بلا کون: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰.۱) +مرتب+تمیز (۱۴.۹ core): + رده:بلشویک‌های قدیمی |
بهبود مقاله: پس زمینه شخصی/سیاسی |
||
خط ۱:
{{Infobox Officeholder|name=بلا کون|image=Bela Kun (cropped).png|caption=بلا کون در ۱۹۲۳|order=کمیسر امور خارجهٔ خلق{{سخ}}رهبر جمهوری شورایی مجارستان|term_start=۲۱ مارس ۱۹۱۹|term_end=۱ اوت ۱۹۱۹|president=|predecessor=Ferenc Harrer <small>(وزیر)</small>|successor=Péter Ágoston <small>(وزیر)</small>|birth_date={{تولد|1886|2|20}}|birth_place=سیلادی‌چه، [[اتریش-مجارستان]] (اکنون [[کهو سیلوانیه]] در [[رومانی]])|death_date={{مرگ و سن|۱۹۳۸|۸|۲۹|۱۸۸۶|۲|۲۰}}|death_place=[[مسکو]]، [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی]]|party=حزب سوسیال دموکراتیک مجارستان (MSZDP)
{{سخ}}[[حزب کمونیست مجارستان]] (KMP)|religion=|spouse=Irén Gál|children=Miklós{{سخ}}Ágnes|birth_name=بلا کوهن}}
'''
==
بلا کون بزرگترین فرزند ساموئل کوهن، [[سردفتر اسناد رسمی]] روستا و رُزا گلدن‌برگر در ۲۰ فوریه ۱۸۸۶ در روستای لِله در [[ترانسیلوانی]] (در نزدیکی [[کهو سیلوانیه|سیلادی‌چه]]، امروز در [[رومانی]]) به دنیا آمد که هر دو یهودیان از دین برگشته بودند. مادرش به [[پروتستانتیسم|پرتستانتیسم]] گرویده بود و پدرش دائم‌الخمر بود که فرزندانش را دائماً [[تنبیه بدنی|کتک]] می‌زد.<ref dir="ltr">{{پک/بن|Tőkés|ک=Tőkés|ص=171|زبان=en}}</ref> علی‌رغم دیدگاه غیر مذهبی والدین، بلا کون را در دبیرستان‌های متعلق به جامعهٔ [[کالوینیسم]] در [[کلوژ-نپوکا|کُلُژوار]] و [[زلئو|زیلا]] (امروز زلئو در رومانی) فرستادند و او پس از آن در دانشگاه کُلُژوار به تحصیل در رشتهٔ حقوق پرداخت. او در ۱۹۰۴ حقوق را رها کرد و به رشتهٔ روزنامه‌نویسی در کُلُژوار و [[اورادئا|نادْیْ‌واراد]] رفت. در همین سال‌ها نیز نام خانوادگی خود را به مجاریِ [[کومان‌ها|کون]] تغییر داد.<ref dir="ltr">{{پک/بن|Borsányi|ک=Borsányi|ص=5-6|زبان=hu}}</ref>
{{پانویس}}▼
[[پرونده:BélaKunYFamilia1915.jpg|راست|بندانگشتی|200x200پیکسل|به‌همراه همسرش ایرن گال و دخترشان]]
بلا کون به‌دلیل مقاله‌هایش چندین بار به دادگاه احضار و حتی در ۱۹۰۷ به شش ماه حبس محکوم شد. بعد از کنار گذاشتن چاپ مقاله، سمت منشی‌گری در صندوق بیمهٔ کار کُلُژوار را بر عهده گرفت که کمی بعد به [[اختلاس]] متهم شد. همانگونه نیز یک‌بار گزارش شد که ۱۱۰ [[کرون اتریش-مجارستان|کرون]] خرج سفر گرفته ولی هرگز به مقصد نرفته‌است. پس از این رسوایی فرصتی به او داده شد تا پول را پس آورد.<ref dir="ltr">{{پک/بن|Borsányi|ک=Borsányi|ص=34|زبان=hu}}</ref>
او در مه ۱۹۱۳ با ایرن گال، معلم موسیقی از طبقه متوسط ازدواج کرد.<ref dir="ltr">{{پک/بن|mek.oszk.hu|ک=mek.oszk.hu|ص=|زبان=hu}}</ref>
== جنبش کارگری ==
{{ترتیب‌پیش‌فرض:کون، بلا}}▼
در سالهای اقامت در مدرسهٔ کُلُژوار، [[اندره آدی]] که در سال بالاتر بود را به تعلیم خصوصی بلا کون گماشته بودند و آدی او را به محافل روشنفکری چپ بوداپست معرفی کرده‌بود.<ref dir="ltr">{{پک/بن|Tőkés|ک=Tőkés|ص=172|زبان=en}}</ref> او در ۱۹۰۲در زمان دبیرستان وارد [[:en:Social Democratic Party of Hungary|حزب سوسیال دمکرات مجارستان]] شد<ref dir="ltr">{{پک/بن|Tőkés|ک=Tőkés|ص=174|زبان=en}}</ref> و در ۱۹۱۳ به نمایندگی کنگرهٔ حزب درآمد.<ref dir="ltr">{{پک/بن|Tőkés|ک=Tőkés|ص=176|زبان=en}}</ref>
در آغاز [[جنگ جهانی اول]]، بلا کون در ارتش [[اتریش-مجارستان]] ثبت نام کرد و پانزده ماه در جبهه روسیه جنگید. در اوایل ۱۹۱۶، با پیشروی روس‌ها به [[گالیسیا (اروپای شرقی)|گالیسیا]]، اسیر شد و به اردوگاهی در [[تومسک]] منتقل شد. در پائیز همان سال، برای مقابله با زندگی کسالت‌بار زندان با چند افسر جوان دیگر گروهی را برای مطالعه و گفتگوی [[مارکسیسم|مارکسیستی]] تشکیل دادند. سال بعد کون و همکارانش که بسیاری از آنها رهبران آیندهٔ جنبش تحت حمایت بلشویکِ [[جمهوری شورایی مجارستان]] شدند، با فراکسیون [[بلشویسم|بلشویک]] و [[منشویسم|منشویک]] آشنا شده و در ارتباط ماندند. این زمان نقطهٔ شروع فعالیت انقلابیِ روسی بلا کون است.<ref dir="ltr">{{پک/بن|Tőkés|ک=Tőkés|ص=177|زبان=en}}</ref>
در سالهای تومسک بین آوریل ۱۹۱۷ تا نوامبر ۱۹۱۸، کون بیش از بیست مقاله و تفسیر خبر در مجلهٔ کارگران سیبری{{یادچپ|Sibirskii Rabochii}}، درفش انقلاب{{یادچپ|Znamya revolyutsii}}و سپس در [[پراودا]] منتشر کرد.<ref dir="ltr" name=":0">{{پک/بن|Smele|ک=Smele|ص=641|زبان=en}}</ref><ref dir="ltr">{{پک/بن|Kun|ک=Kun|ص=|زبان=hu}}</ref> در اکتبر ۱۹۱۷ او را با چند تن دیگر از اسیران به ویلایی در تومسک منتقل کردند. بلا کون در دسامبر ۱۹۱۷ به [[سن پترزبورگ]] و [[مسکو]] رفت که در آنجا با رهبران بلشویک و [[ولادیمیر لنین|لنین]] آشنا شد و شاخهٔ مجاری [[حزب کمونیست اتحاد شوروی]] را در مارس ۱۹۱۸ تأسیس کرد. در نوامبر آن سال غیرقانونی به بوداپست رفت و [[حزب کمونیست مجارستان]] را با بودجهٔ مسکو<ref name=":0"/> تشکیل داد، خود نیز ریاست کمیتهٔ مرکزی را بر عهده گرفت. حزب کمونیست، تبلیغات ضد دولتی شدیدی را از طریق ''روزنامهٔ سرخ''{{یادچپ|Vörös Ujság}} بر ضد سوسیال دموکرات‌ها و [[میهای کارویی]]، نخست‌وزیر آغاز کرد. این حزب اقبال زیادی در میان روشنفکرانِ به خصوص بوداپستی و طبقهٔ کارگر پیدا کرد.<ref dir="ltr">{{پک/بن|Borsányi|ک=Borsányi|ص=58|زبان=hu}}</ref>
بلا کون توسط دولت کارویی در فوریه ۱۹۱۹ زندانی شد ولی به رهبری حزب کمونیست مجارستان از درون سلول ادامه داد.<ref dir="ltr" name=":1">{{پک/بن|Britannica|ک=Britannica|ص=|زبان=hu}}</ref>
== جمهوری شورایی ==
در ۲۰ مارس ۱۹۱۹، بلا کون توسط [[میهای کارویی|کارویی]] آزاد شد و روز بعد، مقام کمیسر امور خارجهٔ خلق را در دولت جدید ائتلافی کمونیست-سوسیال دمکرات به دست گرفت.<ref name=":1" />
== یادداشت ==
{{یادداشت}}
{{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}}
{{پایان چپ‌چین}}
== منابع ==
{{چپ‌چین}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=Hungary in Revolution, 1918-19: Nine Essays|نویسنده=Rudolf L. Tőkés|پیوند=https://www.questia.com/read/3047914/hungary-in-revolution-1918-19-nine-essays|ناشر=University of Nebraska Press|نویسندگان سایر بخش‌ها=Iván Völgyes|سال=1971|توسط=[[کتابخانه برخط کوئستیا|Questia]]|ref={{harvid|Tőkés}}|زبان=en}}
* {{یادکرد وب|نویسنده=The Editors of Encyclopaedia Britannica|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.britannica.com/biography/Bela-Kun|عنوان=Béla Kun HUNGARIAN COMMUNIST LEADER|تاریخ بازدید=9 May 2019|کد زبان=en|ref={{harvid|Britannica}}}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=Kun Béla|ناشر=Kossuth Könyvkiadó|سال=1979|زبان=hu|شابک=963 09 1394 1|نویسنده=György Borsányi|ref={{harvid|Borsányi}}}}
* {{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=hu|تاریخ=|وبگاه=mek.oszk.hu|نشانی=http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/ABC07165/08911.htm|عنوان=Kun Béláné, Gál Irén|نشانی بایگانی=http://web.archive.org/web/20180804231659/http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/ABC07165/08911.htm|تاریخ بایگانی=4 اوت 2019|پیوند مرده=no|
ref={{harvid|mek.oszk.hu}}}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=Historical Dictionary of the Russian Civil Wars, 1916-1926|پیوند=https://books.google.hu/books?id=QwquCgAAQBAJ&pg=PA641&lpg=PA641&dq=Sibirskii+Rabochii+Tomsk&source=bl&ots=c652_mjx6G&sig=ACfU3U1QBkFTg2qbwagO95EDxm88oU116w&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj5xa_T96XmAhVLAhAIHTFxDsYQ6AEwAHoECAkQAQ#v=onepage&q=Sibirskii%20Rabochii%20Tomsk&f=false|نویسنده=Jonathan D. Smele|زبان=en|سال=2015|ناشر=Rowman & Littlefield|شابک=9781442252813|ref={{harvid|Smele}}}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان={{عبارت چپ به راست|Válogatott írások és beszédek I-II}}|نویسنده=Béla Kun|پیوند=https://www.antikvarium.hu/konyv/kun-bela-valogatott-irasok-es-beszedek-i-ii-93597|ترجمه عنوان={{عبارت راست به چپ|گزیدهٔ سخنرانی و نوشته‌های بلا کون در دو جلد}}|زبان=hu|ناشر=Kossuth Könyvkiadó|سال=1966|مکان=Budapest|ref={{harvid|Kun}}}}
{{پایان چپ‌چین}}
▲{{ترتیب‌پیش‌فرض:کون، بلا}}
[[رده:اسیران جنگی اهل مجارستان]]
[[رده:افراد جنگ داخلی روسیه]]
| |||