سی‌اف‌ام اینترنشنال سی‌اف‌ام۵۶: تفاوت میان نسخه‌ها

[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ←‏اگزوز: اصلاح تصویر اگزوز
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
{|{{Infobox aircraft begin|name=سی‌اف‌ام۵۶|image=File:CFM56 P1220759.jpg|caption=نمای پشت از سی‌اف‌ام۵۶–۵|alt=An exposed jet engine at a trade show. The rear of the polished metal fan case is visible on the left. The outer casing of the compressor section, covered in fuel lines and electrical wires is to the right of the fan case. The right of the image shows the back of the engine, the exhaust area of the turbine section.}}{{Infobox aircraft engine|type=[[توربوفن]]|national origin=[[فرانسه]]/[[آمریکا]]|manufacturer=[[سی‌اف‌ام اینترنشنال]]|first run=ژوئن ۱۹۷۴|major applications=[[خانواده ایرباس ای۳۲۰]]{{سخ}}[[ایرباس ای۳۴۰|ایرباس ای ۳۴۰–۲۰۰]]{{سخ}}[[ایرباس ای۳۴۰|ایرباس ای ۳۴۰–۳۰۰]]{{سخ}}[[بوئینگ ۷۳۷ کلاسیک]] / [[بوئینگ ۷۳۷ نسل بعدی]]{{سخ}}[[داگلاس دی‌سی-۸]]{{سخ}}[[بوئینگ کی‌سی-۱۳۵ استراتوتانکر]]|number built=۳۲۶۴۵ (۲۰۱۸)<ref name=AvWeek16jul2018/>|program cost=|unit cost=۱۰ میلیون [[دلار]] (قیمت فهرست شده)<ref>{{cite press release |url= http://www.cfmaeroengines.com/press/cit-selects-cfm56-5b-for-new-a321-aircraft/791 |date= 12 March 2015 |publisher= [[سی‌اف‌ام اینترنشنال]] |title= CIT Selects CFM56-5B for new A321 aircraft}}</ref>|developed from=[[جنرال الکتریک اف۱۰۱]]|variants with their own articles=|developed into=[[سی‌اف‌ام اینترنشنال لیپ]]{{سخ}}[[جنرال الکتریک افینیتی]]}}
|} موتورهای سری '''سی‌اف‌ام اینترنشنال سی‌اف‌ام۵۶''' {{به انگلیسی|CFM International CFM56}} یک خانواده از [[موتور جت|موتورهای جت]] [[توربوفن]] فرانسوی-آمریکایی با نسبت [[نسبت کنار گذر|کنارگذر]] بالا است که توسط شرکت [[سی‌اف‌ام اینترنشنال]] (به اختصار در انگلیسی CFMI) ساخته شده‌است. این دسته از موتورهای جت دارای نیروی رانش {{Convert|18500|to|34000|lbf|kN}} می‌باشد. سی‌اف‌ام اینترنشنال یک شرکت سهامی با نسبت ۵۰–۵۰ بین شرکت‌های [[موتورهای هواگرد سافران|موتورهای هواگرد سفران]] از [[فرانسه]] (که قبلاً با نام اسنکما شناخته می‌شد) و [[جی‌ای اوییشن|جنرال الکتریک اوییشن]] از [[ایالات متحده]] است. هر دو شرکت تولید قطعات موتور را بر عهده داشته و خطوط تولید مجزای خود را دارند. جنرال الکتریک [[کمپرسور]] پر فشار،پرفشار، [[محفظه احتراق]] و [[توربین]] پر فشارپرفشار را تولید می‌کند و سفران فن (پروانه)، [[جعبه دنده]]، [[نازل|اگزوز]] و توربین کم فشارکم‌فشار را تولید می‌کند. همچنین برخی از دیگر اجزای موتور توسط شرکت‌های [[شرکت اویو|اویو]] [[ایتالیا]] و [[هانی‌ول]] از ایالات متحده ساخته می‌شود. خطوط مونتاژ نهایی موتورها در [[اوندال اوهایو|اوندال ایالت اوهایو]] و در [[پایگاه هوایی ملام ویلاروچ|ویلاروچ]] فرانسه قرار دارد. در نهایت موتورهای تکمیل شده با نام سی‌اف‌ام اینترنشنال به بازار عرضه می‌شوند. با وجود محدودیت‌های اولیه صادرات به فرانسه، این موتور با چهار تنوع اصلی، یکی از متداول‌ترین [[موتور هواگرد|موتورهای هواپیمای]] [[توربوفن]] در جهان است.
موتور سی‌اف‌ام۵۶ برای اولین بار در سال ۱۹۷۴به حرکت درآمد.<ref name="AIAA-Venture">Bilien, J. and Matta, R. (1989). ''The CFM56 Venture''. AIAA/AHS/ASEE Aircraft Design, Systems, and Operations Conference. Seattle, WA, 31 July – 2 August 1989. AIAA-89-2038</ref> در آوریل ۱۹۷۹ شرکت [[سرمایه‌گذاری مشترک]] بین دو شرکت مادر کماکان پس از ۵ سال هیچ سفارشی دریافت نکرده بود و تنها دو هفته تا انحلال فاصله داشت.<ref name="160712PR">{{Cite press release|url=https://www.cfmaeroengines.com/press-articles/cfm-news-release-30000th-cfm56-engine-comes-production-line/|title=30,000th CFM56 engine comes off the production-line|publisher=CFM international|date=12 July 2016}}</ref> اما این برنامه هنگامی که [[دلتا ایرلاینز|خطوط هوایی دلتا]]، [[یونایتد ایرلاینز]] و [[خط هوایی فلایینگ تایگرز|فلایینگ تایگرز]] موتور سی‌اف‌ام۵۶ را برای دوباره‌سازی موتورهای [[داگلاس دی‌سی-۸]] خود انتخاب کردند حفظ شد. همچنین اندکی پس از آن موتور مذکور برای نوسازی ناوگان [[بوئینگ کی‌سی-۱۳۵ استراتوتانکر|کی‌سی-۱۳۵ استراتوتانکر]] [[نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا|نیروی هوایی ایالات متحده]] انتخاب شد که بزرگترین مشتری موتور سی‌اف‌ام بود. اولین موتورها در سال ۱۹۸۲ وارد خدمت شدند.<ref name="160602PR">{{Cite press release|url=https://www.cfmaeroengines.com/press-articles/cfm56-fleet-surpasses-800-million-flight-hours/|title=CFM56 fleet surpasses 800 million flight hours|publisher=CFM international|date=2 June 2016}}</ref> در دوران نخست خدمت‌رسانی این موتور چندین حادثه خرابی تیغه فن به وجود آمد که از آن جمله یک نمونه خرابی موتور موجب [[فاجعه هوایی کگ‌ورث]] شد. از طرفی برخی از موتورها مشکلاتی ناشی از پرواز در باران و تگرگ را تجربه کردند که هر دو این مشکلات با بهینه‌سازی‌های آتی موتور برطرف شد.
 
خط ۲۷:
هیئت مدیره کنونی سی‌اف‌ام‌آی به‌طور مساوی بین سفران و جی‌ایی (هر یک پنج عضو) تقسیم شده‌است. در این شرکت دو معاون مدیرعامل از هر کدام از شرکت‌های مادر وجود دارد که از مدیرعامل سی‌اف‌ام‌آی تبعیت می‌کنند.<ref name="AIAA-Venture">Bilien, J. and Matta, R. (1989). ''The CFM56 Venture''. AIAA/AHS/ASEE Aircraft Design, Systems, and Operations Conference. Seattle, WA, 31 July – 2 August 1989. AIAA-89-2038</ref>
 
تقسیم کار بین دو شرکت به این نحو صورت پذیرفت که جنرال الکتریک مسئول تأمین [[کمپرسور محوری|کمپرسور]] پر فشار،پرفشار، محفظهٔ احتراق و [[توربین]] پر فشارپرفشار شد. همچنین اسنکما به عنوان مسئول طراحی و ساخت فن، کمپرسور کم فشارکم‌فشار و توربین کم فشارکم‌فشار انتخاب شد.<ref>"[https://web.archive.org/web/20100519130743/http://www.cfm56.com/company/work-split Work Split]". CFM International. Retrieved 12 May 2010.</ref> از طرفی اسنکما مسئولیت مهندسی اولیه یکپارچه‌سازی بدنه خارجی را نیز بر عهده داشت و بخش عمدهٔ این فعالیت مربوط به طراحی نگهدارنده و پوشش موتور بود. همچنین در ابتدا مسئولیت طراحی جعبه‌دنده نیز به اسنکما واگذار شده بود اما پس از مدتی اسنکما این کار را به جی‌ایی واگذار نمود. دلیل این تصمیم عملکرد بهتر جی‌ایی در این حوزه و هماهنگی بیشتر اجرای آن حین سرهم‌بندی دیگر قطعات ساخته شده توسط آن شرکت بود.<ref name="av1975">Yaffee, Michael (1975). "Developers Face 1975 CFM56 Decision". ''Aviation Week & Space Technology''. 24 February 1975, p. 41.</ref>
 
== توسعه ==
خط ۸۲:
== طرح ==
=== خلاصه ===
سی‌اف‌ام۵۶ یک موتور توربوفن با ضریب کنارگذر بالا (بیشتر هوای شتاب یافته توسط فن ورودی از کنار هسته موتور عبور کرده و به شکل گاز خروجی از انتهای موتور خارج می‌شود) با چندین نوع نسبت کنارگذر از ۵:۱ تا ۶:۱ است که بین ۱۸۵۰۰ تا ۳۴۰۰۰ پوند-نیرو (۸۰ کیلونیوتن تا ۱۵۰ کیلونیوتن) توان رانش تولید می‌کند. انواع مختلف این موتور دارای یک طرح مشترک اما با جزئیات متفاوت هستند. سی‌اف‌ام۵۶ یک موتور با دو شفت (یا دو محور) است. این موضوع به این معنی است که دو شفت چرخان یکی برای فشار بالا و دیگری برای فشار پایین وجود دارد. هرکدام از این دو شفت با توربین‌های مخصوص به خود (به ترتیب توربین‌های پر فشارپرفشار و کم فشارکم‌فشار) تغذیه می‌شوند. فن و تقویت کننده (کمپرسور کم فشارکم‌فشار) مانند بخش‌های کمپرسور، [[محفظه احتراق]] و توربین تکامل یافته‌است.<ref name="AIAA-Venture">Bilien, J. and Matta, R. (1989). ''The CFM56 Venture''. AIAA/AHS/ASEE Aircraft Design, Systems, and Operations Conference. Seattle, WA, 31 July – 2 August 1989. AIAA-89-2038</ref>
 
=== محفظه احتراق ===
خط ۹۳:
 
=== کمپرسور ===
[[پرونده:Cfm56-3-turbofan.jpeg|جایگزین=An engine public show at national museum, with the front aft facing left. Sections of the casing are trimmed out and replaced with clear plastic revealing booster vane, compressor and turbine blades, from left to right.|چپ|بندانگشتی| نمای جانبی کمپرسور پر فشارپرفشار سی‌اف‌ام۵۶–۳]]
[[کمپرسور]] یا چگالنده پرفشار که در مرکز بحث و جدال صادرات هستهٔ موتور قرار داشت، دارای ۹ مرحله در انواع مختلف سی‌اف‌ام۵۶ است. مراحل کمپرسور از [[توربوجت|هسته]] [[جنرال الکتریک|جی‌ایی]] <sup>۱/۹</sup> (یعنی یک توربین و ۹ مرحله کمپرسور) در یک هسته چرخنده فشرده توسعه یافته‌است. وجود شعاع کم دهانهٔ کمپرسور به این معنی است که کل موتور می‌تواند سبک‌تر و کوچک‌تر باشد، زیرا واحدهای جانبی موجود در سامانه ([[یاتاقان]]‌ها و [[روان‌کاری|سیستم‌های روغن کاری]]) می‌توانند با سامانهٔ سوخت رسانی اصلی ادغام شوند.<ref name="cfmstory">Norris, Guy (1999). CFM56: Engine of Change. ''Flight International''. 19–25 May 1999. Online at [http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1999/1999%20-%201385.html CFM56: Engine of Change].</ref> با تکامل طراحی، کمپرسور پرفشار از طریق طراحی [[ایرفویل]] بهتر بهبود یافت. به عنوان بخشی از برنامه بهبود تک-۵۶، سی‌اف‌ام‌آی مدل جدید سی‌اف‌ام۵۶ را با کمپرسور پرفشار شش مرحله ای (دیسک‌هایی که سیستم کمپرسور را تشکیل می‌دهند) آزمایش کرده‌است. این طراحی برای ارائه همان نسبت‌های فشار مشابه کمپرسور ۹ مرحله‌ای قدیمی طراحی شده‌است. طراحی جدید به‌طور کامل جایگزین مدل قدیمی نشده‌است، اما به لطف پویایی بهبود یافته [[تیغه توربین|تیغه]]<nowiki/>های کمپرسور که بخشی از برنامه مدیریت «تک اینسرشن» از سال ۲۰۰۷ بود، کمپرسور پرفشار را ارتقاء داده‌است.<ref name="cfm56son">Morris, John (2000). "[https://web.archive.org/web/20010703030446/http://www.aviationweek.com/shownews/00farn1/hardwr05.htm "Son of CFM56" – TECH56]". Aviation Week's Show News Online. 24 July 2000. Retrieved 23 March 2010.</ref><ref>Norris, Guy [https://web.archive.org/web/20121102231320/http://www.flightglobal.com/news/articles/cfmi-details-insertion-plan-for-tech-56-185357/ "CFMI details insertion plan for Tech 56"]. ''Flight International'', 4 August 2004.</ref><ref>''Flight International''. 3 August 2004. Retrieved 17 November 2009.</ref>
 
خط ۱۰۴:
=== فن و تقویت کننده ===
[[پرونده:CFM56_dsc04641.jpg|جایگزین=The front fan of a jet engine facing the left of the image, surrounded by its metal casing. The conical inlet in seen right in front of the metal fan blades. The fan casing is seen in three distinct (but attached) sections from left to right, first a silver-colored section, then a golden-colored section, then another silver-colored section.|بندانگشتی| فن و نگهدارنده فن موتور سی‌اف‌ام۵۶–۵]]
سی‌اف‌ام۵۶ دارای یک فن تک مرحله‌ای است و بیشتر انواع آن دارای تقویت‌کنندهٔ سه مرحله‌ای در شفت کم‌فشار<ref group="یادداشت">''شفت کم‌فشار'' در یک موتور دارای دو شفت، شفتی است که به وسیلهٔ توربین کم‌فشار می‌چرخد. به‌طور معمول بخش‌های فن و تقویت‌کننده که به عنوان کمپرسور کم‌فشار شناخته می‌شوند بر روی این شفت قرار می‌گیرد.</ref> یا چهار مرحله‌ای در انواع -۵بی و -۵سی است.<ref name="CFM56-5B">"[https://web.archive.org/web/20100307035338/http://www.cfm56.com/products/cfm56-5b CFM56-5B Technology]". CFM International. Retrieved 12 May 2010.</ref> تقویت کننده معمولاً به دلیل قرارگیری روی شفت کم‌فشار و فشرده‌سازی جریان هوا قبل از رسیدن به کمپرسور پرفشار به اسم "''کمپرسور کم فشارکم‌فشار''" نامیده می‌شود. نوع اصلی سی‌اف‌ام۵۶–۲ دارای ۴۴ تیغه فن است.<ref name="cfm56-2">"[https://web.archive.org/web/20100530091327/http://www.cfm56.com/products/cfm56-2/cfm56-2-technology CFM56-2 Technology]". CFM International. Retrieved 12 May 2010.</ref> با توسعه فناوری تیغه‌های پهن تعداد پره‌های فن در انواع بعدی موتور کاهش یافت به طوری که در آخرین نوع آن، سی‌اف‌ام۵۶–۷، تعداد آن‌ها به ۲۲ تیغه رسیده‌است.<ref name="CFM56-7">{{Cite press release|url=https://www.cfmaeroengines.com/press-articles/cfm56-7-an-in-depth-look-at-the-new-industry-leader/|title=An In-Depth Look At The New Industry Leader|publisher=CFM International|date=7 Dec 1996}}</ref>
 
فن سی‌اف‌ام۵۶ دارای تیغه‌های [[اتصال دم‌چلچله‌ای|خنثی شده]] است که این ویژگی به تکنسینٰهای تعمیر و نگهداری اجازه می‌دهد بدون بازکردن کل موتور آن‌ها بازبینی و در صورت لزوم جایگزین نمایند. جنرال الکتریک و اسنکما ادعا می‌کنند سی‌اف‌ام۵۶ اولین موتور با این توانایی است. این طراحی برای شرایطی که فقط چند تیغه فن نیاز به تعمیر یا تعویض داشته باشند از جمله [[برخورد پرنده|برخورد پرندگان]] با موتور بسیار مفید بوده و سبب کاهش زمان بازگشت هواپیما به خدمت‌رسانی می‌شود.<ref name="cfm56age">Velupillai, David (1981). [http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1981/1981%20-%201100.html CFM56 Comes of Age]. ''Flight International''. 18 April 1981. Retrieved 1 June 2010.</ref>
خط ۱۱۸:
=== توربین ===
[[پرونده:CFM_International_CFM56-7B26_fitted_to_Qantas_(VH-VZY)_Boeing_737-838_(WL)_at_the_Canberra_Airport_open_day_(5).jpg|بندانگشتی|استاتور پره خنک‌کننده مجاری هوایی دایره رنگین کمانی کفن از یک CFM56-7B26 توربین]]
تمامی انواع سی‌اف‌ام۵۶ دارای یک توربین پر فشارپرفشار تک مرحله‌ای هستند. در بعضی از انواع موتور [[تیغه توربین|تیغه‌های]] توربین از یک [[ابرآلیاژ|آلیاژ]] [[تک‌بلور|کریستالی منفرد]] رشد می‌کنند که به آن‌ها مقاومت بالا و استقامت در برابر [[خزش (مواد)|خزش]] می‌دهد. توربین کم فشارکم‌فشار در اغلب انواع موتورهای سی‌اف‌ام۵۶ چهار مرحله دارد اما سی‌اف‌ام۵۶–۵سی دارای توربین کم فشارکم‌فشار پنج مرحله‌ای است. این تغییر برای گردش یک فن بزرگتر روی این نوع موتور اعمال شده‌است.<ref name="cfm56rise">"[http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1991/1991%20-%201456.html CFM56 rises to challenge]". ''Flight International''. 11 June 1991. Retrieved 17 November 2009.</ref> پیشرفت‌های مربوط به بخش توربین در طی برنامه تک۵۶ مورد بررسی قرار گرفت و در یکی از این طرح‌ها یک تیغه توربین کم‌فشار به صورت [[آیرودینامیک|آیرودینامیکی]] بهینه شده بود تا ۲۰ درصد تیغهٔ کمتر برای کل توربین کم‌فشار استفاده شده و وزن موتور کاهش یابد. برخی از این پیشرفت‌های تک۵۶ وارد بسته تک اینسرشن شده که سبب به روزرسانی بخش توربین شد.<ref name="cfm56son">Morris, John (2000). "[https://web.archive.org/web/20010703030446/http://www.aviationweek.com/shownews/00farn1/hardwr05.htm "Son of CFM56" – TECH56]". Aviation Week's Show News Online. 24 July 2000. Retrieved 23 March 2010.</ref> بخش توربین در نسخه «اوولوشن» دوباره به روزرسانی شد.<ref name="safran">Angrand, A. (2007). "[https://www.webcitation.org/5ory01ylE?url=http://www.safran-na.com/IMG/pdf/SAFRAN2UKp26-27.pdf Tech Insertion: Eternal youth for the CFM56 (pdf)]". ''SAFRAN magazine''. November 2007. Retrieved 23 March 2010. pp. 26–7.</ref><ref name="7BE">Norris, Guy (2010). [http://aviationweek.com/awin/airbus-weighs-modified-cfm56-5-upgrade-options Airbus Weighs Modified CFM56-5 Upgrade Options]. ''Aviation Week''. 12 May 2010. Retrieved 19 May 2010.</ref>
 
مراحل توربین پرفشار در سی‌اف‌ام۵۶ از طریق کمپرسور پرفشار داخلی با استفاده از هوا خنک‌سازی می‌شود. هوا از طریق کانال‌های داخلی در هر تیغه عبور کرده و از لبه‌های پیشروی در حال چرخش بیرون می‌رود.<ref name="cfm56age">Velupillai, David (1981). [http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1981/1981%20-%201100.html CFM56 Comes of Age]. ''Flight International''. 18 April 1981. Retrieved 1 June 2010.</ref>
خط ۲۴۲:
==== سری سی‌اف‌ام۵۶–۵بی ====
[[پرونده:CFM56-5B9P_on_A319.jpg|بندانگشتی| نمای جلوی A319-112 CFM56-5B6 با فن آن حذف شده‌است]]
با بهبود سری سی‌اف‌ام۵۶–۵ای، این مدل در ابتدا برای تأمین نیروی [[ایرباس ای۳۲۱]] طراحی شد. دامنه رانش آن بین ۲۲۰۰۰ تا ۳۳۰۰۰ پوند-نیرو (۹۸ تا ۱۴۷ کیلونیوتن) است که می‌تواند هر مدل از هواپیماهای خانوادهٔ ای۳۲۰ (ای۳۱۸ / ای۳۱۹ / ای۳۲۰ / ای۳۲۱) را نیرو ببخشد و به این ترتیب سری سی‌اف‌ام۵۶–۵ای را پشت سر گذاشته‌است. از جمله تفاوت‌های آن با سی‌اف‌ام۵۶–۵ای وجود [[محفظه احتراق]] دو حلقه‌ای است که باعث کاهش انتشار گازهای مضر (به ویژه NO<sub>''x''</sub>) می‌شود. همچنین فن جدید در محفظه فن بزرگتر و یک کمپرسور کم فشارکم‌فشار جدید با مرحله چهارم (سه مرحله در انواع قبلی) هم جز این تفاوت‌ها است. این پر عرضه‌ترین موتور توسط ایرباس به مشتریان نهایی بوده‌است.<ref name="CFM56-5B">"[https://web.archive.org/web/20100307035338/http://www.cfm56.com/products/cfm56-5b CFM56-5B Technology]". CFM International. Retrieved 12 May 2010.</ref><ref>"[https://web.archive.org/web/20100530091458/http://www.cfm56.com/products/cfm56-5b/cfm56-5b-history CFM56-5B History]". CFM International. Retrieved 20 November 2009.</ref>
{| class="wikitable sortable" style="text-align:center; color:black;"
! class="unsortable" | مدل