علی بن موسی الرضا: تفاوت میان نسخه‌ها

'''علی بن موسی الرضا''' ([[۱۴۸ (قمری)|۱۴۸]]–[[۲۰۳ (قمری)|۲۰۳]] ه‍.ق)، ملقب به '''رضا''' و '''ابوالحسن،''' هشتمین امام [[شیعه|شیعیان]] دوازده امامی بعد از پدرش [[موسی کاظم]] و پیش از پسرش [[محمد تقی]] می‌باشد. علی بن موسی در شهر [[مدینه]] از [[نجمه خاتون]] متولد و در دیار [[توس]] از دنیا رفت. رضا در دوره‌ای می‌زیست که خلفای عباسی با مشکلات عمده‌ای از جمله شورش‌های شیعیان مواجه بودند. [[مأمون]] به دنبال راهی برای پیروزی بر این شورش‌ها تصمیم گرفت رضا را در حکومت دخیل کند، و به همین منظور پست ولیعهدی را به عهدهٔ او گذاشت. مأمون بعدها به اشتباهش پی‌برد و برای جبران آن به نوشتهٔ بیشتر مورخان تصمیم گرفت به او سم خورانده، او را از سر راهش بردارد. رضا در یکی از روستاهای [[خراسان]] که بعدها به مناسبت خاکسپاری‌اش در آن به [[مشهد]] (محل شهادت)، تغییر نام یافت به خاک سپرده شد.<ref name="chittick">{{cite bookپک|last1=Tabåatabåa'åi|first1|||1981|ف=Muhammad Husayn|titleک=A Shi'ite Anthology|dateزبان=1981|others=Selected and with a Foreword by [[سید محمدحسین طباطبایی|Muhammad Husayn Tabataba'i]]; Translated with Explanatory Notes by [[ویلیام چیتیک|William Chittick]]; Under the Direction of and with an Introduction by [[سید حسین نصر|Hossein Nasr]]|publisher=State University of New York Pressen|isbnج=978-0-585-07818-2|pagesص=49–50 & 138–139}}</ref><ref name="Donaldson">{{cite bookپک|last=Donaldson|first|||1933|ف=Dwight M.|titleک=The Shi'ite Religion: A History of Islam in Persia and Irak|yearزبان=1933en|ppج=161–170|publisherص=BURLEIGH PRESS161–170}}</ref> [[حرم امام رضا|مقبرهٔ وی]] سالانه مورد بازدید میلیون‌ها [[شیعه]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://khabarfarsi.com/n/1906182/استقبال_مذاهب_مختلف_از_امام_رضاع_مظهر_همگرایی_است|عنوان=خبراستقبال فارسیمذاهب مختلف از...|تاریخ بازدید=۲۰۱۲-۰۱-۲۳|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=خبرفوری}}</ref> از [[ایران]]، [[پاکستان]]، [[بحرین]]، [[عراق]] و دیگر کشورها قرار می‌گیرد.

علی به معنای والامقام و بلند مرتبه است.<ref>{{پک|ابن منظور|۱۳۳۵|ک=لسان العرب|ص=۸۳|ج=۱۵}}</ref><ref>{{پک|راغب اصفهانی|۱۴۱۲|ک=مفردات|ص=۵۸۲|ج=}}</ref> شیعیان معتقدند، نام علی برای او در [[حدیث لوح فاطمه|لوح فاطمه]] که مطابق منابع دست‌اول و کتب شیعی، [[خدا]] آن را از طریق [[جبرئیل]] به [[محمد]] داد و محمد آن را به دخترش [[فاطمه]] هدیه داده، موجود است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=امامت از منظر حدیث لوح {{!}} دانشنامه پژوهه پژوهشکده باقرالعلوم|نشانی=http://pajoohe.ir/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB-%D9%84%D9%88%D8%AD__a-44158.aspx|وبگاه=pajoohe.irپژوهشکده باقرالعلوم|بازبینی=2019-10-26|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=}}</ref> علی بن موسی، سومین امام شیعی است که پس از [[علی بن ابی‌طالب|علی بن ابی طالب]] و [[سجاد|علی بن حسین]]، به اسم علی نامگذاری شده‌است. پس از او نیز [[علی النقی]] (نوه علی بن موسی) نیز به اسم علی نامگذاری گردید.

پدر علی بن موسی از همان لحظه تولد،‌ لقب رضا و ابوالحسن را برایش برگزید.<ref>{{پک|مدرسی|۱۳۸۲|ک=زندگی ثامن الائمه|ص=۱۳}}</ref> نزدیکان او، وی را ابوعلي می‌گفتند و دیگر القاب ايشان رضا، صابر، زكي، ولي، وفي، سراج الله، نورالهدي، قرة عين المؤمنين، مكيدة الملحدين، كفو، الملك، كافي الخلق، رب السرير مي‌باشد.<ref name=":3">{{پک|قمی|۱۳۸۶|ک=منتهی الآمال|ص=۳۵۸|ج=۲}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ولادت امام رضا (علیه السلامع) {{!}} دانشنامه پژوهه پژوهشکده باقرالعلوم|نشانی=http://pajoohe.ir/%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85__a-31656.aspx|وبگاه=pajoohe.irپژوهشکده باقرالعلوم|بازبینی=2019-10-26|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=}}</ref> در منابع شیعی از او به نام ابوالحسن ثانی یاد می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پایگاهابوالحسن اندیشوراناول حوزهوثانی وثالث|نشانی=http://saadat.andishvaran.ir/fa/ShowNote.html?ItemId=7608|وبگاه=saadat.andishvaran.irپایگاه اندیشوران حوزه|بازبینی=2019-10-26|نویسنده=لاهیجی|کد زبان=|تاریخ=}}</ref> به این منظور که با پدرش موسی کاظم که ابوالحسن اول خوانده می‌شد اشتباه نشود. مشهورترین لقب وی، رضا می‌باشد؛ برخی معتقند، پس از آنکه علی بن موسی، [[ولایتعهدی علی بن موسی الرضا|ولایتعهدی]] مأمون را پذیرفت، وی توسط مأمون به لقب رضا ملقب شد. به این معنا که وی به ولایتعهدی راضی شده‌است. اما [[احمد بن ابی نصر بزنطی|بزنطی]] گزارش کرده‌است که محمد بن علی (فرزند علی بن موسی) در پاسخ پرسش او دربارهٔ شایعه لقب داده شدن علی بن موسی به رضا، آن هم توسط مأمون، گفته‌است: «دروغ می‌گویند و خیانت می‌کنند، بلکه خدا او را ملقب به رضا نموده‌است.»<ref name=":22">{{پک|مرتضوی|۱۳۸۵|ک=ولایت عهدی امام رضا علیه السلام|ص=۵۸}}</ref> به گفته شیعیان در معنای لقب رضا آورده‌اند خداوند در لوح محفوظ وی را رضا نامیده زیرا كه دوستان و دشمنان از او راضی هستند؛ همچنین فرشتگان از شمایل و اخلاق و اعمال وی رضایت دارند؛ و خدا از او راضی بوده و او را هم راضی كرده است.<ref>{{پک|راوندى|۱۳۷۶|ک=ألقاب الرسول وعترته|ص=۶۶}}</ref> محمد بن علی الجواد در پاسخ به [[احمد بن ابی نصر بزنطی]] در مورد اشتهار پدرش به این لقب می گوید:« برای آنکه مخالفان و دشمنان او را پسندیدند و از او راضی بودند.»<ref name=":3" /> به گفته [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]]، علی بن موسی ﻧﻪ ﭼﻮﻥ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﺿﺎ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻟﻘﺐ ﻣﻠﻘّﺐ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ! ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻮﻥ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻣﻘﺎﻡ می‌رساند، ﻣﻠﻘّﺐ ﺑﻪ ﺭﺿﺎ ﺷﺪ.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=امام رضا(ع)؛ مصداق أتم و اکمل مقام ﺭﺍﺿﯽ ﻭ ﻣَﺮﺿﯽ|نشانی=http://iqna.ir/fa/news/3733141|وبگاه=faخبرگزاری قرآن|تاریخ=۱۳۹۷|بازبینی=2019-10-26|کد زبان=fa|نام=iqna ir {{!}} خبرگزاری بین المللی|نام خانوادگی=قرآن|نویسنده=}}</ref>

موسی بن جعفر الکاظم، یا موسی کاظم -هفتمین امام [[تشیع دوازده امامی|شیعیان دوازده امامی]] بعد از پدرش [[جعفر صادق]]- پدر علی بن موسی الرضا است. وی متولد ۱۲۸ هجری قمری، در [[ابواء]] (منطقه‌ای در میان [[مکه]] و [[مدینه]]) است. اهل‌سنت به‌عنوان یک عالم دینی به موسی کاظم احترام می‌گذارند. زندگی موسی کاظم هم‌زمان با زندگی خلفای عباسی [[منصور (خلیفه)|منصور]]، [[هادی (خلیفه)|هادی]]، [[مهدی (خلیفه)|مهدی]] و [[هارون‌الرشید]] بود. موسی کاظم چندین بار به زندان افتاد و عاقبت در زندان سندی بن شابک در [[بغداد]] به دستور خلیفه کشته شد.<ref name="Ansariyan Publications">{{cite bookپک|titleShahristani||||2004|ف=|ک=A Brief History of The Fourteen Infallibles|yearزبان=2004|publisher=Ansariyan Publicationsen|locationج=Qum|pagesص=135–143}}</ref><ref name="Sharif al-Qarashi2">{{harvnb|Sharif al-Qarashi2|2000|p=128}}</ref>

مادرش [[نجمه خاتون]] برده‌ای از [[مغرب عربی|مغرب]] یا شمال آفریقا بود که خریداری و آزاد شده بود، تا به ازدواج موسی کاظم دربیاید.<ref name="Donaldson" /><ref name=":0">{{پک|Jaffer||||2003|ف=|ک=Lady Fatima Masuma (a) of Qum|زبان=en|ج=|ص=}}</ref><ref name=":1">{{پک|Rizvi||||1988|ف=|ک=Slavery, from Islamic & Christian perspectives|زبان=en|ج=|ص=}}</ref> نقل است مادر موسی کاظم، [[حمیده|حمیدة المصفاه]] نام داشت؛ وی که از زنان عجم بود، کنیزی خریداری نمود که در سرزمین عرب به دنیا آمده بود و در همانجا رشد و نمو یافته بود. پس از آنکه حمیده، آن کنیز را آزمود و دریافت که در دین و خرد از دیگر مردمان برتر است، وی را برای فرزندش موسی بن جعفر برگزید و به فرزندش گفت: تکتم بهترین و برترین کنیزی است که دیده است و خداوند نسل پاکی به وی می بخشد. لذا او را به موسی کاظم بخشید و سفارش کرد که در حقش نیکی کند.<ref>{{پک|مدرسی|۱۳۸۲|ک=زندگی ثامن الائمه|ص=۱۱}}</ref> از آنجا که یکی از القاب او خَیزُران مَرسِیَّه گزارش شده، عده‌ای احتمال داده‌اند که وی اهل جزیره مارسی در جنوب [[فرانسه]] بوده‌است. و در مقابل از آنجا که وی به شَقْرَاء نُوبِیَّه نیز شهره است، برخی احتمال داده‌اند که او اصالتاً اهل شهر نوبه در [[آفریقا|شمال آفریقا]] هستند. این درحالی است که نوبه، به چهار منطقه اطلاق می‌شود: شهرکى در [[تونس]]، موضعى در [[حجاز]] با فاصله سه روز راه از مدینه، ناحیه‌اى در نزدیکى دریاى تهامه [[دریای سرخ|دریاى سرخ]]، سرزمینى در جنوب [[مصر]].<ref>{{پک|قائمی|۱۳۸۵|ک=در مکتب آل محمد|ص=۳۰}}</ref>

در منابع شیعی از نجمه خاتون به نیکی یاد کرده، و او را هم‌چون حمیده از علما و پاکان می‌دانند.<ref name="Donaldson" /><ref name=":0">{{cite book|last1=Jaffer|first1=Masuma|title=Lady Fatima Masuma (a) of Qum|date=2003|publisher=Jami‘at al-Zahra - Islamic Seminary for Women|location=Qum|edition=first|url=http://www.al-islam.org/lady-fatima-masuma-of-qum-masuma-jaffer/biography-lady-fatima-masuma}}</ref><ref name=":1">{{cite book|last1=Rizvi|first1=Sayyid Saeed Ahktar|title=Slavery, from Islamic & Christian perspectives|date=1988|publisher=Vancouver Islamic Educational Foundation|location=Richmond, B.C.|isbn=0-920675-07-7|edition=2nd (rev.) ed. , 1988.}}</ref>

اکثر مورخین و محدثین همچون شیخ مفید در الارشاد، کلینی در کافی، صدوق در علل الشرایع، مسعودی در مروج الذهب و غیر ایشان<ref group="یادداشت">شیخ مفید در الارشاد، شبراوی در الاتحاف بحب الاشراف، کلینی در کافی، کفعمی در مصباح، شهید در دروس، طبرسی در اعلام الوری، فتال در روضه الواعظین، صدوق در علل الشرایع، تاج الدین محمد بن زهره در غایه الاختصار، ابن صباغ مالکی در الفصول المهمه، اردبیلی در جامع الوراه، مسعودی در مروج الذهب، ابو افداء در تاریخ خود، کنجی شافعی در کفایه الطالب، ابن اثیر در کامل، ابن حجر در صواعقش، شبلنجی در نورالابصار، بغدادی در سبائک الذهب، ابن جوزی در تذکره الخواص، ابن الوردی در تاریخ خود، که از تاریخ غفاری و نوبختی نیز نقل کرده. عتاب ابن اسد نیز می گفت که گروهی از اهل مدینه را شنیده که همین مطلب را می گویند و... [{{پک|مرتضی عاملی|۱۳۷۳|ک=زندگی سیاسی هشتمین امام|ص=۷۳}}]</ref>، ولادت علی بن موسی الرضا را در یازدهم ذی‌القعدهٔ سال ۱۴۸ هجری قمری، مصادف با ۲۹ دسامبر ۷۶۵ میلادی در شهر [[مدینه]] گزارش کرده‌اند؛ البته کسانی چون، اربلی در کشف الغمّه، ابن شهر آشوب در مناقب، صدوق در عیون الاخبار؛ ولادت وی را در سال ۱۵۳ هجری دانسته‌اند. و برخی نیز تاریخ تولد علی بن موسی را سال ۱۵۱ دانتسه‌اند ولی به هر حال قول نخست از همه قوی‌تر و مشهورتر است و دو قول اخیر طرفدار بسیار کمی دارد.<ref>{{پک|مرتضی عاملی|۱۳۷۳|ک=زندگی سیاسی هشتمین امام|ص=۷۳}}</ref> بر اساس تاریخ مشهور، رضا یک ماه پس از مرگ پدربزرگش [[جعفر صادق]] به دنیا آمد و زیر نظر پدرش کاظم تربیت شد.<ref name="madelung">{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ali-al-reza|title=ALĪ AL-REŻĀ, the eighth Imam of the Emāmī Shiʿites.|author=[[Wilferd Madelung|W. Madelung]]|date=1 August 2011|website=Iranicaonline.org|publisher=|accessdate=18 June 2014|first=}}</ref>

در برخی منابع آمده است: وقتی علی بن موسی به سرخس رسید،‌ به دستور مأمون و به جرم ادعای الوهیت،‌ تحت نظر قرار گرفته و به نوعی زندانی شد. برخی معتقدند این حبس، بعد از ولایتعهدی و در سال ۲۰۲ هجری در حالی که علی بن موسی در مسیر بازگشت به طوس می‌بود رخ داده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=همگام با امام از نیشابور تا مرو|نشانی=https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4180/5476/51681|وبگاه=hawzah.netحوزه نت|بازبینی=2019-10-26|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=}}</ref>

علی بن موسی که از نیت مأمون به جهت انتصابش به ولایتعهدی آگاه بود،‌ از پذیرش این پیشنهاد سربازمی‌زد.<ref name="Dungersi1996">{{cite bookپک|last=Dungersi|first|||1996|ف=Mohammed Raza|titleک=A Brief Biography of Imam Ali bin Musa (a.s.): al-Ridha|urlزبان=https://books.google.com/books?id=VU9kAwAAQBAJ&pg=PA6|year=1996|publisher=Bilal Muslim Mission of Tanzaniaen|isbnج=978-9976-956-94-8|pagesص=6–6}}</ref> علی بن موسی در رد ادعای مأمون به او گفت: «اگر خلافت متعلق به توست، پس حق نداری ردایی که خداوند تنت کرده از تن بیرون بیاوری و به دیگری ببخشی. اما اگر خلافت متعلق به تو نیست، اجازه نداری چیزی را که متعلق به تو نیست را به من ببخشی.»

شیعیان عصر مأمون که جمعیت زیادی را تشکیل می‌دادند، امامان شیعه را جانشینان واقعی پیغمبر می‌دانستند که می‌بایست رهبری حکومت اسلامی را بر عهده گیرند. چنین اعتقادی تهدیدی بزرگ برای خلافت مأمون به‌شمار می‌رفت که از آرمان‌های شیعه فاصلهٔ زیادی داشت. به عقیدهٔ [[محمد حسین طباطبایی|طباطبایی]] مأمون، علی بن موسی را به خراسان خواند و مقام جانشینی را بر عهده او گذاشت تا اولاً با دخیل کردن اولاد پیغمبر در حکومت از شورش آن‌ها علیه حکومت جلوگیری کند و ثانیاً با درگیر کردن رهبر شیعیان در امور دنیایی و حکومتی از تقدس و اعتبار او در بین پیروانش بکاهد.<ref name="shia islam">{{cite bookپک|last=Tabatabaei|first=Sayyid Mohammad Hosayn|authorlink||1975|ف=Allameh Tabatabaei|titleک=Shi'ite Islam|urlزبان=https://books.google.com/books?id=Be5DeNM8d1EC&pg=PA258en|yearج=1975|isbnص=0-87395-390-8|others=Translated by [[Seyyed Hossein Nasr|Sayyid Hossein Nasr]]|publisher=State University of New York Press}}</ref> مأمون حتی پرچم [[خلافت عباسیان|عباسیان]] را از سیاه به سبز که رنگ و نشان شیعیان بود تغییر داد. به‌علاوه خواهرش، ام حبیب، را به ازدواج رضا درآورد. همچنین دخترش ام فضل را به ازدواج پسر رضا، [[محمد تقی|جواد]] درآورد. گذشته از این‌ها دستور ضرب سکه‌هایی را داد که هم نام مأمون و هم نام رضا را بر روی خود حک داشت.<ref name="Khaldūn1958">{{cite bookپک|last=Khaldūn|first|||1958|ف=Ibn|titleک=The Muqaddimah: an introduction to history ; in three volumes|urlزبان=https://books.google.com/books?id=JB0qceU_jDkC&pg=PA55en|yearج=1958|publisherص=Princeton University Press|isbn=0-691-09797-6}}</ref><ref name="Bobrick2012">{{cite bookپک|last=Bobrick|first|||2012|ف=Benson|titleک=The Caliph's Splendor: Islam and the West in the Golden Age of Baghdad|urlزبان=https://books.google.com/books?id=z7Exsi_hCuwC&pg=PA205en|dateج=14 August 2012|publisherص=Simon and Schuster|isbn=978-1-4165-6806-3|pages=205–205}}</ref><ref name="Bobrick2012" /><ref name="Esposito1999">{{cite bookپک|last=Esposito|first|||1999|ف=John L.|titleک=The Oxford History of Islam|urlزبان=https://books.google.com/books?id=9HUDXkJIE3EC&pg=PA259en|dateج=27 December 1999|publisher=Oxford University Press|isbnص=978-0-19-988041-6}}</ref>

از سخنان و عملکرد علی بن موسی الرضا مشخص می‌شود که ولایتعهدی را از روی اختیار نپذیرفته و مجبور به پذیرش شده‌است. از جمله این موارد، مقاوت درآمدن به مرو بود؛ [[شیخ صدوق]] چنین گزارش می‌کند که مأمون در نامه‌نگاری‌های متعددی، از علی بن موسی درخواست عزیمت به مرو و خراسان را ارائه می‌نمود و علی بن موسی این درخواست را با بهانه‌ها و دلایل مختلف رد می‌کرد، همین موضوع سبب شد تا مأمون به اجبار علی بن موسی را به مرو بیاورد.<ref name=":12">{{پک|مرتضوی|۱۳۸۵|ک=ولایت عهدی امام رضا علیه السلام|ص=۶۷}}</ref> شیخ صدوق گزارشی را نقل می‌کند که در آن مأمون، علی بن موسی الرضا را تهدید به مرگ کرد تا ولایتعهدی را قبول نماید.<ref name=":32">{{پک|مرتضوی|۱۳۸۵|ک=ولایت عهدی امام رضا علیه السلام|ص=۷۲}}</ref><ref>{{پک|شاکریان|۱۳۹۴|ک=ولایتعهدی امام رضا (ع)، علل و پیامدها|ص=۹}}</ref> به گزارش طبری، سرانجام در ششم رمضان ۲۰۱ ه‍. ق، مأمون، علی بن موسی الرضا را به ولیعهدی خود منصوب کرد و دستور داد تا نمادها و علم‌های سیاه (که نماد بنی عباس بود) به سبز تغییر رنگ بدهند.<ref>{{پک|شاکریان|۱۳۹۴|ک=ولایتعهدی امام رضا (ع)، علل و پیامدها|ص=۱۰}}</ref> به‌علاوه خواهرش، ام‌حبیبه را به ازدواج علی بن موسی درآورد. همچنین دخترش ام‌فضل را نیز به عقد پسر علی بن موسی، [[محمد تقی]] درآورد. گذشته از این‌ها دستور ضرب سکه‌هایی را داد که هم نام مأمون و هم نام رضا را بر روی خود حک داشت.<ref name="Khaldūn1958">{{cite book|last=Khaldūn|first=Ibn|title=The Muqaddimah: an introduction to history ; in three volumes|url=https://books.google.com/books?id=JB0qceU_jDkC&pg=PA55|year=1958|publisher=Princeton University Press|isbn=0-691-09797-6}}</ref><ref name="Bobrick2012">{{cite book|last=Bobrick|first=Benson|title=The Caliph's Splendor: Islam and the West in the Golden Age of Baghdad|url=https://books.google.com/books?id=z7Exsi_hCuwC&pg=PA205|date=14 August 2012|publisher=Simon and Schuster|isbn=978-1-4165-6806-3|pages=205–}}</ref><ref name="Bobrick2012" /><ref name="Esposito1999">{{cite book|last=Esposito|first=John L.|title=The Oxford History of Islam|url=https://books.google.com/books?id=9HUDXkJIE3EC&pg=PA259|date=27 December 1999|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-988041-6}}</ref>

برای علی بن موسی،‌ مناظره‌ای با یک زندیق گزارش شده است.<ref name="chittick">{{cite book|last1=Tabåatabåa'åi|first1=Muhammad Husayn|title=A Shi'ite Anthology|date=1981|others=Selected and with a Foreword by [[سید محمدحسین طباطبایی|Muhammad Husayn Tabataba'i]]; Translated with Explanatory Notes by [[ویلیام چیتیک|William Chittick]]; Under the Direction of and with an Introduction by [[سید حسین نصر|Hossein Nasr]]|publisher=State University of New York Press|isbn=978-0-585-07818-2|pages=49–50 & 138–139}}</ref><ref name="madelung" /> این مناظره بحثی طولانی است که نسخهٔ کامل آن در کتاب [[محمد حسین طباطبایی]] ثبت شده‌است. در بخشی از این مناظره،‌ علی بن موسی برای اثبات خدا استدلالی عقلی اقامه می‌کند و می‌گوید: «نمی‌بینی که اگر حق با تو باشد (خدایی نباشد) ما و شما برابریم؟ هر چه نماز خواندیم، روزه گرفتیم، یا اعتقاد محکمی داشتیم آسیبی به ما نخواهد رساند. اما اگر حق با ما باشد در آن صورت آیا ما نجات پیدا نخواهیم کرد و تو هلاک نخواهی شد؟»<ref name="chittick" />