ویکی‌پدیا

مولوی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
(نمایش تمامی تغییرات در حال بررسی)
[نسخهٔ بررسی‌شده][نسخهٔ بررسی‌شده]
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
آخرین تغییر متن رد شد (توسط Massol1360) و برگردانده شد به نسخهٔ 27783457 توسط Tarikhejtemai
Rezabot (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها، مدیران رباتیک
۴٬۴۱۱٬۲۶۸ ویرایش‌ها
خط ۱۱:
|لقب‌ها=[[مولانا]]{{سخ}}مولوی{{سخ}}خَمُش
|زمینه فعالیت= [[عرفان]]{{سخ}}[[تصوف]]{{سخ}}[[ادبیات فارسی]]
|اهل= [[خراسان]]، ایران<ref name="iranicarumi" />
|دوره= [[خوارزمشاهیان]] <small>([[بلخ]]: ۱۲۰۷–۱۲۱۲، ۱۲۱۳–۱۲۱۷؛ [[سمرقند]]: ۱۲۱۲–۱۲۱۳)</small>{{سخ}}[[سلجوقیان روم]] <small>([[ملطیه]]: ۱۲۱۷–۱۲۱۹؛ [[آق‌شهر]]: ۱۲۱۹–۱۲۲۲؛ [[قرامان]]: ۱۲۲۲–۱۲۲۸؛ [[قونیه]]: ۱۲۲۸–۱۲۷۳)</small>
|محل تولد= [[بلخ، افغانستان|بلخ]]
سال‌های فعالیت=
|محل زندگی= [[ایران بزرگ|ایران]]،<ref name="iranicarumi" /> [[افغانستان]]، [[تاجیکستان]]، و [[ترکیه]] کنونی
|دین= [[اسلام]] [[سنی]]<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی=Lewis | نام=F.D. | عنوان=Rumi - Past and Present, East and West: The Life, Teachings, and Poetry of Jal‰l al-Din Rumi | ناشر=Oneworld Publications | سال=2014 | شابک=978-1-78074-737-8 | پیوند=http://books.google.com/books?id=PFsQBwAAQBAJ | زبان=en | تاریخ بازبینی=2016-06-20}}</ref>
|مذهب =[[حنفی]]، [[ماتریدی]]<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=لوئیس|کتاب=مولوی|سال=۱۳۸۳|فصل=|صفحه=۲۴–۱۸|جلد=|زبان=}}</ref>
خط ۲۵:
{{coord|۳۷|۵۲|۱۴٫۴۷|N|۳۲|۳۰|۱۷٫۸۲|E|region:TR|display=inline}}
|مدفن=
|پیشه= شاعر و صوفی<ref name="iranicarumi" />
|سبک=مثنوی- رباعی- غزل- نثر
|مکتب=[[تصوف]]
خط ۴۸:
(That his son stated to have come from Balkh would correspond to a modern American's claim to hail from New York while he might have been born and raised in a small town in upstate New York or in Long Island.)</ref>
– ۵ جمادی‌الثانی ۶۷۲ هجری قمری، [[قونیه]]) (۱۵ مهر ۵۸۶ – ۴ دی ۶۵۲ هجری شمسی) از مشهورترین شاعران [[ایران بزرگ|ایرانی]]<ref>Franklin Lewis, Rumi Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2000. ''How is it that a Persian boy born almost eight hundred years ago in Khorasan, the northeastern province of greater Iran, in a region that we identify today as Central Asia, but was considered in those days as part of the Greater Persian cultural sphere, wound up in Central Anatolia on the receding edge of the Byzantine cultural sphere, in which is now Turkey, some 1500 miles to the west?'' (p. 9)</ref><ref name="John Renard 2005. pg 155">John Renard,"Historical dictionary of Sufism", Rowman & Littlefield, 2005. pg 155: "Perhaps the most famous Sufi who is known to many Muslims even today by his title alone is the seventh/13th century Persian mystic Rumi"</ref><ref>Annemarie Schimmel, “The Mystery of Numbers”, Oxford University Press,1993. Pg 49: “A beautiful symbol of the duality that appears through creation was invented by the great Persian mystical poet Jalal al-Din Rumi, who compares God's creative word kun (written in Arabic KN) with a twisted rope of 2 threads (which in English twine, in German Zwirn¸ both words derived from the root “two”)”.</ref><ref>Ritter, H. ; Bausani, A. "ḎJ̲alāl al- Dīn Rūmī b. Bahāʾ al-Dīn Sulṭān al-ʿulamāʾ Walad b. Ḥusayn b. Aḥmad Ḵh̲aṭībī ." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2007. Brill Online. Excerpt: "known by the sobriquet Mawlānā (Mevlânâ), Persian poet and founder of the Mawlawiyya order of dervishes"</ref><ref>Seyyed Hossein Nasr, “The Garden of Truth: The Vision and Promise of Sufism, Islam's Mystical Tradition”, Harper Collins, Sep 18, 2007. Pg 204:”Of Persian origin and born in Balkh, Rumi, the poet whose poems now are the most widely sodin America, spent the last forty years of his life in Konya in Anatolia. ”</ref><ref>Cyril Glassé, Huston Smith, "The New Encyclopedia of Islam", Rowman Altamira, 2003. pg 235:"He was of Persian origin from Balkh, but left at an early age with his father Baha' ad-Din Walad, a scholar who had disagreements with the rulers".</ref><ref>Franklin Lewis: "On the question of Rumi's multilingualism (pages 315-17), we may still say that he spoke and wrote in Persian as a native language, wrote and conversed in Arabic as a learned "foreign" language and could at least get by at the market in Turkish and Greek (although some wildly extravagant claims have been made about his command of Attic Greek, or his native tongue being Turkish") (Lewis 2008:xxi). (Franklin Lewis, "Rumi, "Past and Present, East and West: The Life, Teachings and Poetry of Jalal al-Din Rumi", One World Publication Limited, 2008).</ref><ref>(S. Lornejad and A. Doostzadeh, On the Modern Politicization of the Persian Poet Nezami Ganjavi, edited by Victa Arakelova, Caucasian Centre for Iranian Studies, Yerevan, 2012, p. 96
Halmann also notes that in the West, scholars have always accepted Rumi as Persian (ibid. :266) based on his cultural heritage. However, Halmann does not include some details such as: The Persian colloquial dialect of Rumi’s father (with many Soghdian words) in Vakhsh, as well as the overall negative view on Oghuz Turks, his son admitting that he is not much confident in his Turkish and Greek (Franklin 2008:239-240) and actually mentions he does not know Turkish well in at least two other poems, Rumi’s everyday language being a colloquial Persian evidenced by his sermons, speeches and lectures recorded down by his students, usage of Persian while composing his poetry in Sama’, as well Rumi being of the Persian Sufi heritage of Attār and Sanāi, and many other details which are explained elsewhere (e.g. Doostzadeh 2009b).</ref><ref>Doostzadeh, Ali (2009b). A Study about the Persian Cultural Legacy and Background of the Sufi Mystics Shams Tabrizi and Jalal al-Din Rumi</ref><ref>{{یادکرد دانشنامه | مقاله = A Study about the Persian Cultural Legacy and Background of the Sufi Mystics Shams Tabrizi and Jalal al-Din Rumi| دانشنامه =archive.org | نشانی =https://archive.org/details/AStudyAboutThePersianCulturalLegacyAndBackgroundOfTheSufiMystics_323| تاریخ بازبینی =۸ مهٔ ۲۰۱۴ | زبان = انگلیسی}}</ref> [[زبان پارسی|پارسی‌گوی]] است.<ref name="John Renard 2005. pg 155" /><ref>Annemarie Schimmel, “The Mystery of Numbers”, Oxford University Press,1993. Pg 49: “A beautiful symbol of the duality that appears through creation was invented by the great Persian mystical poet Jalal al-Din Rumi, who compares God's creative word kun (written in Arabic KN) with a twisted rope of 2 threads (which in English twine, in German Zwirn¸ both words derived from the root “two”) ”.</ref><ref>Ritter, H. ; Bausani, A. "ḎJ̲alāl al- Dīn Rūmī b. Bahāʾ al-Dīn Sulṭān al-ʿulamāʾ Walad b. Ḥusayn b. Aḥmad Ḵh̲aṭībī ." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2007. Brill Online. Excerpt: "known by the sobriquet Mewlānā, persian poet and founder of the Mewlewiyya order of dervishes"</ref><ref>Julia Scott Meisami, Forward to Franklin Lewis, Rumi Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2008 (revised edition)</ref><ref>Frederick Hadland Davis , "The Persian Mystics. Jalálu'd-Dín Rúmí", Adamant Media Corporation (November 30, 2005) , {{ISBN|978-1-4021-5768-4|en}}.</ref><ref>Franklin Lewis, Rumi Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2000. “Sultan Valad (Rumi's son) elsewhere admits that he has little knowledge of Turkish” (pg 239) “Sultan Valad (Rumi's son) did not feel confident about his <command of Turkish” (pg 240)</ref> نام کامل وی «محمد بن محمد بن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی» بوده و در دوران حیات به القاب «جلال‌الدین»، «خداوندگار» و «مولانا خداوندگار» نامیده می‌شده‌است. در قرن‌های بعد (ظاهراً از قرن ۹) القاب «مولوی»، «مولانا»، «مولوی رومی» و «ملای رومی» برای وی به کار رفته‌است و از برخی از اشعارش تخلص او را «خاموش» و «خَموش» و «خامُش» دانسته‌اند. زبان مادری وی پارسی بوده‌است.<ref>Annemarie Schimmel, The Triumphal Sun: A Study of the Works of Jalaloddin Rumi, SUNY Press, 1993, p. 193: "Rumi's mother tongue was Persian, but he had learned during his stay in Konya, enough Turkish and Greek to use it, now and then, in his verse"</ref>
 
نفوذ رومی فراتر از مرزهای ملی و تقسیمات قومی است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=Islamic art and spirituality|نشانی=https://www.worldcat.org/oclc/44957399|ناشر=State University of New York Press|مکان=Albany|شابک=0585078734|oclc=44957399|نام=Nasr, Seyyed|نام خانوادگی=Hossein|سال=1987|صفحات=115|زبان=English}}</ref> ایرانیان، تاجیک‌ها، ترک‌ها، یونانیان، پشتون‌ها، دیگر مسلمانان آسیای مرکزی و مسلمانان آسیای جنوب شرقی در طی هفت قرن گذشته به شدت از میراث معنوی رومی تأثیر گرفته‌اند.<ref name=":0" /> اشعار او به‌طور گسترده‌ای به بسیاری از زبان‌های جهان ترجمه شده‌است. رومی به عنوان «محبوب‌ترین» و «پرفروش‌ترین» شاعر در ایالات متحده آمریکا شناخته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Charles Haviland|کد زبان=en|وبگاه=bbc.co.uk|نشانی=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/7016090.stm|عنوان=The roar of Rumi - 800 years on}}</ref>
 
بیشتر آثار مولوی به زبان [[زبان فارسی|فارسی]] سروده شده است، اما در اشعارش از ترکی، [[زبان عربی|عربی]] و [[کاپادوکیه|کاپادوسیه‌ای]] یونانی نیز استفاده کرده‌است.<ref>Meyer, G. 1895. Die griechischen Verse in Rabâbnâma. Byzantinische Zeitschrift 4: 401–411</ref><ref>Δέδες, Δ. 1993. Ποιήματα του Μαυλανά Ρουμή. Τα Ιστορικά 10.18–19: 3–22</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Rumi - Past and Present, East and West: The Life, Teachings, and Poetry of Jalâl al-Din Rumi|نشانی=https://books.google.com/books?id=PFsQBwAAQBAJ&pg=PT14&lpg=PT14&dq=On+the+question+of+Rumi's%27s+multilingualism&source=bl&ots=H4oj7vkzuz&sig=ACfU3U1RbHOIe-rqrOPsDjiDKqJOUhp-cw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjxrfa5wojhAhUCSq0KHdGgA7gQ6AEwAHoECAkQAQ#v=onepage&q=On%20the%20question%20of%20Rumi's%27s%20multilingualism&f=false|ناشر=Oneworld Publications|تاریخ=2014-10-18|شابک=9781780747378|زبان=en|نام=Franklin D|نام خانوادگی=Lewis|سال=|مکان=UK|صفحات=}}</ref> مثنوی معنوی او که در قونیه تصنیف شده‌است یکی از عالی‌ترین اشعار [[زبان فارسی]] به‌شمار می‌رود.<ref>{{cite book|first=Louis|last=Gardet|chapter=Religion and Culture|title=The Cambridge History of Islam, Part VIII: Islamic Society and Civilization|editor-first=P.M.|editor-last=Holt|editor2-first=Ann K.S.|editor2-last=Lambton|editor3-first=Bernard|editor3-last=Lewis|publisher=Cambridge University Press|year=1977|page=586|quote=It is sufficient to mention 'Aziz al-Din Nasafi, Farid al-Din 'Attar and Sa'adi, and above all Jalal al-Din Rumi, whose Mathnawi remains one of the purest literary glories of Persia}}</ref><ref>C.E. Bosworth, "Turkmen Expansion towards the west" in UNESCO History of Humanity, Volume IV, titled "From the Seventh to the Sixteenth Century", UNESCO Publishing / Routledge, p. 391: "While the Arabic language retained its primacy in such spheres as law, theology and science, the culture of the Seljuk court and secular literature within the sultanate became largely Persianized; this is seen in the early adoption of Persian epic names by the Seljuk rulers (Qubād, Kay Khusraw and so on) and in the use of Persian as a literary language (Turkmen must have been essentially a vehicle for everyday speech at this time). The process of Persianization accelerated in the 13th century with the presence in Konya of two of the most distinguished refugees fleeing before the Mongols, Bahā' al-Dīn Walad and his son Mawlānā Jalāl al-Dīn Rūmī, whose Mathnawī, composed in Konya, constitutes one of the crowning glories of classical Persian literature."</ref> آثار او به‌طور گسترده در سراسر [[ایران بزرگ|ایرانِ بزرگ]] خوانده می‌شود<ref>{{Cite news|url=http://www.rferl.org/content/Interview_Many_Americans_Love_RumiBut_They_Prefer_He_Not_Be_Muslim/2122973.html|title=Interview: 'Many Americans Love Rumi...But They Prefer He Not Be Muslim'|date=2010-08-09|newspaper=RadioFreeEurope/RadioLiberty|language=English|access-date=2016-08-22}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/LH14Ak01.html|title=Interview: A mystical journey with Rumi|last=|first=|date=|website=Asia Times|publisher=|access-date=2016-08-22}}</ref> و ترجمه آثار او در ترکیه، آذربایجان، ایالات متحده، و جنوب آسیا بسیار پرطرفدار و محبوب هستند.<ref>{{Cite web|url=http://www.omifacsimiles.com/brochures/divan.html|title=Dîvân-i Kebîr Jalāl al-Dīn Rūmī|last=|first=|date=|website=OMI – Old Manuscripts & Incunabula|publisher=|access-date=2016-08-22}}</ref>
 
== مولوی، پیوند دهندهٔ ملت‌ها ==
مولوی زادهٔ [[بلخ]] [[خوارزمشاهیان]] ([[خراسان]] در ایران بزرگ،<ref name="iranicarumi">{{یادکرد وب | نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/rumi-jalal-al-din-parent | عنوان=RUMI, JALĀL-AL-DIN | ناشر=Encyclopædia Iranica | تاریخ=2014 | بازبینی=8 June 2016|کد زبان=en}}</ref> [[افغانستان]] کنونی)<ref>Franklin Lewis, Rumi Past and Present, East and West: The Life, Teachings, and Poetry of Jalâl al-Din Rumi, 2000, pp. 47–49.
Professor Lewis has devoted two pages of his book to the topic of Wakhsh, which he states has been identified with the medieval town of Lêwkand (or Lâvakand) or Sangtude, which is about 65 kilometers southeast of Dushanbe, the capital of present-day Tajikistan. He says it is on the east bank of the Vakhshâb river, a major tributary that joins the Amu Daryâ river (also called Jayhun, and named the Oxus by the Greeks). He further states: "Bahâ al-Din may have been born in Balkh, but at least between June 1204 and 1210 (Shavvâl 600 and 607), during which time Rumi was born, Bahâ al-Din resided in a house in Vakhsh (Bah 2:143 [= Bahâ' uddîn Walad's] book, "Ma`ârif."). Vakhsh, rather than Balkh was the permanent base of Bahâ al-Din and his family until Rumi was around five years old (mei 16–35) [= from a book in German by the scholar Fritz Meier--note inserted here]. At that time, in about the year 1212 (A.H. 608–609), the Valads moved to Samarqand (Fih 333; Mei 29–30, 36) [= reference to Rumi's "Discourses" and to Fritz Meier's book--note inserted here], leaving behind Baâ al-Din's mother, who must have been at least seventy-five years old."</ref><ref>William Harmless, Mystics, (Oxford University Press, 2008), 167.</ref> یا [[وخش (شهر)]]<ref name="Vakhsh" /> بود و در زمان تصنیف آثارش (همچون [[مثنوی]]) در [[قونیه]] در دیار [[روم]] می‌زیست. با آنکه آثار مولوی برای عموم جهانیان است ولی پارسی‌زبانان بهرهٔ خود را از او بیشتر می‌دانند، چرا که حدود شصت تا هفتاد هزار بیت او فارسی است و خطبه‌ها و نامه‌ها و تقریرات (تعالیم او به شاگردانش که آن را ثبت کردند و به فارسی غیرادبی و روزانه است)<ref>“As Safa points out (Saf 2:1206) the Discourse reflect the stylistics of oral speech and lack the sophisticated word plays, Arabic vocabulary and sound patterning that we would except from a consciously literary text of this period. Once again, the style of Rumi as lecturer or orator in these discourses does not reflect an audience of great intellectual pretensions, but rather middle-class men and women, along with number of statesmen and rulers”” (Franklin Lewis, Rumi Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2008 (revised edition). p. 292)</ref> او نیز به فارسی می‌باشد؛ و تنها حدود هزار بیت عربی<ref>Dar al-Masnavi Website, accessed December 2009: According to the Dar al-Masnavi website: “In Forûzânfar's edition of Rumi's Divan, there are 90 ghazals (Vol. 1, 29;Vol. 2, 1; Vol. 3, 6; Vol. 4, 8; Vol. 5, 19, Vol. 6, 0; Vol. 7, 27) and 19 quatrains entirely in Arabic. In addition, there are ghazals which are all Arabic except for the final line; many have one or two lines in Arabic within the body of the poem; some have as many as 9–13 consecutive lines in Arabic, with Persian verses preceding and following; some have alternating lines in Persian, then Arabic; some have the first half of the verse in Persian, the second half in Arabic. ”</ref> و کمتر از پنجاه بیت به زبان‌های یونانی/ترکی (اغلب به‌طور ملمع در شعر فارسی)<ref>* Franklin D. Lewis, Rumi: Past and Present, East and West: The Life, Teaching, and Poetry of Jalâl al-Din Rumi, rev. ed. (2008): "“a couple of dozen at most of the 35,000 lines of the Divan-I Shams are in Turkish, and almost all of these lines occur in poems that are predominantly in Persian”"
* franklin D. Lewis, Rumi: Past and Present, East and West: The Life, Teaching, and Poetry of Jalâl al-Din Rumi, rev. ed. (2008):"Three poems have bits of demotic Greek; these have been identified and translated into French, along with some Greek verses of Sultan Valad. Golpinarli (GM 416-417) indicates according to Vladimir Mir Mirughli, the Greek used in some of Rumi’s macaronic poems reflects the demotic Greek of the inhabitants of Anatolia. Golpinarli then argues that Rumi knew classical Persian and Arabic with precision, but typically composes poems in a more popular or colloquial Persian and Arabic.".
 
Mecdut MensurOghlu: “The Divan of Jalal al-Din Rumi contains 35 couplets in Turkish and Turkish-Persian which have recently been published me” (Celal al-Din Rumi’s turkische Verse: UJb. XXIV (1952), pp. 106–115)</ref><ref>Dedes, D. 1993. Ποίηματα του Μαυλανά Ρουμή [Poems by Rumi]. Ta Istorika 10.18–19: 3–22.
[http://www.tlg.uci.edu/~opoudjis/Play/rumiwalad.html] {{Webarchive|url=https://archive.is/20120805175317/http://www.tlg.uci.edu/~opoudjis/Play/rumiwalad.html |date=۵ اوت ۲۰۱۲ }}
اشعار یونانی مولانا در اینجا نیز مندرج شده‌است:
[http://archive.org/details/AStudyAboutThePersianCulturalLegacyAndBackgroundOfTheSufiMystics_323]</ref> شعر دارد.
خط ۹۸:
=== آغاز زندگی ===
[[پرونده:Molavi1.JPG|بندانگشتی|280px|موزهٔ مولانا در [[قونیه]]]]
جلال‌الدین محمد بلخی در [[۶ ربیع‌الاول]] (برابر با ۱۵ مهرماه) سال [[۶۰۴ (قمری)|۶۰۴]] [[هجری قمری]] در [[بلخ]] زاده شد.<ref name=ba /> پدر او ''مولانا محمد بن حسین خطیبی'' معروف به [[بهاءالدین ولد]] و ''سلطان‌العلما''، از بزرگان صوفیه و مردی عارف بود و نسبت خرقهٔ او به [[احمد غزالی]] می‌پیوست. وی در [[عرفان]] و [[سیر و سلوک|سلوک]] سابقه‌ای دیرین داشت و چون اهل بحث و جدال نبود و دانش و معرفت حقیقی را در [[درون‌نگری|سلوک باطنی]] می‌دانست نه در مباحثات و مناقشات کلامی و لفظی؛ پرچم‌داران کلام و جدال با او مخالفت کردند. از جمله [[فخرالدین رازی]] که استاد [[سلطان محمد خوارزمشاه]] بود و بیش از دیگران شاه را علیه او برانگیخت. سلطان‌العلما احتمالاً در سال [[۶۱۰ (قمری)|۶۱۰ قمری]]، هم‌زمان با هجوم [[چنگیزخان]] از بلخ کوچ کرد و سوگند یاد کرد که تا [[محمد خوارزمشاه]] بر تخت نشسته، به شهر خویش بازنگردد. روایت شده‌است که در مسیر سفر با [[فریدالدین عطار نیشابوری]] نیز ملاقات داشت و عطار، مولانا را ستود و کتاب [[اسرارنامه]] خود را به او هدیه داد. [[فرانکلین لوئیس]] این حکایت را رد می‌کند و غیرواقعی می‌داند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=لوئیس|کتاب=مولوی|سال=۱۳۸۳|فصل=|صفحه=۸۵ و ۳۶۱|جلد=|زبان=}}</ref> وی به قصد [[حج]]، به [[بغداد]] و سپس [[مکه]] و پس از انجام مناسک حج به [[شام]] رفت. سپس با دعوت [[علاءالدین کیقباد]] سلجوقی به [[قونیه]] رهسپار شد و تا اواخر عمر همان‌جا ماندگار شد. مولانا در نوزده سالگی با گوهر خاتون ازدواج کرد. سلطان‌العلما در حدود سال [[۶۲۸ (قمری)|۶۲۸ قمری]] جان سپرد و در همان قونیه به خاک سپرده شد. در آن هنگام مولانا جلال‌الدین ۲۴ سال داشت که مریدان از او خواستند که جای پدرش را پر کند.<ref>{{یادکرد |فصل=مقدمه مؤلف |کتاب=شرح جامع مثنوی معنوی |نویسنده = کریم زمانی |ناشر =اطلاعات |شهر=تهران |صفحه=۲۱ تا ۲۳ |سال=۱۳۸۳ |شابک=964-423-353-0}}</ref>
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب| همه کردند رو به فرزندش | که تویی در جمال مانندش}}
خط ۱۸۳:
[[حسام‌الدین چلبی]] از عارفان بزرگ و مرید مولانا بود. او در سال ۶۲۲ قمری در قونیه متولد شد. خانواده او اصالتاً اهل ارومیه بودند که به قونیه مهاجرت کرده بودند بدین جهت مولانا او را در مقدمه مثنوی اورموی خوانده است.<ref>Franklin D. Lewis, "Rumi: Past and Present, East and West: The life, Teaching and poetry of Jalal Al-Din Rumi", Oneworld Publication Limited, 2008 According to Franklin: “Rumi traces Hosam al-Din’s descent through a famous but uneducated mystic, Abu al-Vafa Kordi (d. 1107). This would mean Hosam al-Din had some Kurdish blood, which makes perfect sense, since Rumi describes his family as hailing from Urmia in Northwestern Iran”(pg 215-216).</ref><ref>“Husam al-Din Chelebi’s grandfather was a great saint, Shaykh Taj al-Din Abu al-Wafa, who was Kurdish and died in Baghdad in 1107. Although this great saint was illiterate, he was a Gnostic. Some members of the community who only valued education levels, high positions, wealth, and physical appearances asked him to preach to them in order to embarrass this great saint. Shaykh Abu al-Wafa al-Kurdi replied: “God willing, I shall preach tomorrow. Be present. ” The night he supplicated sincerely to God, performed the ritual prayer, and went to bed. In his dream he saw the Prophet of Islam. The Prophet gave good news to this illiterate Kurdish saint: “God manifested Himself to him through his name ‘Alim (All knowing) and Hakim (All-Wise). ”. The next day when he sat on the Kursi, or chair, to begin his sermon in the mosque, his first sentence was: “I slept as a Kurd at night and got up as an Arab in the morning”(Şefik Can, M. Fethullah Gulen, Zeki Saritoprak, "Fundamental of Rumi's Thought: A Mevlevi Sufi Perspective", Tughra; Second edition edition (December 1, 2005). Pp 78)</ref><ref>در تلخیص‌الآثار فی عجائب‌الاقطار که کتابی در جغرافیاست تألیف عبدالرّشیدبن صالح‌بن نوری باکویی در ذیل عنوان «اُرمیه</ref><ref>{{یادکرد وب|url=http://www.khoynegar.ir/content/2012/02/article416.php|title=نسخه آرشیو شده|accessdate=۲۰ اوت ۲۰۱۲|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120514170040/http://www.khoynegar.ir/content/2012/02/article416.php|archivedate=۱۴ مه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref> لقب دیگر او «ابن اخی ترک» بود.<ref>Şefik Can, M. Fethullah Gulen, Zeki Saritoprak, “Since Husam al-Din’s father was the head of Akhi group living in and around Konya, he was called “Akhi Turk”. (pg 78)</ref> مولانا با او نیز ۱۰ سال همنشین بود.
مولانا به سفارش حسام‌الدین [[مثنوی معنوی]] را به رشتهٔ نگارش درآورد و گه گاه در مثنوی نام حسام‌الدین به چشم می‌خورد به همین سبب در ابتدای امر نام حسامی‌نامه را برای مثنوی معنوی برمی‌گزیند.{{مدرک}}
 
 
=== درگذشت مولانا ===
سطر ۲۲۲ ⟵ ۲۲۱:
[[پرونده:Turkey.Konya019.jpg|بندانگشتی|250px|نسخه‌ای خطی از کلیات [[شمس تبریزی]] در [[قونیه]]]]
[[غزلیات]] و «[[دیوان شمس تبریزی]]» (یا دیوان کبیر)، محبوبیت فراوانی کسب کرده‌اند. درصد ناچیزی از این غزلیات به زبان‌های [[زبان یونانی|یونانی]]<ref>franklin D. Lewis, Rumi: Past and Present, East and West: The Life, Teaching, and Poetry of Jalâl al-Din Rumi, rev. ed. (2008):"Three poems have bits of demotic Greek; these have been identified and translated into French, along with some Greek verses of Sultan Valad. Golpinarli (GM 416-417) indicates according to Vladimir Mir Mirughli, the Greek used in some of Rumi’s macaronic poems reflects the demotic Greek of the inhabitants of Anatolia. Golpinarli then argues that Rumi knew classical Persian and Arabic with precision, but typically composes poems in a more popular or colloquial Persian and Arabic.".</ref> و [[عربی]] و [[ترکی]] است و عمده غزلیات موجود در این دیوان به [[فارسی]] سروده شده‌اند. به علاوه بیش از سی و پنج هزار بیت به فارسی، او حدود هزار بیت به عربی و کمتر از دویست بیت (اغلب به ملمع فارسی-ترکی یا فارسی-یوانی) به ترکی و یونانی (جمعاً کمتر از یک سوم از یک درصد اشعارش) در این دیوان دارد.<ref>آثار یونانی
[http://www.tlg.uci.edu/~opoudjis/Play/rumiwalad.html Greek Verses of Rumi & Sultan Walad] {{Webarchive|url=https://archive.is/20120805175317/http://www.tlg.uci.edu/~opoudjis/Play/rumiwalad.html |date=۵ اوت ۲۰۱۲ }}</ref><ref>Franklin D. Lewis, Rumi: Past and Present, East and West: The Life, Teaching, and Poetry of Jalâl al-Din Rumi, rev. ed. (2008):"“a couple of dozen at most of the 35,000 lines of the Divan-I Shams are in Turkish, and almost all of these lines occur in poems that are predominantly in Persian”"
 
Franklin Lewis, Rumi Past and Present, East and West, Oneworld Publications, 2000. “Sultan Valad (Rumi's son) elsewhere admits that he has little knowledge of Turkish”(pg 239) “Sultan Valad (Rumi's son) did not feel confident about his command of Turkish”(pg 240)</ref>.
سطر ۳۱۱ ⟵ ۳۱۰:
* در هشتصدمین سالگرد تولد مولوی، مراسم مختلفی در شهر قونیه، محل درگذشت این شاعر پرآوازه فارسی‌زبان، در حال برگزاری است. از جمله این مراسم، برنامه سماع است که روز شنبه پانزدهم دسامبر (بیست و چهارم آذر ماه) در ساختمان تازه تأسیس 'مرکز فرهنگی مولانا' در شهر قونیه برگزار شد.<ref>http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2007/12/071215_mv-of-konya-pix.shtml</ref>
* 'از [[بلخ]] تا همیشه'، نام یک همایش فرهنگی است که به مناسب پایان سال مولانا از طرف ریاست اطلاعات و فرهنگ [[هرات]] برگزار شد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/story/2007/12/071231_s-herat-rumi.shtml برگزاری همایش 'مولانا از بلخ تا همیشه' در هرات]</ref>
* در این سال تمبر مولانا با نمایی از [[کمال‌الدین بهزاد|استاد بهزاد]] در [[آمریکا]] منتشر شد.<ref>[http://www.chn.ir/news/?section=1&id=23293 نوشتار «تمبر مولانا در آمریکا منتشر شد.» از خبرگزاری میراث فرهنگی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071221001718/http://www.chn.ir/news/?section=1&id=23293 |date=۲۱ دسامبر ۲۰۰۷ }} (دسترسی در ۲۱ ژوئن ۲۰۰۷)</ref>
* در روزهای [[۶ آبان|۶]] تا ۱۰ آبان ۱۳۸۶، [[کنگره بزرگداشت هشتصدمین سال تولد مولانا]] با شرکت اندیشمندانی از ۳۰ کشور جهان در سه شهر [[تهران]]، [[تبریز]] و [[خوی]] برگزار شد. ریاست آن را [[غلامعلی حداد عادل]] بر عهده داشت.<ref>[http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=576001 کنگره بزرگداشت هشتصدمین سال تولد مولانا با حضور رئیس‌جمهور آغاز شد.] - خبرگزاری مهر</ref> حدود ۴۵۰ مقاله به این کنگره ارسال شده بود و ۲۸۰ استاد و پژوهشگر در آن به ارائهٔ مقاله پرداختند.<ref>[http://www.molananews.com/modules/news/article.php?storyid=581 اخبار کنگره مولانا: نشست خبری کنگره عظیم مولانا] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071218145527/http://www.molananews.com/modules/news/article.php?storyid=581 |date=۱۸ دسامبر ۲۰۰۷ }} - مولانا نیوز</ref> در حاشیهٔ این کنگره [[محمود فرشچیان]] از تابلوی مینیاتور ''شمس تبریزی و مولوی'' پرده‌برداری کرد.<ref>[http://www.presstv.com/detail.aspx?id=29080&sectionid=351020105 'Shams and Mowlavi' painting unveiled] - PressTv</ref>
* برگزاری همایش بین‌المللی داستان‌پردازی مولوی در روزهای [[۶ آبان|۶]] و ۷ آبان ۱۳۸۶، در مرکز همایش‌های بین‌المللی صداوسیما.<ref>[http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=572856 همایش بین‌المللی داستان پردازی مولوی برگزار می‌شود.] - مهرنیوز</ref>
* برگزاری مراسم هشتصدمین سالروز تولد مولانا در سازمان ملل.<ref>{{یادکرد وب |url=http://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID%3D34694%26URL_DO%3DDO_TOPIC%26URL_SECTION%3D201=34694&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html |title=800th Anniversary of the Birth of Mawlana Jalal-ud-Din Balkhi-Rumi |accessdate=۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹ |archiveurl=http://arquivo.pt/wayback/20090629034959/http://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=34694&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html |archivedate=۲۹ ژوئن ۲۰۰۹ |dead-url=yes }}</ref>
* [[ترکیه]] نیز برنامه‌هایی که به مناسبت سال جهانی مولانا برگزار کرده‌است.<ref>نوشتار «با تلاش ترکیه و سکوت نهادهای ایرانی رومی جایگزین مولانا» در [http://www.etemaad.com/Released/86-03-26/151.htm#30399 روزنامه اعتماد ملی]</ref>
 
سطر ۳۲۳ ⟵ ۳۲۲:
 
== مولانا و جهان غرب ==
مولانا در یک دهه گذشته بسرعت در جهان غرب مشهور شد به‌طوری‌که ترجمه کتاب او در آمریکا به بزرگترین و پر فروش‌ترین کتاب سال تبدیل شد. ترجمه [[کولمن بارکس]] در سال ۲۰۰۱ بیش از ۵۰۰ هزار نسخه در آمریکا فروش داشت.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.thehindu.com/life-and-style/religion/the-global-sufi/article3967909.ece |title=وبگاه هندو |accessdate=۸ اکتبر ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121014040806/http://www.thehindu.com/life-and-style/religion/the-global-sufi/article3967909.ece |archivedate=۱۴ اکتبر ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}</ref>
 
== ساخت فیلم ==
=== ایران ===
درخصوص زندگی مولوی فیلمی در سال ۱۳۹۳ با نام [[جلال‌الدین (مجموعه تلویزیونی)|جلال‌الدین]] از [[شبکه ۱ سیمای جمهوری اسلامی ایران]] پخش گردید.<ref>[http://www.ana.ir/Home/Single/137021 آغاز پخش سریال تاریخی «جلال‌الدین» از فردا + تصاویر جدید] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150121103854/http://www.ana.ir/Home/Single/137021 |date=۲۱ ژانویه ۲۰۱۵ }} ana.ir</ref><ref>[http://www.ibna.ir/fa/doc/report/215384/ابهام-منابع-مکتوب-جلال-الدین-سریال-تاریخی-جدید-سیما ابهام در منابع مکتوب «جلال‌الدین»، سریال تاریخی جدید سیما] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190420152907/http://www.ibna.ir/fa/doc/report/215384/%D8%A7%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%85ابهام-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9منابع-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%A8مکتوب-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84جلال-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86الدین-%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84سریال-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8Cتاریخی-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AFجدید-%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7سیما |date=۲۰ آوریل ۲۰۱۹ }} ibna.ir</ref><ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/5093571/آغاز-پخش-سریال-جلال‌الدین-از-شبکه-یک] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171025074349/http://www.yjc.ir/fa/news/5093571/%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2آغاز-%D9%BE%D8%AE%D8%B4پخش-%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84سریال-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86جلال‌الدین-%D8%A7%D8%B2از-%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87شبکه-%DB%8C%DA%A9یک |date=۲۵ اکتبر ۲۰۱۷ }} آغاز پخش سریال «جلال‌الدین» از شبکه یک .yjc.ir</ref>
در پاییز 98 خبر ساخت فیلم "مست عشق" به کارگردانی [[حسن فتحی]] منتشر شد. موضوع این فیلم در مورد برهه‌هایی از زندگی مولانا به صورت مشترک میان ایران و ترکیه و با بازی [[پارسا پیروز فر]] و [[شهاب حسینی]] بود. خبر ساخت این فیلم با واکنش منفی مراجع تقلید ایران از جمله [[آیت الله مکارم شیرازی]] و [[ نوری همدانی]] قرار گرفت که ساخت آنرا شرعاشرعاً جایز ندانستند. <ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://life.irna.ir/news/83488791/%D9%85%D8%B3%D8%AAمست-%D8%B9%D8%B4%D9%82عشق-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85%DB%8Cفیلمی-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8Cبرای-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7مولانا-%D9%88و-%D8%B4%D9%85%D8%B3شمس-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8Cتبریزی-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87زنده-%D8%A8%D8%A7%D8%AFباد-%D8%A7%DB%8C%D9%86این-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%87عاشقانه |عنوان= «مست عشق» فیلمی برای مولانا و شمس تبریزی؛ زنده باد این عاشقانه!| ناشر =ایرنا |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> <ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84جنجال-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85فیلم-%D9%85%D8%B3%D8%AAمست-%D8%B9%D8%B4%D9%82عشق-%D9%85%D9%88%D9%84%D9%88%DB%8Cمولوی-%D9%88و-%D8%B4%D9%85%D8%B3شمس-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%ACآماج-%D9%85%D9%87%D8%B1مهر-%D9%88و-%DA%A9%DB%8C%D9%86کین/a-50594851 |عنوان= جنجال فیلم مست عشق مولوی و شمس آماج مهر و کین| ناشر =دویچه وله |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref>
 
=== هالیوود ===
سطر ۳۶۴ ⟵ ۳۶۳:
* [http://archive.org/details/AStudyAboutThePersianCulturalLegacyAndBackgroundOfTheSufiMystics_323 تحقیقاتی در پیرامون فرهنگ و قومیت ایرانی شمس تبریزی و جلال الدین رومی - به زبان انگلیسی]
* <small> Dunn, P. , Mascetti, M. D. , and Nicholson, R. A. ''The Illustrated Rumi ~ A Treasury of Wisdom from the Poet of the Soul'', Foreword by Huston Smith, The Book Laboratory Inc. , 2000. </small>
* [http://web.urd.ac.ir/diploma.php?diplomaid=96 مولانا جلال‌الدین رومی]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }} — دانشگاه ادیان و مذاهب
*[https://fis-iran.org/fa/irannameh/volxxv/1-2rumi/worksofmowlana درآمدی بر تعیین تاریخ سرایش غزلیات مولانا]
* فایل رایانه‌ای اشعار مولوی متن اصلی فارسی: حسین کُرد؛ [http://rumisite.com/ Rumi’s Work in Persian /Farsi] rumisite.com
سطر ۳۸۲ ⟵ ۳۸۱:
 
{{ترتیب‌پیش‌فرض:مولوی، جلال‌الدین محمد}}
 
[[رده:مولوی|*]]
[[رده:ادبیات فارسی]]
[[رده:اهالی ایران در سده ۱۳ (میلادی)]]▼
[[رده:افراد سلطنت سلجوقی روم]]
▲[[رده:اهالی ایران در سده ۱۳ (میلادی)]]
[[رده:اهالی بلخ]]
[[رده:اهالی خراسان]]
خط ۴۰۲:
[[رده:شاعران ایران بزرگ]]
[[رده:شاعران دوره سلجوقی]]
[[رده:شاعران سالک]]
[[رده:شاعران سده ۱۳ (میلادی)]]
[[رده:شاعران سده ۱۳ (میلادی) اهل ایران]]
سطر ۴۰۹ ⟵ ۴۱۰:
[[رده:شاعران قرون وسطی]]
[[رده:صوفیان اهل ایران]]
[[رده:نویسندگانصوفیان مردمقدس اهل ایران]]▼
[[رده:عارفان اهل ایران]]
[[رده:فیلسوفان اسلامی]]
سطر ۴۱۹ ⟵ ۴۲۱:
[[رده:نمادهای ملی ایران]]
[[رده:نویسندگان ادبیات فارسی]]
▲[[رده:نویسندگان مرد اهل ایران]]
[[رده:نویسندگان سده ۱۳ (میلادی)]]
[[رده:نویسندگان فارسی‌زبان]]
[[رده:نویسندگان مرد اهل ایران]]
[[رده:نویسندگان معنوی فارسی‌زبان]]
[[رده:نظریه‌پردازان حقوق سده ۱۳ (میلادی)]]
[[رده:طریقت مولویه]]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/مولوی»