خردگرایی: تفاوت میان نسخه‌ها

دکارت در کتاب مشهورِ خویش با نام [[گفتار در روش]] (و با زیرعنوان: «درست به کار بردن عقل، و جستجویِ حقیقت در علوم»)<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.literature.org/authors/descartes-rene/reason-discourse |title=Literature.org - The Online Literature Library<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱ مه ۲۰۰۷ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070504054914/http://www.literature.org/authors/descartes-rene/reason-discourse/ |archivedate=۴ مه ۲۰۰۷ |dead-url=yes }}</ref> توضیح می‌دهد که چگونه در بزرگسالی در تمامِ تعالیمِ رسمی و سنتی، اعم از دین و علم تردید کرد و به دنبال آن رفت که بنیاد محکمی برایِ آن همه آموزه‌هایی که همه بدیهی می‌انگاشتند بیابد. وقتی برایِ یک فرض، بنیادِ مطمئنی نمی‌یابیم، می‌توانیم یک مرحله عقب‌تر رفته و در چیزهایی تردید کنیم که آن فرض بر آن‌ها مبتنی است؛ یعنی فرض‌هایِ مرحلهٔ قبلِ آن. اگر این کار را ادامه دهیم به جایی می‌رسیم که این شک پدید می‌آید: «اصلاً آیا من وجود دارم؟» دکارت به همین مرحله رسید. او تلاش کرد وجود خویش را اثبات کند. جملهٔ معروفِ «می‌اندیشم پس هستم» همین تلاش را بیان می‌کند. استدلالِ دقیقِ دکارت به این ترتیب است: شک دارم که وجود دارم یا نه. اما در یک چیز شکی ندارم و آن وجودِ شک است. شک هست پس اندیشه هست. اندیشه هست پس وجودِ اندیشمندی هست. بعدها این انتقاد مطرح شد که این استدلال هنوز اثبات نمی‌کند که وجود از آنِ '''من''' است.

[[لایب‌نیتس]] نخستین فیلسوفِ آلمانی که هم در عالمِ فلسفه و هم در ریاضیات شهرت دارد، مبدعِ مفهومِ [[مُناد]] در فلسفه و حسابِ دیفرانسیل و انتگرال است. کتابِ کوچک اما شناخته‌شدهٔ لایب‌نیتس «[[منادولوژی]]»<ref>{{یادکرد وب |url=http://philosophy.eserver.org/leibniz-monadology.txt |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱ مه ۲۰۰۷ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070611044520/http://philosophy.eserver.org/leibniz-monadology.txt |archivedate=۱۱ ژوئن ۲۰۰۷ |dead-url=yes }}</ref> نام دارد که به فارسی نیز توسطِ [[یحیی مهدوی]] ترجمه شده‌است. او نیز به نوعی ادعا می‌کرد همهٔ فلسفه‌اش را از چند اصلِ معدود (مهم‌تر از همه [[اصلِ امتناعِ تناقض]] و [[اصل دلیل کافی|اصلِ دلیل کافی]]) که به اعتقادِ وی اصولِ عقلانی هستند استخراج می‌نماید.