ویکی‌پدیا

زبان ازبکی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
منبع (در ویکی‌ انگلیسی) تعداد گویشوران در سال ۲۰۱۵ را نشان می‌دهد نه ۲۰۱۹
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
اگر منبع در ویکی انگلیسی ۲۰ میلیون گویشور زبان ازبکی را نشان میدهد ، لطف کرده و منبع را بیفزائید و نه اینکه بدون منبع دستکاری کنید
خط ۶:
|ethnicity=[[ازبک‌ها]]
|speakers = ۲۷ میلیون
|date = ۲۰۱۵۲۰۱۹
|familycolor = Altaic
|fam1=[[زبان های ترکی|ترکی]]
خط ۳۸:
| mapcaption = آبی تیره = اکثریت; آبی روشن = اقلیت
}}
'''زبان اُزبکی''' {{ازبکی|O'zbek tili / Ўзбек тили / اوزبېک تیلی}} یکی از [[زبان‌های ترک‌تبار]] است. ازبکی [[زبان رسمی]] کشور [[ازبکستان]] است و حدود ۲۷ میلیون نفر گویشور دارد (۲۰۱۵). این زبان از شاخهٔ [[زبان‌های قارلقی|قارلققارلوق]] [[زبان‌های ترکی]] است. زبان های فارسی، عربی و روسی تاثیرات خارجی محسوسی بر زبان ازبکی داشته اند. '''واژگان، جمله سازی و تلفظ''' زبان ازبکی از راه ریشه‌های تاریخی به شدت تحت تاثیر [[زبان فارسی]] قرار گرفته‌است. نویسنده کتاب [[واژه‌های فارسی در زبان ازبکی]] '''بیش از چهار هزار واژه فارسی''' در [[زبان ازبکی]] را گردآوری کرده‌است. گویش برخی از این واژه‌ها در زبان ازبکی نسبت به زبان فارسی، کمی تفاوت دارد ولی بسیاری از آن‌ها همانند کلمات فارسی به کار می‌رود. بیش تر کتاب‌های قدیمی و تاریخی [[ازبکستان]] نیز به [[زبان فارسی]] یا به [[زبان ازبکی]] با استفاده از [[الفبای فارسی]] نگاشته شده که در کتاب‌خانه‌ها و موزه‌های این کشور به نمایش گذاشته شده‌است.<ref>http://www.persiangulfstudies.com/fa/index.asp?p=pages&id=512</ref>
 
در ادبیات اقوام [[ترک]] زبان [[آسیای مرکزی]] هزاران واژه [[فارسی]] می‌یابید. یک شعر قرون وسطایی در [[زبان ترکی]] به‌ویژه [[زبان ازبکی]] ده‌ها ترکیب فارسی دارد برای نمونه بیت "'''لیلی سر زلف شانه می‌کرد/ مجنون دُر اشک دانه می‌کرد"''' به صورت "'''لَیلی سر زلف شانه ای‌دور/ مجنون در اشک دانه ای‌دور"''' در زبان ازبکی ترجمه شده‌است. در [[کتاب‌خانه ابوریحان بیرونی]] در ازبکستان ۴۳ هزار نسخه خطی نگهداری می‌شود که ۳۹ هزار تای آن‌ها به [[زبان فارسی]] است.<ref>http://www.persianacademy.ir/fa/Y190894.aspx</ref> بسیاری از واژگان [[زبان عربی]] از طریق [[زبان فارسی]] وارد زبان ازبکی شده‌اند. واژگان زبان ازبکی به شدت از زبان پارسی و لهجه‌های آن یعنی [[تاجیکی]] و [[دری]] اثر پذیرفته‌است.<ref>http://www.ccjk.com/one-beautiful-language-in-the-world-uzbek/</ref><ref>http://factsanddetails.com/central-asia/Uzbekistan/sub8_3d/entry-4699.html</ref>
 
'''ازبکی''' یک اصطلاح نوظهور است و امروزه به جای اصطلاح '''ترکی''' در [[ازبکستان]] استفاده می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=4025 |عنوان=تورفان (یا طُرفان ) | ناشر =encyclopaediaislamica |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> تا سال ۱۹۰۴ به مانند سایر زبان های [[آسیای مرکزی]]، ازبکی نیز با الفبای عربی-ترکی نوشته می شد. از ۱۹۲۴ تا ۱۹۴۰ از[[الفبای لاتین]] استفاده شد و از ۱۹۴۰ تا ۲۰۰۲ نیز از [[الفبای کریل]] برای نگارش آن استفاده شد و از سال ۲۰۰۲ به بعد نیز دوباره [[الفبای لاتین]] مخصوص ازبکی مورد استفاده قرار گرفت.
 
== تعداد گویشوران ==
تخمین‌ها از تعداد گویشوران این زبان بسیار اختلاف دارند. دانشنامه سوئدی Nationalencyklopedin تعداد گویشوران بومی را ۳۰۲۶ میلیون نفر تخمین زده است. منابع دیگر گویشوران ازبکی را به صورت زیر تخمین زده‌اند: ۲۱ میلیون نفر در ازبکستان، ۳٫۴ میلیون نفر در افغانستان، ۹۰۰ هزار نفر در تاجیکستان، ۸۰۰ هزار نفر در قرقیزستان، ۵۰۰ هزار نفر در قزاقستان، ۳۰۰ هزار نفر در ترکمنستان و ۳۰۰ هزار نفر در روسیه.
 
== خط نوشتاری ==
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/زبان_ازبکی»