زبان ازبکی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خنثی‌سازی ویرایش 27721495 از Changez36 (بحث) در فارسی معیار «ازبک» و «ازبکی» درست هستند
برچسب‌ها: خنثی‌سازی حذف منبع
نسخه سالم
خط ۱:
{{تغییرمسیر|اوزبیکیازبکی|روستایی با این نام|اوزبیکیازبکی (نظرآباد)}}
{{Infobox language
|name=ازبکی
|nativename=''oʻzbekcha, oʻzbek tili, ўзбек тили, ўзбекча, ئوزبیچه،ئوزبېچه, ئوزبیکئوزبېک تیلی''
|states= [[ازبکستان]]،, [[افغانستان]]،, [[تاجیکستان]]،, [[قرقیزستان]]،, [[قزاقستان]]،, [[ترکمنستان]]،, [[روسیه]]،, [[چین]]
|ethnicity=[[ازبک‌ها]]
|speakers = ۳۲ میلیون
|date = ۲۰۱۷
|familycolor = Altaic
|fam1=[[زبان‌هایزبان های ترکی|ترکی]]
|fam2=[[زبان‌هایزبان های ترکی عام|ترکی عام]]
|fam3=[[زبان‌های قارلقی|قارلقی]]<ref name="Newton2014">{{cite book|author=Scott Newton|title=Law and the Making of the Soviet World: The Red Demiurge|url=https://books.google.com/books?id=3JWLBQAAQBAJ&pg=PA232&dq=Chagatai+%22Old+Uzbek%22+official&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwi8sMj0tO_KAhXI1R4KHe_2DEgQ6AEIIzAB#v=onepage&q=Chagatai%20%22Old%20Uzbek%22%20official&f=false|date=20 November 2014|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-92978-9|pages=232–}}</ref>
|ancestor=[[زبان‌های ترکی میانه|ترکی میانه]]
|ancestor2=[[زبان خوارزمی|خوارزمی]]
|ancestor3=[[زبان جغتایی|جغتایی]]
|nation= {{UZB}}{{سخ}}
|nation= {{UZB}}<br />{{AFG}} (زبان رسمی در استان های شمالی)
|script=[[الفبای لاتین|لاتین]]،, [[الفبای سیریلیک|سیریلیک]]،, [[الفبای عربی|عربی]]
|iso1=uz
|iso2=uzb
سطر ۲۵ ⟵ ۲۶:
|notice=IPA
|minority={{plainlist|
* {{flag|Tajikistan}}
* {{flag|Kazakhstan}}
* {{flag|Kyrgyzstan}}
* {{flag|Turkmenistan}}
* {{flag|Russia}}
* {{flag|China}}
}}
|agency = [[:ru:Ташкентский государственный университет узбекского языка и литературы имени Алишера Навои|Tashkent State University of Uzbek language and literature]]
|map=Idioma uzbeko.png
| mapalt = A map, showing that Uzbek is spoken throughout Uzbekistan, except the western third (where Karakalpak dominates), and northern Afghanistan.
| mapcaption = آبی تیره = اکثریت؛اکثریت; آبی روشن = اقلیت
}}
'''زبان اُزبکی''' {{ازبکی|O'zbek tili / Ўзбек тили / اوزبېک تیلی}} یکی از [[زبان‌های ترک‌تبار]] است. ازبکی [[زبان رسمی]] کشور [[ازبکستان]] است و حدود ۲۳۳۵ میلیون نفر گویش‌ور دارد. این زبان از شاخهٔ [[زبان‌های قارلقی|قارلوق]] [[زبان‌های ترکی]] است. ازبکی واژه‌هاییوام‌واژه‌هایی از [[عربی]]، [[روسی]] و [[فارسی]] دارد، گویش برخی از این واژه‌ها در زبان ازبکی نسبت به زبان فارسی، کمی تفاوت دارد ولی بسیاری از آن‌ها همانند کلمات فارسی به کار می‌رود. بیش‌تر کتاب‌های قدیمی و تاریخی [[ازبکستان]] نیز به [[زبان فارسی]] یا به '''زبان ازبکی''' با استفاده از [[الفبای عربی]] نگاشته شده که در کتاب‌خانه‌ها و موزه‌های این کشور به نمایش گذاشته شده‌است.<ref>http://www.persiangulfstudies.com/fa/index.asp?p=pages&id=512</ref>
 
در [[کتاب‌خانه ابوریحان بیرونی]] در ازبکستان ۴۳ هزار نسخه خطی نگه‌داری می‌شود که ۳۹ هزار تای آن‌ها به [[زبان فارسی]] است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.persianacademy.ir/fa/Y190894.aspx |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲۰ فوریه ۲۰۱۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180215024530/http://www.persianacademy.ir/fa/Y190894.aspx |archivedate=۱۵ فوریه ۲۰۱۸ |dead-url=yes }}</ref>
 
'''ازبکی''' یک اصطلاح نوظهور است و امروزه به جای اصطلاح '''ترکی''' در [[ازبکستان]] استفاده می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=4025 |عنوان=تورفان (یا طُرفان ) | ناشر =encyclopaediaislamica |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> تا سال ۱۹۰۴ به مانند سایر زبان‌های [[آسیای مرکزی]]، ازبکی نیز با الفبای عربی‌تُرکی نوشته می‌شد. از ۱۹۲۴ تا ۱۹۴۰ از[[الفبای لاتین]] استفاده شد و از ۱۹۴۰ تا ۲۰۰۲ نیز از [[الفبای کریل]] برای نگارش آن استفاده شد و از سال ۲۰۰۲ به بعد نیز دوباره [[الفبای لاتین]] مخصوص‌مخصوص ازبکی مورد استفاده قرار گرفت.
 
== تعداد گویشوران ==
تخمین‌ها از تعداد گویش‌وران این زبان بسیار اختلاف دارند. دانشنامه سوئدی Nationalencyklopedin تعداد گویش‌وران بومی را ۲۸۳۷ میلیون نفر تخمین زده‌است. منابع دیگر گویش‌وران ازبکی را به صورت زیر تخمین زده‌اند: ۲۲۳۲ میلیون نفر در ازبکستان، ۳۳٫۴ میلیون نفر در افغانستان، ۹۰۰ هزار نفر در تاجیکستان، ۸۰۰ هزار نفر در قرقیزستان، ۵۰۰ هزار نفر در قزاقستان، ۳۰۰ هزار نفر در ترکمنستان و ۳۰۰ هزار نفر در روسیه.
 
== خط نوشتاری ==
سطر ۷۹ ⟵ ۸۰:
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю
سطر ۱۲۰ ⟵ ۱۲۱:
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ch ch
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Sh sh
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | '
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | -
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | E e
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Yu yu
سطر ۱۳۵ ⟵ ۱۳۶:
* [[زبان ازبکی شمالی]]
* [[زبان ازبکی جنوبی]]
 
== منابع ==
{{پانویس}}
* {{یادکرد ویکی|عنوان =Uzbek language |پیوند =http://en.wikipedia.org/wiki/Uzbek language |زبان =انگلیسی |بازیابی = ۱۵ ژانویهٔژانویۀ ۲۰۱۱}}
* {{یادکرد ویکی|عنوان =Özbək dili |پیوند =http://az.wikipedia.org/wiki/Özbək dili |زبان =ترکی آذربایجانی|بازیابی =۱۵ ژانویهٔژانویۀ ۲۰۱۱}}
{{زبان‌های ترکی}}
{{کد زبان‌های معرفی‌شده در ایزو ۶۳۹–۳۶۳۹-۳ که حرف اول عنوان بین‌المللی آنها حرف U است}}
{{زبان‌شناسی-خرد}}
{{زبان‌های افغانستان}}
{{زبان‌های چین}}
 
{{اوزبیکی|O'zbek tili / Ўзбек тили / اوزبیک تیلی}}
{{زبان‌شناسی-خرد}}
 
[[رده:زبان ازبکی]]