شرق‌شناسی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
مطلب |
مطلب با منبع اضافه شد |
||
خط ۳:
== تعاریف مختلف شرق‌شناسی ==
براساس نظر ژان شیبانی، شاعر معروف یونانی برای اولین بار واژه شرق را بکار برده است او یک قرن بعد از میلاد عیسی می زیسته است. منظور از شرق سرزمین هایی است که در جهت طلوع خورشید قرار گرفته اند خانم نسیم سرآمد براساس همین تعریف یونانیان باستان جهان را به دو قسمت اسیا و اروپا تقسیم کرده اند که مراد از شرق سرزمین هایی است در نژاد،زبان،دین و روش زندگی باهم تفاوت دارند اما دارای اشتراکاتی نیز هستند تعریف دیگری از شرق شناسی:نظم و نسخ بخشیدن و حاکمیت استعماری است. نظر عمربن ابراهیم رضوان درباره شرق شناسی؛مطالعه غربی ها پیرامون باورها ،تاریخ،آداب و دیگر امور شرق است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=شرق شناسی؛ مفهوم و تاریخ؛|نشانی=https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6439/7242/89569/%D8%B4%D8%B1%D9%82-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE|وبگاه=hawzah.net|بازبینی=2020-01-24}}</ref>
ادوارد سعید تعریف جامع تری ارائه داده است. او میان دو مفهوم علمی و تخیلی شرق شناسی تبادلی ایجاد کرده است و که از لحاظ تاریخی و محتوایی روشن تر است او بر این باور است:
اگر نقطه شروع شرق شناسی را اواخر قرن ۱۸در نظر بگیریم شرق شناسی معنای امروزه خود را پیدا کرده است شرق شناسی باید به عنوان یک نهاد وبت شده و دارای تشخص مورد بررسی قرار گرفته گیرد که با شرق سرو کار دارد. سرو کار داشتن با شرق به معنای نظر دارن درباره موضوع آن و به رسمیت بخشیدن به نظرات گوناگون و تنظیم و داوری کردن درباره آن است. در پایان شرق شناسی نوعی سبک غربی در ارتباط با ایجاد بنیادهای سلطه و تجدیدساختار کردن و امریت و اقتدار است. نگرش وی از شرق شناسی استحصال رابطه نوین بین شرق و غرب است. شرق شناسی غربی ینی انگلیسی ،فرانسوی و امریکایی بر مبنا قدرت و غلبه کردن سیاسی و عقیدتی غرب بر شرق است. که نوعی اراده معطوف به قدرت نیچه‌ای است.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=SID.ir {{!}} شرق شناسي ادواردسعيد و جايگاه اسلام در مقابل غرب|نشانی=https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=116693|وبگاه=www.sid.ir|بازبینی=2020-01-24}}</ref>
== شرق‌شناسی و استعمار ==
یکی از مهمترین اثرات منفی و مخرّب استعمار، نابود کردن یا ضعیف کردن فرهنگ و زبان ملل تحت استعمار خودش است. بلایی که بیشتر کشورهاي آسیایی و مخصوصا خاورمیانه گرفتار آن بوده اند. این موضوع باعث شد توجه اهل علم و خصوصاً دانشمندان کشورهاي مستعمره را به خودش جلب کرده است. اگرچه افراد زیادی به این کورد مثل تأثیر استعمار بر حوزه ادبیات توجه نشان دادند اما ادوارد سعید، نویسنده کتاب "شرق شناسی" بزرگترین و موثّرترین گام را در این زمینه برداشته است. وي به تشریح آثار مستشرقان و نیز برخی رمان نویسان و نقش آنها در بی فرهنگ نشان دادن مردم سرزمینهاي تحت استعمار پرداخت و نظریه ادبی پسااستعماري را مطرح کرد و مخالفان و موافقان زیادي را با خود بر خود بر انگیخت. او در مقاله های زیادی که نوشت، نشان داد که هر چند استعمار نظامی و سیاسی و حضور کشورهاي قدرتمند در کشورهاي ضعیف در ظاهر به پایان رسیده اما این تضعیف و استعمار در قالب آثار ادبی و بوجود آوردن نگرشهاي منفی نسبت به ملل جهان سوم همچنان زنده است و به حیات خود ادامه می دهد.<ref name=":2">{{Cite journal|last=کتبی|first=مرتضی|date=1993-05-22|title=نقش شرق شناسی در استعمار غربی|url=http://qjss.atu.ac.ir/article_5141.html|journal=فصلنامه علوم اجتماعی|volume=2|issue=3.4|pages=215–235|issn=1735-1162}}</ref>
قطعا خواندن نقادانه میراث ادبی غرب و شرق بدون میراث ادوارد سعید هیچ وقت جامع نیست، میراثی که هم طرفداران و هم مخالفان آن، بر نقش به سزاي آن در حوزه ی انسان شناسی تاکید می کنند. نظریه ادبی پسااستعماري به تأثیر استعمار اروپا بر سایر مناطق جهان و همچنین زندگی مردم تحت استعمار آن از جنبه هاي مختلف می پردازد. اساس نظریه ی ادوارد سعید این است که متفکران غربی عمدتاً - در تقابل با غرب متمدن - تصویر نادرستی از مشرق را مطرح کرده اند. وی بر این باور است که پیامدهاي استعمارگري در قالبهاي هرج و مرج، کودتاها، فساد، جنگهاي داخلی و خونریزي تا امروز ادامه دارد. استعمارگران قدرتمند علاوه بر اینکه به تحریف فرهنگ و زبان کشورهاي تحت استعمار پرداخته اند، یک زبان و یک فرهنگ را نیز بر آنها تحمیل کرده اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شرق شناسی مطالعات فرا استعماری درباره ی شرق (L’orientalisme, études post-coloniales sur l’Orient)|نشانی=http://ensani.ir/fa/article/304155/%D8%B4%D8%B1%D9%82-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%D9%82-l-orientalisme-tudes-post-coloniales-sur-l-orient-|وبگاه=پرتال جامع علوم انسانی|بازبینی=2020-01-24|کد زبان=fa}}</ref>
علاوه بر ادوارد سعید دانشمندان دیگری چون گایاتري اسپیواك و هومی بابا، در این زمینه به فعالیت پرداخته اند که همگان ادوارد سعید را بعنوان بنیانگذار این نظریه میشناسند.
پیام این نظریه بدین صورت است:
از آغاز سوداگریهایی که غربیها در باب شرق داشتند،یکی از کارهایی که شرق موفق به انجام آن نشد بازنمایی خودش بود،اسناد شرق وقتی معتبر شناخته می شد که زیر آتش پالایش غربیها عبور کند،به گفنه ی ادوارد سعید،استعمارگری نه فقط بوسیله ی ارتشش بلکه با کمک ادبیات،مردم شناسی و توجیحات روانی،شرق را به استعمار در آورده بوده است؛غربیها تصویری خوش آب و رنگ از شرق نشان می دادند مثل مارگیرها،رقاصان عربی،دزدان،امر ناشناخته،شهوانی و تباه که در ادبیات قرن نوزدهم غرب به وضوح مشاهده می شود.<ref name=":1" /><ref name=":2" />
مثل اموری که این روزها شاهد آن هستیم مثلا تلویزیون را روشن می کنیم،اخبار را می بینیم،در روزنامه می خوانیم؛تصاویری که شاهد آن هستیم چه پیامی برای ما دارند؛غرب در جدال با شرق،عقلانیت در جدال با غیر عقلانیت،تمدن در مقابل بربریت؛آفریقایی ها مستبدانی فاسد و قربانیانی گرسنه ،اهالی آمریکای جنوبی همگان سلطان مواد مخدر و فوتبالیست و دیکتاتور ،اعراب همگی تروریست و زن ستیز و آسیاسیها مهندسان کامپیوتر و افراطیون مذهبی هستند؛چه حسی دارد که آدمها همگی ثابت بوده و در دام چارچوبها قرار بگیرند.<ref name=":1" /><ref name=":2" />
== شرق‌شناسی از دیدگاه ادوارد سعید ==
شرق شناسی از دیدگاه ادوارد سعید سه گفتمان اساسی دارد:
1)شرق شناسی
2)پسا شرق شناسی (ضد شرق شناسی)
3) شرق شناسی وارونه (العظمه و بابی سعید)
شرق شناسی وارونه از دو منظر قابل بررسی است اول به عنوان بدیل و جایگزینی برای گفتمان شرقی شناسی چیزی که سعید ادوارد از ارائه آن ناتوان بود یا خودداری می کرد و دوم به عنوان نقدی به نظرات سعید ادوارد درباره شرق و اسلام.<ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=SID.ir {{!}} شرق شناسي ادواردسعيد و جايگاه اسلام در مقابل غرب|نشانی=https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=116693|وبگاه=www.sid.ir|بازبینی=2020-01-24}}</ref>
شرق شناسی وارونه به مانند بدیل شرقی شناسی:
صادق العظم این نظر سعید را رد می کند چرا که به دلیل در افتادن در دوگانگی های خود دیگری نمی‌تواند به مطالعه فرهنگ های متنوع بپردازد. و مطالعه فرهنگ های دیگر را یک گرایش انسانی میداند که همه جوامع در آن نقشی دارند. العظم با استدلالی شرق شناسی وارونه به مانند بدیلی برای گفتمان شرقی شناسی را توجیه می کند. شرقی شناسی وارونه گفتمانی است که سرآمدان شرقی آن را به کار می گیرند تا مدعی شوند هویتی حقیقی و اصیل دارند و سپس این هویت را به چنگ می آورند و مالکان می شوند این شیوه هویت‌سازی معمولاً به عنوان عامل تحریک کننده روایت غربی ها از شرقی ها است.<ref name=":3" />
طرفداران شرق شناسی وارونه عقیده دارند که اسلام در عمل تفاوت دارد آنها در عقاید خود از اسلام اینطور یاد می کنند و میگویند اسلام آشکارا با ذات گرایی مخالف است و اسلام را نمی‌توان به خصایص ذاتی و ثابت درونی که از چیستی آن سخن می گوید کاهش داد.حمید الزین در مقابل شرق شناسان رویکردی ضد زیاد گرایان و ضد شرق شناسانه به اسلام را در پیش گرفت و بعد عقیده داشت که چند گونگی فعالیت های اسلامی این امر را تایید می‌کند که مجموعه واحدی از معنی و تفسیر مذهبی وجود ندارد او می‌گوید اگر اسلام از چنین گفته های چندگانه و متفاوت تشکیل شده است پس چگونه اسلامی می‌تواند هنوز اسلام باقی بماند.<ref name=":3" />
استفاده های گوناگون از اسلام در زمینه های متفاوت حمید را متقاعد می کند تا نتیجه گیری کند که یک چیز واحد به نام اسلام وجود ندارد پس نمی توان گفت که یک اسلام حقیقی واحد وجود دارد بر این اساس حمید معتقد است که مفهوم اسلام ثابت نیست و متغیر است زیرا اسلام معنی مطلق و ضروری برای نقشه های محلی است حمید و دیگر طرفداران شرق شناسی وارونه تلاش می کنند تا نشان دهند که اسلام یک کلیت نیست الزین می‌خواهد با استدلال هایی درباره گونه های گوناگون اسلام استدلالی بر علیه زاد گرایی فراهم کند بنابراین بر صورت های محلی اسلام تاکید دارد.<ref name=":3" />
=== نقد شرق شناسی وارونه ===
گفتمان شرقی شناسی وارونه از جهت صورت بندی قدرت و دانش با گفتمان شرقی شناسی تفاوت دارد.شرق شناسی وارونه مانند شرقی شناسی گفتمان قدرت است با این تفاوت که شرقی شناسی به ایده‌های طرف پیروز توجه می‌کند ولی شرق شناسی وارونه بیانگر آرزو ها و ناکامی های طرف مقابل است به عبارتی دیگر شرقی شناسی گفتمان قدرت بود و شرقی شناسی وارونه گفتمان مقاومت است. مقاومت دیگر های مغلوب مستعمره نشین در استعمارزدایی به نوعی خودآگاهی است. یکی دیگر از تفاوت های شرقی شناسی با شرقی شناسی وارونه منابع نظری است. شرق شناسی از دستاوردهای علمی در حوزه زیست شناسی، جامعه شناسی، تاریخ و مردم شناسی است و از حمایت نهادهای دانشگاهی برخوردار است. شرقی شناسی وارونه بر مبنای زمینه های هنجاری مانند حکمت الهی و عرفان، شعر، اخلاقیات، اسطوره‌شناسی است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادوارد سعید؛ شرق شناسی، ضد شرق شناسی و شرق شناسی وارونه|نشانی=http://ensani.ir/fa/article/130151/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D9%82-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B6%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D9%82-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%B4%D8%B1%D9%82-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%87|وبگاه=پرتال جامع علوم انسانی|بازبینی=2020-01-24|کد زبان=fa}}</ref>
== منابع ==
سطر ۱۱ ⟵ ۵۰:
* [http://www.mibosearch.com/word.aspx?wName=خاورشناسی مدخل در لغت‌نامه دهخدا]{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}
* [http://www.al-shia.com/html/far/4khavar خاورشناسی] در وبگاه الشیعه
[[رده:پیشینه نژادپرستی در سینمای آمریکا]]
| |||