را غارت کند، و حتّی یک جامه بر تن زنان باقی نگذارد. فضلالله داستان را از قول صدوق اینگونه اینگونه بیان میدارد: جلّودی بر آن شد، که امر هارون را خود اجرا کند، از این رو با سواران خویش، به خانه علی بن موسی الرضا هجوم آورد، هنگامی که نظر علی بن موسی بر او افتاد، دستور فرمود همگی زنان، در یک خانه گرد آمدند و خود بر در خانه ایستاد، جلّودی به امام علیه السلام عرض کرد، من مجبورم درون خانه شوم و همان گونه که امیرالمؤمنین دستور داده است لباس از تن زنان بیرون کشم؛ امام علیه السلام فرمود، این کار را من میکنم، و سوگند میخورم که همانگونه که میگویی انجام دهم، و پیوسته امام قول و سوگند خود را تکرار فرمود تا جلّودی آرام شد و موافقت کرد. امام علیه السلام درون منزل شد، و اموال موجود در خانه، و آنچه دارایی زنان بود ازلباس و گوشواره و خلخال و جز آنها کم یا زیاد همه را جمعآوری فرمود و به او تحویل داد.»<ref>{{پک|فضلالله|۱۳۸۱|ک=تحلیلی از زندگانی امام رضا|ص=۹۴}}</ref>
اما این تنها معضل علی بن موسی در دوران هارون نبود، مشکل دیگری که او را میآزرد، واقفیان بودند. واقفیها کسانی بودند که اعتقاد داشتند، موسی بن جعفر از دنیا نرفته و هنوز زنده است و روزی میخورد و همو قائم آل محمد است که به غیبت رفته. پدیده وقف را، برخی از بزرگان اصحاب موسی بن جعفر رواج دادهاند، افرادی مانند علی بن ابی حمزه بطائنی، و زیاد بن مروان قندی، و عثمان بن عیسی رواسی. این سه تن، نخستین کسانی شمرده میشوند که این مذهب را پدید آوردهاند و نسبت به آن اظهار اعتقاد و برای آن دعوت کردهاند. تردیدی نیست، انگیزه پیدایش وقف و گرایش به آن ناشی از محض عقیده و درک واقعیت نبوده، بلکه برخاسته از تمایلات مادّی، و دواعی نفسانی و دنیوی بودهاست.<ref>{{پک|فضلالله|۱۳۸۱|ک=تحلیلی از زندگانی امام رضا|ص=۷۴}}</ref>
=== در عهد امین ===
سطر ۵۹ ⟵ ۶۱:
==== احضار به مرو ====
مسعودی چگونگی دعوت از علی بن موسی الرضا را اینگونه شرح میدهد: «به سال دویست مأمون، رجاء بن ضحاک و یاسر خادم را پیش علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی فرستاد که او را بیاورند و او را محترمانه پیش مأمون بردند.»<ref>{{پک|شاکریان|۱۳۹۴|ک=ولایتعهدی امام رضا (ع)، علل و پیامدها|ص=۸}}</ref> در مسیر حرکت علی بن موسی الرضا از مدینه تا مرو، اختلافاتی وجود دارد؛ برخی مسیر حرکت وی را «مدینه، بصره، اهواز، فارس، اصفهان، قم، ری، سمنان، دامغان، نیشابور، طوس، سرخس و مرو» میدانند.<ref>{{پک|اعتمادالسلطنه|۱۴۲۵|ک=مطلع الشمس|ص=۷۴۰|ج=۲}}</ref> در مقابل برخی مسیر حرکت ایشان را «مدینه، مکه، قادسیه، بصره، اهواز، بهبهان، اصطخر فارس، طبس، نیشابور و مرو» میدانند.<ref>{{پک|عرفانمنش|۱۳۷۶|ک=جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا|ص=۶}}</ref><ref>رک: {{پک|ولایتی|۱۳۶۶|ک=خراسان در آستانه سفر امام رضا ع|ص=۱۱۸}}</ref> در کتاب اطلس شیعه، مسیر حرکت چنین آورده شدهاست: «مدینه، نقره، هوسجه، نباج، حفر ابوموسی، بصره، اهواز، بهبهان، اصطخر، ابرقوه، ده شیر (فراشاه)، یزد، خرانق، رباط پشت بام، نیشابور، قدمگاه، ده سرخ، طوس، سرخس، مرو.»<ref>{{پک|جعفریان|۱۳۸۱|ک=حیات فکری و سیاسی ائمه|ص=۴۶۰}}</ref>
در برخی منابع آمده است: وقتی علی بن موسی به سرخس رسید، به دستور مأمون و به جرم ادعای الوهیت، تحت نظر قرار گرفته و به نوعی زندانی شد. برخی معتقدند این حبس، بعد از ولایتعهدی و در سال ۲۰۲ هجری در حالی که علی بن موسی در مسیر بازگشت به طوس میبود رخ داده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=همگام با امام از نیشابور تا مرو|نشانی=https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4180/5476/51681|وبگاه=hawzah.net|بازبینی=2019-10-26}}</ref>
==== ولایتعهدی ====
سطر ۹۱ ⟵ ۹۳:
== از مدینه تا مرو ==
در سال ۲۰۰ هجری، مأمون، علی بن موسی را مجبور کرد تا به مرو بیاید. رجاء بن أبی الضحاک فرستادهی مأمون میگوید: «مأمون مرا مأمور کرد به مدینه بروم و علی بن موسی الرضا را حرکت دهم و دستور داد روز و شب مراقب او باشم و محافظت او را به دیگری وا نگذارم... از مدینه تا مرو به هیچ شهری در نیامدیم جز آنکه مردم آن شهر به خدمتش شتافتند، و از مسائل دینی استفتاء و پرسش میکردند، و آن حضرت پاسخ کافی میداد، و برای آنان به استناد از پدران گرامیش تا پیامبر، بسیار حدیث میفرمود.»<ref>{{پک|خرازی|۱۳۸۷|ک=زندگانی چهارده معصوم|ص=۴۱۴}}</ref> در طول این مسیر که از ۱۵ محرم آغاز و تا ۲۹ جمادی الثانی بهطول انجامید، اتفاقات خاص و یا مهمی رخ داده است که به اهم آنها اشاره خواهد شد.
=== قدمگاهها ===
دهخدا، قدمگاه را اینگونه تعریف میکند: «به مکانی گفته میشود که پای پیامبر، امام و یا قدیس دیگری به آنجا رسیده باشد و یا گمان رود که اثر پایی که در سنگ و مانند آن دیده میشود جای پای پیامبر و یا امامی است.»<ref>دهخدا، ذیل کلمه قدمگاه</ref> در بین مسیر مدینه تا مرو، خصوصا در مناطق ایران، قدمگاههایی را به علی بن موسی نسبت میدهند که عموما مورد احترام اهالی منطقه و علاقمندان علی بن موسی بوده و هست. از جمله مشهورترین این موارد، قدمگاهی در ۲۶ کیلومتری شهر نیشابور است.<ref>{{پک|عرفانمنش|۱۳۷۶|ک=جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا|ص=۱۳۳}}</ref> از دیگر قدمگاهها میتوان به [[قدمگاه فراشاه]] یا ده شیر در روستای فُراشاه [[استان یزد]] (مسیر یزد - [[ابرکوه]]) واقع در هشت کیلومتری [[شهرستان تفت]] اشاره کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قدمگاه فراشاه؛ سومین توقفگاه امام رضا (ع) در استان یزد در سفرشان از مدینه تا مرو - رضوی|نشانی=http://razavi.news/fa/news/37912/قدمگاه-فراشاه-سومین-توقفگاه-امام-رضا-ع-استان-یزد-سفرشان-مدینه-مرو/|وبگاه=خبرگزاری رضوی {{!}} اخبار خراسان، ایران با عکس و فیلم|تاریخ=2018-12-19|بازبینی=2019-10-26|کد زبان=fa|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com}}</ref> باقی قدمگاهها مشهور عبارتنداز: قدمگاه امام رضا در [[بهبهان]]، قدمگاه ابرقو در [[ابرکوه]] و قدمگاه خرانق در مشهدک.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جغرافیای سفر امام رضا(ع) از مدینه به مرو|نشانی=https://www.isna.ir/news/94053117713/جغرافیای-سفر-امام-رضا-ع-از-مدینه-به-مرو|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2015-08-22|بازبینی=2019-10-26|کد زبان=fa}}</ref>
=== درخت بادام ===
سطر ۱۰۲ ⟵ ۱۰۷:
=== چشمه ده سرخ ===
[[شیخ صدوق]] مینویسد: پس از آنکه کاروان علی بن موسی از نیشابور خارج شد، در محلی به نام [[دهسرخ (مشهد)|ده سرخ]] برای اقامه نماز ظهر اطراق کردند؛ علی بن موسی طلب آب برای وضو ساختن کرد، اما آبی وجود نداشت؛ در این هنگام علی بن موسی با دستان خود زمین را کنده و چشمهای ظاهر شد.<ref>{{پک|خرازی|۱۳۸۷|ک=زندگانی چهارده معصوم|ص=۴۱۶}}</ref> بنا به گزارشاتی، این چشمه بعد از سالیان سال، همچنان باز و در حال جوشش است و بر روی آن مکانی جهت بازدید عمومی و علاقهمندان ساخته شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زمزم رضوی صدای لبیک زمین به امام رضا (ع)/ حکایت چشمه ای که با اشاره حضرت ثامن الحجج جاری شد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2136309/زمزم-رضوی-صدای-لبیک-زمین-به-امام-رضا-ع-حکایت-چشمه-ای-که-با|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2013-09-16|بازبینی=2019-10-26|کد زبان=fa}}</ref>
== آثار ==
سطر ۱۸۲ ⟵ ۱۸۷:
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مدرسی|نام=محمدتقی|پیوند نویسنده=سید محمدتقی مدرسی|پیوند نویسنده۲=|پیوند ویراستار=|عنوان=زندگی ثامن الائمه حضرت علی بن موسی علیه السلام|کوشش=|ویرایش=|سری=|سال=۱۳۸۲|ناشر=محبان الحسین(ع)|مکان=تهران|زبان=فارسی|گفتاورد=|پینوشت=|مترجم=محمدصادق شریعت}}
*{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مدرسی|نام=محمدتقی|پیوند نویسنده=سید محمدتقی مدرسی|پیوند نویسنده۲=|پیوند ویراستار=|عنوان=زندگی ثامن الائمه حضرت علی بن موسی علیه السلام|کوشش=|ویرایش=|سری=|سال=۱۳۸۲|ناشر=محبان الحسین(ع)|مکان=تهران|زبان=فارسی|گفتاورد=|پینوشت=|مترجم=محمدصادق شریعت}}
*
|