== زندگی سیاسی ==
در مه 1990 بوریس یلتسین برآمدن به قدرت را آغاز کرد. او در 29 مه به رهبری جمهوری روسیه انتخاب شد. یلتسین جاه طلب و در میان مردم روسیه محبوب بود. او از حزب [[کمونیسم|کمونیست]] کاملاکاملاً کنار کشید و شروع به طرفداری از تغییرات واقعی سیاسی و اصلاحات اقتصادی کرد. طی چند ماه بعدی شش جمهوری اعلام استقلال کردند. [[روسیه]] و [[اوکراین]] اعلام کردند که قوانین شان بر قوانین شوروی تقدم خواهد داشت. همین که جمهوری ها بر قدرت سیاسی خود پای فشردند، رابطه بین این جمهوری ها و مسکو پر تنش شد. به گفته تاریخدانان ایزاک و داونینگ یک دو راهی به طرف [[میخائیل گورباچف|گورباچف]] و بازسازی [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی|اتحاد شوروی]] پیش می رفت و دیگری به طرف یلتسین و روسیه و انحلال اتحاد شوروی. با پایان یافتن سال 1990 اتحاد شوروی با زمامداری گورباچف، گاه های بزرگی در جهت اصلاحات برداشته بود. شورای عالی به ایجاد نظام چند حزبی و مجاز شمردن آزادی مذهب رای داده بود. اما تا پایان سال گورباچف با فشار از جانب تندروی های کمونیست مواجه شد. [[ادوارد شواردنادزه|ادوارد شوارت نادزه]] وزیر امور خارجه در دسامبر کناره گیری کرد و هشدار داد که نیروهای اقتدارطلب در حال قبضه کردن دوات شوروی هستند. به واقع راهکارهای شوروی تغییر کرده بود. در ژانویه 1991 سربازان و پلیس ضدشورش شوروی ، ساختمان های دولتی را در [[ویلنیوس|ویل نیوز]] در پایتخت [[لیتوانی]] و [[ریگا]] پایتخت [[لتونی]] به تصرف درآورند.
یکشنبه 13 ژانویه به یکشنبه خونین معروف شد. چون سربازان شوروی به برج تلویزیون و دیگر ساختمان ها در ویل نیوز یورش بردند و 14 نفر را کشتند. یکشنبه بعد نیروهای شوروی به وزارت کشور در ریگا حمله کردند و 5 لتونیایی را کشتند. در مسکو موضع گورباچف ناروشن بود. نخست از این اقدامات دفاع کرد ، بعدابعداً آن را محکوم ساخت. هزاران نفر در اعتراض به این سرکوبی به خیابانها ریختند. گورباچف تلاش می کرد اتحاد شوروی را حفظ کند و طرح های جدیدی برای دست نخورده نگه داشتن کشور پیشنهاد کرد که به جمهوری ها خودمختاری بیشتری می داد. پیمان اتحاد او که مستلزم تعدیل پیوند میان جمهوری ها و دولت مرکزی شوروی بود، در یک همه پرسی سراسری به تصویب رسید ، اما یلتسین و چندین جمهوری رای گیری را تحریم کردند. در آوریل 1991 که [[گرجستان]] اعلام استقلال کرد به نظر می رسید، که وضعیت بیشتر در جهت فروپاشی است. دو ماه بعد روس ها بوریس یلتسین را برای سمت جدید رییس جمهوری روسیه انتخاب کردند. یلتسین اینک نخستین رهبر در تاریخ روسیه بودکه به طور دموکراتیک انتخاب شده بود. در این میان تندروی های شوروی در مسکو گورباچف را زیر فشار قرار داده بودند تا وضعیت فوق العاده اعلام کند. اما گورباچف تقاضایشان را نادیده گرفت.
در ماه اوت 1991 ، پس از آنکه گورباچف به خانه ییلاقیش در فورس در کنار [[دریای سیاه]] سفر کرد، تصمیم گرفتند بدون او وضعیت فوق العاده اعلام کنند. 12 تندرو در یک کودتای غافلگیر کننده، خود را کمیته دولتی برای وضعیت فوق العاده،اعلام کردند و به مردم گفتند گورباچف چنان بیمار است که قادر به انجام وظایفش نیست. گورباچف در فوروس تحت بازداشت خانگی قرار گرفت و تمام تلفن ها و دیگر وسایل ارتباطی اش قطع شده بود. اما بسیاری در دولت شوروی ارتش و [[کاگب|کا گ ب]] از پیروی از دستورات کمیته اضطراری سرباز زدند. یلتسین از مقر پارلمان روسیه ساختمانی در مسکو که کاخ سفید نامیده می شد، مقاومت را رهبری می کرد. با وجود تنش های بین جمهوری نوپای روسیه و دولت مرکزی، یلتسین از گورباچف به عنوان رهبر شوروی حمایت کرد. یلتسین در یک فراخوان تاریخی و جسورانه از شهروندان که از رادیوی مستقل خوانده شد و از طریق سرویس های تلگرافی غربی ارسال گردید، کودتا و توطئه گران را محکوم کرد و خواستار آزادی گورباچف شد. یلتسین اعلام کرد: «بی شک ضروری است به رییس جمهور کشور گورباچف فرصت داده شود با مردم سخن بگوید . امروز او در حصر است. امکان ارتباط با او از من سلب شده است. من کاملاکاملاً اطمینان دارم که هموطنان ما اجازه تایید خودکامگی و بی قانونی توطئه گران را که همه شرم و وجدان را از دست داده اند نخواهند داد.ما خطاب به نظامیان از آنها می خواهیم،وظیفه والای شهروندی خود را آشکار سازند و در این کودتای ارتجاعی شرکت نکنند.ما تا انجام این خواسته ها خواستار یک اعتصاب همگانی و نامحدود هستیم.»
حامیان یلتسین به خیابانها ریختند و در اطراف کاخ سفید در مسکو ساختمانی که دولت روسیه را در خود جا داده بود، گرد آمدند و خیابان های شهرهای دیگر را نیز پر کردند. مثلامثلاً در [[سن پترزبورگ|سنت پترزبورگ]] مردم به خیابان ها ریختند تا حمایت خود را از شهردار آناتولی سوکچاک که از یلتسین در مخالفت با کودتا پشتیبانی می کرد، نشان دهند. اما توطئه گران در ماموریت خود جدی بودند و دست کم در ابتدا از کاربرد زور هراسی نداشتند. در شب بیستم اوت، نفربرهای زرهی به طرف کاخ سفید به حرکت درآمدند و سه مرد جوان را زیر گرفتند و کشتند. اما یلتسین و انبوه فزاینده هوادارانش محکم ایستادند. در پایان کمیته اضطراری حاضر نشد، مسبب خونریزی بیشتری شود. در ساعت 3 بامداد، ولادیمیر کرچکوف رییس کاگ ب و یکی از اعضای کمیته اضطراری به یلتسین خبر داد که شکست را می پذیرد. گورباچف به پایتخت بازگشت و ضمن محکوم کردن کودتا و توطئه گران گفت :«این اشخاص از مشکلات دوره گذار و تنش در جامعه و نگرانی از این که چه بر سر ما خواهد آمد، بهره برداری کردند و تصمیم گرفتند نقشه های مبالغه آمیزی را به اجرا درآورند که جامعه ما را دستخوش آشوب کامل می کرد.» او همچنین خاطر نشان کرد که اوضاع به نحو برگشت ناپذیری تغییر کرده است. من به کشور دیگری برگشته ام و اکنون خودم هم آدم دیگری هستم. »
یلتسین که در عقیم گذاشتن کودتا، اراده و مهارت سیاسی خود را نشان داده بود، به وضوح در کانون توجه سیاسی قرار گرفت. رهبری و شجاعت او در تمام مدت این حادثه، استعداد واقعی او را در به حرکت درآوردن مردم روسیه و رودست زدن به رهبران کودتا نشان داد. او برای خنثی کردن آنها نقشه های زیرکانه ای طراحی کرده و از فناوری های جدید برای ارتباط با غرب علی رغمعلیرغم قطع خطوط تلفنی عادی بهره برده بود. افزون برآن با پخش گزارش های داخلی تایید نشده مبنی بر استعفای برخی توطئه گران سبب حالت سردرگمی در میان خود آنها شد. به گفته جان موریسون نویسند سرگذشت یلتسین رفتار یلتسین در جریان کودتا بیش از صرف شجاعت را نشان می داد. او نه تنها رو در روی رهبران کودتا ایستاد، بلکه با آمیزه ای از غلو و حیله گری آنها را از دور خارج کرد.
گورباچف در 24 اوت از رهبری حزب کمونیست شوروی کناره گیری کرد. تنها چند روز بعد خود حزب منحل شد. هرچند گورباچف به تلاش برای تاثیرگذاری در آینده اتحادیه شوری، ادامه داد،اما دیگر اعتبارش را از دست داد بود. در دسامبر یلتسین با لئونید کراچکوف از اوکراین و استانیسلاو شوشکوویچ از بلاروس ملاقات کرد تا در مورد آینده اتحاد شوروی به بحث بپردازند. آنها از گورباچف برای این نشست دعوت نکرده بودند. سه رهبر به اتفاق هم پیمانی را امضا کردند که پایان عمر اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و ایجاد کشور های مستقل مشترک المنافعمشترکالمنافع را به جای آن اعلام می کرد. <ref>{{پک|بجورنلوند|۱۳۸۸|ک=جنگ سرد|ص=100}}</ref>
جانبداری بوریس یلتسین از برقراری [[دموکراسی]] در روسیه و کمک وی به این روند، از او در میان کشورهای [[غربی]] که خواهان فروپاشی شوروی بودند، یک چهره [[دموکرات]] ساخت.
او در تاریخ ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹ از قدرت کنارهگیری کرد و اداره امور کشور را به نخستوزیر وقت [[ولادیمیر پوتین]] سپرد.
== زندگی شخصی ==
یلتسین سابقه بیماری قلبی داشت و یک بار در سال ۱۹۹۶، مورد عمل جراحی قلب قرار گرفته بود. یلتسین همچنین [[اعتیاد به الکل|اعتیاد شدید به مصرف الکل]] داشت و همین اعتیاد از دیرزمان به قلب او آسیب وارد ساخته بود.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://dptime.ir/تقویم-تاریخ/1392-04-21/روزي-که-يلتسين-پلكان-خود،-حزب-كمونيست،-را-به-دور-افكند-ـ-ادامه-معمّاي-فروپاشي-شوروي-ـ-پوتين-هم-کاري-نکرد |عنوان = روزی که یلتسین پلکان خود، حزب کمونیست، را به دور افکند!|ناشر = DPTime.ir |تاریخ =}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی = http://www.arianica.com/رویداد/انتخاب-بوریس-یلتسین-به-عنوان-رئیس-جمهور-روسیه |عنوان = انتخاب بوریس یلتسین به عنوان رئیسجمهور روسیه |ناشر = دانشنامه آریانیکا |تاریخ = }}{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.iranianshistoryonthisday.com/farsi.asp?GM=5&GD=7 |عنوان = روزی که دومای روسیه انحلال شوروی را غیرقانونی خواند - حاصل فروپاشی؟!|ناشر = iranianshistoryonthisday |تاریخ =}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://rasekhoon.net/news/show/260272/دردسر-یلتسین-برای-ماموران-امنیتی/دردسر یلتسین برای مأموران امنیتی|عنوان = دردسر یلتسین برای مأموران امنیتی|ناشر = راسخون دات کام |تاریخ =}}</ref>
سرانجام در تاریخ دوشنبه [[۲۳ آوریل]] [[۲۰۰۷ (میلادی)|۲۰۰۷]]، [[کاخ کرملین]]، خبر درگذشت یلتسین بر اثر بیماری قلبی را در اختیار رسانههای روسیه گذاشت.
{{پانویس}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = بجورنلوند|نام = بریتا|عنوان = جنگ سرد |ناشر = ققنوس |شهر = تهران |سال = ۱۳۸۸|شابک= 964-311-640-0-9}}
* ویکیپدیای انگلیسی
* سایت انگلیسی بیبیسی
{{رئیسجمهورهای روسیه}}
{{سقوط کمونیسم}}
{{جنگهای یوگسلاوی}}
[[رده:بوریس یلتسین]]
[[رده:اعضای شورای عالی اتحاد شوروی]]
[[رده:افراد پادکمونیست اهل روسیه]]
[[رده:اهالی استان سوردلوفسک]]
[[رده:شهروندان افتخاری ایروان]]
[[رده:نخستوزیران روسیه]]
[[رده:نشان صلیب بزرگ شوالیهگری و گردنبند افتخار از نشانهای شایستگی جمهوری ایتالیا]]
[[رده:وزیران دفاع روسیه]]
|