|
}}
{{درجه‌های ارتش ایران}}
'''سِپَهبُدسِپَهبَد'''، '''ژِنِرال'''(تلفظ معمول: سپهبُد؛ {{به فرانسویفارسی میانه|général«spāhpat» یا «spāhbed»}}، <{{به فارسی باستان|«-spāda-pati»}} <به [[زبان نیاایرانی|نیاایرانی]]: «-spāda-pati*»> {{به پارتی|«spāδpat» یا '''جنرال'''«spāδbad»}}؛ {{به انگلیسیسغدی|general«spāδpaδ»}}؛ {{به باختری|«σπαλοβιδο یا ασπαλοβιδο»}}) نام یکی از درجه‌های [[ارتش]]ی است که بالاتر از [[سرلشکر]] و پایین‌تر از [[ارتشبد]] است.
سپهبد فرمانده یک [[سپاه (تقسیمات نظامی)|سپاه]] از ارتش است که آن یگانی راه کنشی است که دارای تجهیزات و تسلیحات لازم برای اجرای عملیات رزمی بوده و از دو یا سه [[لشکر]] تشکیل می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.mtrd.ir/sites/default/files/journals-files/کامل%20کتاب%20تصحیح%20شده.pdf |title=فرهنگ هزارواژهٔ نظامی، مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دفتر واژه‌گزینی نظامی ستاد کل نیروهای مسلح، بهار ۱۳۹۲ |accessdate=۲۱ مه ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181222163608/http://www.mtrd.ir/sites/default/files/journals-files/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84%20%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%20%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD%20%D8%B4%D8%AF%D9%87.pdf |archivedate=۲۲ دسامبر ۲۰۱۸ |dead-url=yes}}</ref>
سپهبد معادل [[درجهLieutenant General سه-ستاره|(ژنرال سه‌ستاره]]) در [[ارتش آمریکا|نیروهای مسلح ایالات متحدهنظامی آمریکا]] و معادل [[دریاسالار]] در [[نیروی دریایی]] است.
== واژه‌شناسی ==
«سِپَهبُد» تلفظ معاصر واژهٔ «سِپَهبَد» {{به فارسی میانه|«spāhpat» یا «spāhbed»}} <{{به فارسی باستان|«-spāda-pati»}} به [[زبان نیاایرانی|نیاایرانی]]: «-spāda-pati*»> {{به پارتی|«spāδpat» یا «spāδbad»}}؛ {{به سغدی|«spāδpaδ»}}؛ {{به باختری|«σπαλοβιδο یا ασπαλοβιδο»}} است.
== در ایران ==
در [[۱۹ فروردین]] [[۱۳۰۹ (خورشیدی)|۱۳۰۹]]، [[احمد امیراحمدی]] در نتیجهٔ نبرد [[کردستان]] در برابر [[اسمعیل سیمیتقو]] به درجهٔ سپهبدی رسید و برای نخستین بار، این درجه در [[ارتش ایران]] معمول شد.<ref>''اطلاعات عمومی''، عنایت‌الله شکیباپور، کتابفروشی اشراقی، ص۲۹۳</ref>
پس از او، به‌ترتیب این افراد به درجهٔ سپهبدی رسیدند: [[نادر جهانبانی]]، [[فرانسوا ژرژ ژاندر]]،<ref group="پانویس">François Georges Gendre سرلشکر فرانسوی که با یک درجه بالاتر (سپهبدی) در ارتش ایران استخدام گردید و در زمان رضاشاه مدتی مدیر دروس دانشگاه جنگ بود.</ref> [[محمد شاه‌بختی]]، [[مرتضی یزدان‌پناه]]، [[محمد نخجوان]]، [[امان‌الله جهانبانی]]، [[حاج‌علی رزم‌آرا]]،<ref group="پانویس">در فروردین ۱۳۲۷ سرلشکر محمد نخجوان، سرلشکر امان‌الله جهانبانی و سرلشکر حاج‌علی رزم‌آرا همزمان به درجهٔ سپهبدی ترفیع یافتند.</ref> [[علی‌اصغر نقدی]]، [[فرج‌الله آق‌اولی]]،<ref group="پانویس">در فروردین ۱۳۳۰ سرلشکر علی‌اصغر نقدی و سرلشکر فرج‌الله آق‌اِولی همزمان به درجهٔ سپهبدی ترفیع یافتند.</ref> [[فضل‌الله زاهدی]] و [[عبدالله هدایت]]. تا سال ۱۳۳۶ این درجه، که معادل دریاسالار در نیروی دریایی و [[امیرنویان]] ([[نویان]]) در رتبه‌های نظامیِ دورهٔ قاجار بود، بالاترین درجهٔ ارتش ایران به‌شمار می‌رفت، ولی در این سال درجهٔ ارتشبد و معادل آن «دریابد» در نیروی دریایی ابداع شد.<ref>[http://rc.majlis.ir/fa/law/show/93172 قانون ترفیعات ارتش شاهنشاهی ایران، مصوب ۱۷ اسفند ۱۳۱۴، فصل یکم: مقررات عمومی، مادهٔ دوم]</ref><ref>[http://rc.majlis.ir/fa/law/show/94889 قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی، مصوب ۳۰ تیر ۱۳۳۶، فصل چهارم: ترفیعات، مادهٔ ۲۱]</ref>
بعد از انقلاب، این درجه به هیچ فرد زنده‌ای اعطا نشد، اما دو تن از سپهبدهای نیروی هواییِ شاهنشاهی، یعنی سپهبد [[سید سعید مهدیون]] و سپهبد [[شاپور آذربرزین]] برای مدت کوتاهی پس از انقلاب، به ترتیب سرپرستی و ریاست ستاد نیروی هوایی ملی ایران را عهده‌دار شدند. همچنین در چند روز نخست پس از انقلاب، سپهبدها:سپهبد [[محمدعلی نوروزی]] سرپرست شهربانی کل کشور، سپهبد [[احمدعلی محققی]] سرپرست ژاندارمری کل کشور و دریاسالار [[کمال حبیب‌اللهی]] رئیس ستاد نیروی دریایی ملی گردیدند.
پس از ترور سرلشکر [[محمد ولی قرنی]] و سرلشکر [[علی صیاد شیرازی]] و سرلشکر [[قاسم سلیمانی]]، درجه‌ی ایشان به سپهبدی ترفیع یافت.
سرلشکرهایی که پس از کشته‌شدن به درجهٔ افتخاری سپهبدی رسیدند عبارتند از:
* [[محمدولی قرنی]] (اولین رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران) در سال 1358
*[[علی صیاد شیرازی]] (جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح) در سال 1378
*[[قاسم سلیمانی]] (فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران) در سال 1398
== نگارخانه ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{نیروهای نظامی و انتظامی ایران}}
{{داده‌های کتابخانه‌ای}} ▼
▲{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
[[رده:درجات ارتش ایران]]
[[رده:درجات نظامی سنگاپور]]
| 