ویکی‌پدیا

کرمان: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
ImanFakhri (بحث | مشارکت‌ها)
مدیران
۳۵٬۹۳۴ ویرایش‌ها
به نسخهٔ 28036962 ویرایش Yamaha5Bot برگردانده شد. (توینکل)
برچسب: خنثی‌سازی
ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار:
برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
خط ۲۰:
|زبان= [[فارسی]]
|مذهب= [[شیعه دوازده‌امامی|شیعهٔ دوازده‌امامی]] و اقلیت‌های [[زرتشتی]] و [[یهودی]]
|مساحت=۲۳۸٫۸ کیلومتر مربع
|ارتفاع= ۱٬۷۶۰ متر از سطح دریا
|میانگین‌دما= ۱۵٬۸ سانتی‌گراد<ref name=":0">{{یادکرد وب|نشانی=http://weather.kr.ir|عنوان=اقلیم استان کرمان|ناشر= اداره کل هواشناسی استان کرمان}}</ref><ref name=":1">{{یادکرد وب|نشانی=http://worldweather.wmo.int/en/city.html?cityId=941#top|عنوان= اطلاعات دمایی و بارشی شهر کرمان|ناشر= سازمان جهانی هواشناسی}}</ref>
|میانگین‌بارش‌سالانه= ۱۲۲٬۷ میلی‌متر<ref name=":0" /><ref name=":1" />
|شمارروزهای‌یخبندان= ۷۷ روز<ref name=":0" />
|نماینده مجلس = [[محمدرضا پورابراهیمی]]{{سخ}}[[محمد مهدی زاهدی]]<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://isna.ir/fa/news/94120905893/-نتایج-نهایی-انتخابات-مجلس-در-کرمان|عنوان= نتایج نهایی انتخابات مجلس در کرمان| ناشر = ایسنا |تاریخ = ۹ اسفند ۱۳۹۴–۱۲:۴۳ |تاریخ بازبینی=}}</ref>
|شهردار= مهران عالم‌زاده<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4135749/عالم-زاده-شهردار-کرمان-شد|عنوان= مهران عالم‌زاده، شهردار کرمان شد |تاریخ =۱۴ آبان ۱۳۹۶}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://toluekerman.ir/news/vip/544-news202106|عنوان= مهران عالم‌زاده شهردار کلانشهر کرمان شد|تاریخ=۱۴ آبان ۱۳۹۶}}</ref>
|ره‌آورد= [[کلمپه]]{{•}} [[قووتو]]{{•}} [[پته]]{{•}} [[قالی]]{{•}} [[هنر مسگری|ظروف مسی]]{{•}} [[زیره]]{{•}} [[کماچ سهن]]{{•}} [[پسته]]
خط ۳۵:
|پانویس=
}}
'''کرمان''' (نام منطقه‌ای در [[پارسی باستان]]: '''کارمانیا'''<ref>'''کجاران''' فرهنگ فارسی معین</ref> کارمانا) یکی از [[فهرست کلان‌شهرهای ایران|کلان‌شهرهای ایران]] و مرکز [[استان کرمان]] پهناورترین استان [[ایران]] در جنوب شرقی این کشور واقع است. جمعیت این شهر طبق [[سرشماری]] بر اساس آمار سال ۹۵ معادل ۷۳۸٬۷۲۴ نفر بوده‌است. جمعیت شناور ثابت شهر کرمان در روز به بیش از یک میلیون نفر می‌رسد. کرمان یکی از پنج شهر تاریخی ایران است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://bank-maskan.ir/kerman/default-2278.aspx/ |title=سایت بانک مسکن |accessdate=۱۰ نوامبر ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111127043119/http://bank-maskan.ir/kerman/default-2278.aspx |archivedate=۲۷ نوامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes }}</ref> وسعت شهر کرمان حدود ۲۴۰ کیلومتر مربع است و به دلیل وسعت شهری و جمعیت، این شهر جزو کلان‌شهرهای ایران طبقه‌بندی شده‌است. حاشیه‌نشینی مهم‌ترین مشکل کلانشهر کرمان است.<ref>[http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1247214/خبرگزاری مهر به نقل از فرماندار کرمان: حاشیه نشینی مهمترین معضل کلانشهر کرمان است.]</ref> کرمان به عنوان پایلوت [[دولت الکترونیک]] انتخاب شده‌است و در برنامه‌های توسعه کشور باید به شهری الکترونیکی تبدیل شود.<ref name="mehrnews.com">[http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1305906/خبرگزاری مهر: ژرمانیا به مرکز جنوب شرق تبدیل می‌شود]</ref><ref>[http://www.ettehadie.com/index.php/section-blog/1-latest-news/1477-1389-08-16-04-49-21/پرتال دفاتر پیشخوان خدمات دولت: کرمان پایلوت دولت الکترونیک است]{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.epishkhan.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1000:547-&catid=42:1391-05-01-06-23-10&Itemid=132|title=547 دفتر پیشخوان دولت در کرمان فعالیت می‌کند|date=|accessdate=|website=کانون سراسری دفاتر پیشخوان خدمات دولت|publisher=|last=|first=}}</ref> شهر کرمان با ۱۷۶۰ متر ارتفاع از سطح دریا، چهارمین مرکز استان بلند و مرتفع ایران محسوب می‌شود.<ref name="weather.ir" /><ref>[http://kmu.ac.ir/fa/kermanhc/page/21172/معرفی-شهر-کرمان معرفی شهر کرمان]</ref><ref>[http://iauk.ac.ir/fa/page/232/معرفی-شهر-کرمان کرمان از شهرهای بزرگ ایران]</ref><ref>[http://seeiran.ir/شهر-کرمان/ شهر کرمان]</ref><ref>[http://www.ulduztourism.com/fa/iran-cities/kerman-city.html شهر کرمان بزرگترین شهر و مرکز استان کرمان]</ref><ref>[https://www.qeshm-air.com/dpage.asp?lang=fa&pid=1019&tid=1121&title= یکی از کلانشهرهای ایران و مرکز استان کرمان]</ref>شهر کرمان ۵۶۱ متر مرتفع تر و بلندتر از شهر [[تهران]] است و همین عامل ارتفاع این شهر باعث اعتدال اقلیم این شهر نسبت به سایر شهرهای با اقلیم نیمه کویری ایران و برخی شهرهای دیگر شده استشده‌است. شهرداری کرمان به پنج منطقه شهرداری تقسیم شده استشده‌است.
[[پرونده:Kerman Friday Mosque entrance.JPG|بندانگشتی|300px|مسجد جامع تاریخی کرمان<ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/4799483/با-مسجد-جامع-کرمان-بیشتر-آشنا-شوید//باشگاه خبرنگاران جوان:با مسجدجامع کرمان آشنا شوید]{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>]]
[[پرونده:گنبد جبلیه کرمان.jpg|بندانگشتی|300px|نمای [[گنبد جبلیه]] در شب<ref name="کرمان">[http://www.hamshahrionline.ir/details/154526//گنبدجبلیه کرمان]</ref>]]
 
خط ۴۵:
* ''کرمن'' به معنی کار و کوشش و وظیفه و نیز کارکن و کوشا، ''کرمینه'' به معنی ماهر و استاد، ''کرمان بندا'' به معنی کاربنده یا وظیفه‌شناس و واژه‌های دیگر که از کرمان ساخته شده‌اند، همه معنی کار و کوشش را می‌رسانند و بنابراین کرمان به معنای سرزمین کوشش و کار است.
* ریشهٔ دیگر ''کر'' که به [[اوستایی]] «کر» به [[سانسکریت]] «کری» تلفظ می‌شود و به معنی بریدن و کشتن و جنگیدن است و واژه‌های کارد، پیکار و کارزار نیز از آن است که بر این مبنا کرمان به معنای سرزمین جنگ و پیکار است.
* فرض سوم این است که کرمان واژه‌ای اسطوره‌ای است و از واژهٔ کریمان پدر نریمان گرفته شده‌است. چنان‌که در فرهنگ [[آنندراج]] می‌خوانیم: ''کریمان پدر نریمان آن شهر را به نام خود بنا نهاده''. بر این مبنا باید فرض کرد که در اوستا و سانسکریت، کرمان به معنای کوشا، و نریمان به معنای ''مردانه'' باشد.<ref>http://www.allempires.com/forum/forum_posts.asp?TID=27608</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://af.samta.ir/atlas/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86پیشینه_تاریخی_استان_کرمان |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۳ سپتامبر ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304133600/http://af.samta.ir/atlas/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86 |archivedate=۴ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes }}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.kdmc.ir/fa/index.php?option=com_content&task=view&id=42&Itemid=203&lang=fa_IR |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۳ سپتامبر ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120415085331/http://www.kdmc.ir/fa/index.php?option=com_content&task=view&id=42&Itemid=203&lang=fa_IR |archivedate=۱۵ آوریل ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}</ref><ref>http://www.magiran.com/view.asp?Type=pdf&ID=946595</ref>
* به باور [[فریدون جنیدی]] پژوهشگر زبان‌های باستانی و ایران‌شناس، واژهٔ ''کرمان'' از ''کِر'' به معنای کوه و ''مان'' (پسوند مکان) تشکیل شده و به معنای ''سرزمین کوهستانی'' است که با توجه به موقعیت کوهستانی شهر و [[استان کرمان]] بیش از دیگر فرضیه‌ها مقرون به واقعیت می‌نماید.<ref name="مهر میهن">[http://www.mehremihan.ir/researches/673-پژوهشی-پیرامون-واژه-کرمان.html پایگاه اینترنتی مهر میهن، ''پژوهشی پیرامون واژه ی کرمان''،] نوشتهٔ [[فریدون جنیدی]]؛ به نقل از: ''کرمان‌شناسی''، مجموعه مقالات، نشر مرکز کرمان‌شناسی، به کوشش محمدعلی گلاب‌زاده، ۱۳۶۹، ص ۱۵۲–۱۷۳.</ref>
 
خط ۶۰:
در عصر داریوش کبیر نام کرمان جزء ولایات تابعه هخامنشی آمده‌است و در کتیبه بنای شوش کلمه‌ای مشاهده می‌شود که نام چوب درختی بوده‌است که برای استحکام بنای ساختمان‌ها (شاید همان کاخ) به کار می‌رفته و محل تهیه این چوب کرمان ذکر شده‌است. در این مورد داریوش می‌گوید «چوب بیش مکن از گنداره (پیشاور) وکرمان حمل شود.»
 
در متن کتیبه‌ای که از شاپور اول ساسانی – در اطراف کعبه زرتشت در نقش رستم فارس – به‌دست آمده‌است، شاپور دربارهٔ قلمرو خود چنین می‌نویسد: منم خداوندگار مزداپرست شاپور شاهنشاه ایرانیان وغیر ایرانیان. امارات و ولایات امپراتوری ایران این‌ها هستند: پارس، پارت، خوزستان، میشان، آشور، آذیان، عربستان، آذرآبادگان (آذربایجان)، ارمینیا (ارمنستان)، سسیگان، کرمان و سیستان. هرودت و استرابون مورخان یونانی که قبل از میلاد مسیح می‌زیسته‌اند در تشریح سفر بازگشت اسکندر مقدونی پس از فتح هند نوشته‌اند «اسکندر مقدونی سرزمین کرمان را برای تصرف هندوستان پیموده، هنگام مراجعت با لشکریان خود که حدود یکصد و بیست هزار نفر پیاده و پانزده هزار نفر سواره بودند به شهر کرمان وارد شد وفرمان داد که مدت یک هفته لشکریان وی در این شهر استراحت کنند و به جشن و سرور بپردازند و از این مطلب معلوم می‌شود که شهر کرمان در عصر تا چه حد وسیع آباد و پر نعمت بوده که توانسته این همه لشکر را به خود راه دهد و آذوقه آن‌ها را فراهم سازد» (بر گرفته از کتاب از قلعه دختر تا دقیانوس تألیف محمد دانشور انتشارات مرکز کرمان‌شناسی)<ref name="سایت شهرداری کرمان" /><ref name="ReferenceA" />
 
[[پرونده:Persia 1814.jpg|وسط|بندانگشتی|600px|سراسرنمای نقشه قدیم ایران، ایالت بزرگ کرمان که چنداستان را در برمی گرفته‌است]]
 
در کتب تاریخی از عهد قدیم، چند جا به نام کرمانیان به صورت بخشی از ایران برمی‌خوریم. هرودت می‌گوید: پارسی‌ها به شش طایفه شهری و ده‌نشین و چهار طایفه چادرنشین تقسیم شده‌اند شش طائفه اولی عبارتند از: مرفیان، ماسپیان، پانتالیان، دروسیان، گرمانیان در خصوص گرمانیان تصور می‌رود همان کرمانیان باشند. در کتیبه‌های هخامنشی ظاهراً مقصود از کلمه «کارمانیا» همان کرمان است.<ref name="سایت شهرداری کرمان" /><ref name="ReferenceA" /> بروس مورخ کلدانی و کاهن مردوک در ذکر فتح بابل توسط کوروش و مسلط شدن کوروش بر نبونید پادشاه بابل می‌نویسد: «... کوروش با او به رأفت رفتار کرده به کرمان تبعیدش کرد تا در آنجا سکنی گزیند، نبونید در آنجا تا آخر عمر بزیست و در همان‌جا در گذشت» (برگرفته از حاشیه استاد باستانی پاریزی بر کتاب تاریخ کرمان بقلم احمد علی خان وزیری)<ref name="سایت شهرداری کرمان" /><ref name="ReferenceA" />
 
احمد علیخان وزیری (مؤلف کتاب جغرافیای کرمان) معتقد است که حدود ۴۳۰ سال قبل از اسلام – به هنگام فتح کرمان بدست اردشیر – این محل گواشیر نام داشته که مرکز ولایت کرمان بوده‌است. بخشی از خانه‌های مسکونی مردم فقیر در پای دامنه‌های این دو تپه و قلعه شکل یافته بوده و بعداً با گسترش تدریجی شهر کرمان در جهت غرب توسعه یافته وبا توجه به توسعه و رونق اقتصادی در دوره‌های بعد از اسلام این شهر به تدریج نضج گرفته و رفته رفته بزرگتر شده تاجایی که وسعت آن به حدود دویست هکتار رسیده هم رسیده، با گذشت زمان و به دلیل ناامنی منطقه و حمله غارتگران و دزدان علاوه بر حصارهای رفیعی که دور قلعه دختر و قلعه اردشیر کشیده شده بود گرداگرد شهر نیز حصاری بلند کشیدند.
خط ۷۲:
[[باستانی پاریزی]] مورخ معاصر در کتاب وادی هفتواد به نقل از تاریخ ایران در زمان ساسانیان و همچنین در حاشیه کتاب تاریخ کرمان تألیف احمد علی خان وزیری آورده‌است «گشتاسب پسر لهراسب در سال ۵۷۷۲ از هبوط آدم به طالع میزان آن را بنا نهاد و در آن بنای آبادانی نهاد و آتشکده ساخت و بعد از آن اسکندر رومی بر ایران مستولی شد و ممالک ایران را به ملوک طوایف بخش کرد، کرمان در تصرف اشکانیان بود در اواخر عهد ملوک طوایف در این خطه دلگشا، هفتواد نامی کرمانی، امیر بود قلعه‌ای در بالای کوهی بساخت. اردشیر بابکان که سر سلسله و پادشاه اول ساسانیان بود ملوک طوایف را در ایران برانداخت و به کرمان آمد. ملک هفتواد بستد به طالع میزان بنای این شهر عظیم گذاشت که اکنون آثار حصار و خندق آن خارج شهر باقی است و آن را موسوم به گواشیر کرد.
 
ابن اثیر در جلد اول الکامل به نقل از طبری می‌گوید: «چون اردشیر به کرمان رفت در آنجا حاکمی بود که بلاش نام داشت و جنگ شدیدی درگرفت و اردشیر در آن جنگ شخصاً شرکت داشت و بلاش را اسیر کرد و شهر را گرفت و فرزند خود را که نیز اردشیر نام داشت در آنجا گذاشت و… و قلعه‌ای که به نام اردشیر معروف است شاید در زمان همین اردشیر بابکان و پسرش اردشیر که حاکم کرمان بود ساخته شده باشد و پیش از آن از قلعه دختر قلعه کهنه از شهر دفاع و حفاظت می‌کرده‌اند. بنای شهر کرمان تا قرن چهارم ه‍. ق در جنوب شرقی قلعه اردشیر وقلعه دختر و در پار این دو قلعه شکل می‌گیرد و از قرن چهارم ه‍. ق به بعد رشد شهر به سمت غرب بوده‌است و از قرن نهم به بعد رشد شهر و محلات آن از غربی‌ترین نقاط شهر شهر قدیم به سمت شمال و سپس به جانب جنوب شرق بوده‌است. در بخش سازمانی کرمان، و قبل از خراب کردن حصار، ۳۲ محله و جود داشته‌است که در حال حاضر اکثراً به صورت قدیمی خود و بعضاً به صورت مخروبه و بعضاً مخروبه و گاهی با انجام تغییرات جزئی باقی مانده‌است.{{مدرک}}
 
=== پس از اسلام ===
{{همچنین ببینید|تاریخ کرمان در دوره قاجار}}
در دوره اسلامی و مقارن با ۲۱ تا ۲۴ هجری قمری و سال‌های بعد از آن، کرمان همواره مورد هجوم اعراب قرار گرفت. در زمان حکومت خلفای عباسی کرمان به شورش‌های مکرر دست زد ولی هیچ‌یک به سامان نرسید تا سرانجام در سال [[۲۵۳ (قمری)|۲۵۳]] هجری قمری به تصرف [[یعقوب لیث]]، مؤسس سلسه [[صفاریان]] درآمد. پس از آن این سرزمین در زیر سلطه حکومت‌های قدرتمند زمان مانند [[سامانیان]]، [[دیلمیان]]، [[آل بویه]] و [[سلاجقه]] قرار گرفت.
در عصر [[غزنویان]] فرمانروایان خونریز و هوسران آرامش را از مردم گرفتند. تنها در عهد [[سلجوقیان]]، حکومت [[ملک قاورد]] و فرزندانش بود که کرمان روی رفاه و آسایش دید و آثاری چون [[مسجد ملک]] پدید آمد. پس از حکومت ۱۵۰ ساله سلاجقه باز با حمله مغول بلای غز بر کرمان نازل شد. [[براق حاجب]] از سرداران [[قراختائیان]]، کرمان را به تصرف درآورد. از اعقاب وی [[ترکان خاتون]] بر کرمان فرمانروایی یافت که در آبادانی شهر کوشید و دخترش [[پادشاه خاتون]] نیز حاکمی فاضل و حامی دانشمندان بود. این سلسله از ۶۱۹ تا [[۷۰۳ (قمری)|۷۰۳]] ه‍. ق در کرمان سلطنت کردند. در زمان حکومت قراختائیان بود که [[مارکو پولو]] سیاح معروف ونیزی از کرمان دیدن کرد. در سال [[۷۱۴ (قمری)|۷۱۴]] هجری قمری [[امیر مبارزالدین محمد]] مؤسس سلسله [[آل مظفر]]، کرمان را تصرف کرد.
 
[[تیموریان]] از سال [[۷۹۶ (قمری)|۷۹۶]] تا [[۸۳۴ (قمری)|۸۳۴]] بر کرمان فایق آمدند. سپس تنی چند از طایفه [[قراقویونلو]] در کرمان به قدرت رسیدند.
خط ۸۳:
[[پرونده:Kerman Masjid Gate.jpg|بندانگشتی||275px|دروازه مسجد که [[آقامحمدخان قاجار]] از طریق آن وارد کرمان شد.]]
 
سلاطین [[صفویان|صفوی]] از [[۹۱۵ (قمری)|۹۱۵]] ه‍. ق کرمان را به متصرفات خود افزودند در [[۱۰۰۵ (قمری)|۱۰۰۵]] ه‍. ق [[گنجعلیخان]] از سوی [[شاه عباس صفوی]] به حکومت کرمان رسید که بر اثر تدبیر و تداوم حکومت او، شهر چندی روی آسایش و آرامش دید و زمانه برای ترقی و آبادانی مناسب شد. در روزگار افول قدرت [[صفویان]]، افاغنه کرمان را به جزای شهامت و مقاومت در برابر آنان به خاک و خون کشیدند و [[نادرشاه]] افشار هم هنگامی به کرمان رسید که بر اثر کشتن رضاقلی میرزا (پسرش) به جنون آدمکشی مبتلا شده بود. او دستور گردن زدن مردم بی‌گناه را صادر کرد و یکی از بزرگترین قتل‌عام‌های معروف تاریخ کرمان را به راه انداخت. نادرشاه افشار و عمال او هنگام تسخیر آن در سال [[۱۱۶۰ (قمری)|۱۱۶۰]] ه‍. ق ضمن غارت و چپاول اموال مردم بسیاری مردان آن را سربریده و از کله آنان مناره‌هایی ساختند. محله پامنار که هنوز هم به همین نام خوانده می‌شود یادگار آن فاجعه و تجدیدکننده خاطرات تلخ آن جنایت تاسف‌انگیز است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.kdmc.ir/fa/index.php?option=com_content&task=view&id=41&Itemid=203&lang=fa_IR |title=مرکز مطلعات مدیریت بحران استان کرمان |accessdate=۷ دسامبر ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090114075440/http://www.kdmc.ir/fa/index.php?option=com_content&task=view&id=41&Itemid=203&lang=fa_IR |archivedate=۱۴ ژانویه ۲۰۰۹ |dead-url=yes }}</ref>
 
کرمان به دلیل حمایت از آخرین بازمانده زندیه ([[لطفعلی خان زند]]) گرفتار خشم [[آقامحمدخان قاجار]] قاجار شد که به روایت تاریخ، هفت من (به روایتی بیست هزار جفت و به روایتی دیگر هفتاد هزار جفت) چشم از مردم درآورد. جانشینان او تلاش کردند تا با اعزام حاکمانی مدیر و مدبر همچون محمداسماعیل خان نوری «وکیل الملک» و [[ابراهیم خان ظهیرالدوله]] به بازسازی شهر کرمان و دلجویی مردم بپردازند و با برپایی آثاری چون [[مجموعه ابراهیم خان]] گذشته‌ها را به فراموشی بسپارند.<ref name="سایت شهرداری کرمان" />
 
[[پرونده:Iran provinces in Abbasid Caliphate.jpg|بندانگشتی|کرمان بزرگ در نقشه‌های قدیمی ایران|275px]]
خط ۱۰۰:
* دروازه رق آباد
 
وسعت شهر کرمان که تا اواخر قاجاریه و در داخل حصار حدود دویست هکتار بود با تخریب حصارها که از دهه اول قرن حاضر با تخریب دروازه‌ها شروع شد وتا دهه ۴۰ ۱۳ ادامه یافت در سال ۱۹۶۹ میلادی مصادف با ۱۳۴۵ ه‍. ش بر اساس نقشه‌ای که روگراستون ترسیم کرده‌است به ۴۰۰ هکتار رسیده‌است یعنی در نیمه قرن ۱۴ ه‍. ش وسعت شهر کرمان دو برابر شده‌است. بر اساس آمار منتشر شده شهرداری کرمان محدوده خدماتی شهر در سال ۱۳۵۷ به ۳۰۷۲ هکتار و در سال ۶۵ به ۵۰۸۸ هکتار و در سال ۱۳۷۱به ۷۶۵۲ هکتار در سال ۱۳۷۵ ۱۱۰۰۰ هکتار و در سال ۱۳۷۸ به حدود ۱۵۰۰۰ هکتار رسیده‌است؛ و اکنون در زمره کلانشهرهای ایران جای گرفته‌است.
 
=== پایتخت بودن در دوره‌های مختلف تاریخی ===
خط ۱۱۱:
== برخی صنایع و معادن ==
=== صنایع مس شهیدباهنر ===
شرکت صنایع [[مس]] شهید باهنر در ۱۲ کیلومتری شهر کرمان است، که محصولات متنوعی از قبیل انواع ورق، تسمه و فویل، لوله و مقاطع تولید می‌کند. ظرفیت تولید سالانه محصولات نهایی این شرکت بالغ بر ۵۵ هزار تن است.<ref>[http://cspir.iranton.com/company_aboutus.php?id=&file=About&prod=&uid=cspir// صنایع مس شهیدباهنر]{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
 
=== صنایع زغال‌سنگ ===
شرکت صنایع [[زغال سنگ]] کرمان، طی ۱۰ماه سال ۱۳۸۵ تولید زغال‌سنگ خام در این شرکت به یک‌میلیون و ۱۵۰هزار تن رسیده‌است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://coal.kr.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=53&Itemid=1%2F%2F |title=شرکت صنایع ذغالسنگ کرمان: افزایش تولید هدف ماست |accessdate=۲ نوامبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121111161401/http://coal.kr.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=53&Itemid=1%2F%2F |archivedate=۱۱ نوامبر ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}</ref>
 
=== فرش الماس کویر ===
فرش الماس کویر کرمان یکی از کارخانجات فرش استان کرمان است و این کارخانه صادرکننده به چهارده کشور دنیاست.<ref>{{یادکرد وب |url=http://almascarpet.com/about-2/// |title=فرش الماس کویرکرمان |accessdate=۲۴ فوریه ۲۰۱۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180320131834/http://almascarpet.com/about-2/ |archivedate=۲۰ مارس ۲۰۱۸ |dead-url=yes }}</ref>
 
=== سیمان ممتازان ===
خط ۱۲۳:
 
=== صنایع [[لاستیک بارز]] ===
عملیات احداث شرکت صنایع لاستیک کرمان ([[لاستیک بارز|گروه صنعتی بارز]]) در سال ۱۳۶۳ به عنوان نخستین شرکت صنایع [[لاستیک سنتزی|لاستیک]]‌سازی [[ایران]]، در شهر کرمان آغاز شد.<ref>[http://www.bareztires.com/fa/Page.aspx?PageID=10// شرکت صنایع لاستیک بارز]{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref> شرکت صنایع لاستیک بارز کرمان دومین کارخانه بزرگ لاستیک‌سازی [[خاورمیانه]] پس از [[ترکیه]] است. این کارخانه تا سال۱۴۰۰با تولید ۲۶۰۰۰۰تن لاستیک به رتبه نخست [[خاورمیانه]] خواهد رسید.
 
=== صنایع سیمان کرمان ===
گروه صنایع سیمان کرمان که مرکز اصلی آن کرمان – کیلومتر ۱۷ بزرگراه خلیج فارس است در تاریخ ۱۲ مرداد ماه سال ۱۳۴۶ ابتدا به صورت سهامی و به نام شرکت سیمان کرمان تحت شماره ۱۷۰ در اداره ثبت شرکت‌های کرمان به ثبت رسید.<ref>[http://www.kermancement.com/Default.aspx?tabid=640id=&file=About&prod=&uid=cspir// شرکت صنایع سیمان کرمان]{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
 
=== نیروگاه سیکل ترکیبی کرمان ===
خط ۱۳۲:
 
=== صنایع پزشکی کرمان ===
اولین تولیدکننده لوازم پزشکی ایران در سال ۱۳۵۱ توسط عباس حاج غنی تأسیس و در سال ۱۳۶۱ اقلام تولیدی آن به ۲۸ قلم رسید. هم‌اکنون تعداد تولیدی این کارخانه به ۸۵ قلم رسیده و با ظرفیت سالانه ۱۰۰۰۰۰ قطعه در حال فعالیت است.<ref>[http://www.fmsupports.ir//صنایع پزشکی کرمان]{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
 
=== گلاب و عرقیات زهرا ===
خط ۱۶۴:
| تصویر = IranKerman-SVG.svg
}}
براساس آخرین تقسیمات کشوری، استان کرمان دارای۲۳ شهرستان، ۷۰ شهر، ۵۳ بخش و۱۴۳ دهستان است. شهرستان‌های آن عبارت‌اند از: [[شهرستان ارزوئیه|ارزوئیه]]، [[شهرستان انار|انار]]، [[شهرستان بافت|بافت]]، [[شهرستان بردسیر|بردسیر]]، [[شهرستان بم|بم]]، [[شهرستان جیرفت|جیرفت]]، [[شهرستان رابر|رابر]]، [[شهرستان راور|راور]]، [[شهرستان رفسنجان|رفسنجان]]، [[شهرستان رودبار جنوب|رودبارجنوب]]، [[شهرستان ریگان|ریگان]]، [[شهرستان زرند|زرند]]، [[شهرستان سیرجان|سیرجان]]، [[شهرستان شهربابک|شهربابک]]، [[شهرستان عنبرآباد|عنبرآباد]]، [[شهرستان فاریاب|فاریاب]]، [[شهرستان فهرج|فهرج]]، [[شهرستان قلعه‌گنج|قلعه گنج]]، [[شهرستان کرمان|کرمان]]، [[شهرستان کوهبنان|کوهبنان]]، [[شهرستان کهنوج|کهنوج]]، [[شهرستان منوجان|منوجان]]، [[شهرستان نرماشیر|نرماشیر]]،<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.moi.ir/portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=25bdb60a-cbea-4641-94ac-5ef525670863&WebPartID=b19583be-e43d-459b-8110-f0453f12adca&ID=294aef3e-caa2-4e2a-bb0a-5283dfeb0b65 |title=پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور، جدول عناصر و واحدهای تقسیمات کشوری شهریور ۱۳۹۵ |accessdate=۳۱ ژانویه ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120503044808/http://www.moi.ir/portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=25bdb60a-cbea-4641-94ac-5ef525670863&WebPartID=b19583be-e43d-459b-8110-f0453f12adca&ID=294aef3e-caa2-4e2a-bb0a-5283dfeb0b65 |archivedate=۳ مه ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}</ref>
{{-}}
 
== وضعیت طبیعی ==
 
=== جغرافیای طبیعی ===
بیشتر نقاط شهر کرمان با کوه احاطه شده‌است. ارتفاع شهر کرمان از سطح دریا ۱۷۶۰ متر است. شهر کرمان نیز خود در کنار کوه صاحب الزمان قرار گرفته‌است. کوه‌های [[جوپار (کوه)|جوپار]] و [[پلوار (کوه)|پلوار]] و [[جفتان]] در جنوب و جنوب شرق کرمان در تمام طول سال (غیر از تابستان) برف دارند. شهر کرمان در عرض جغرافیایی ۳۰٫۲۹ و طول جغرافیایی ۵۷٫۰۶ قرار گرفته‌است.
 
=== آب و هوا ===
متوسط مقدار باران در طول سال در کرمان معادل۱۲۲٬۷ میلی‌متر است. اقلیم شهرکرمان نیمه کویری است. شهر کرمان زمستان هایزمستان‌های سردی دارد. کرمان چهارمین مرکز استان مرتفع ایران بعد از [[شهرکرد]] ، [[یاسوج]] و [[همدان]] است.<ref>[http://www.kermancity.ir/mods.php?id=Info_Center&task=readpage&pid=92= شهرداری کرمان]{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>عامل ارتفاع بالای این شهر باعث به وجود آمدن اعتدال نسبی در اقلیم این شهر نسبت به سایر شهرهای با اقلیم نیمه کویری ایران شده استشده‌است.
 
== دین ==
دین اکثر مردم شهر کرمان [[اسلام]] و مذهب مردم [[شیعه]] است و نیز مرکز فعالیت و تجمع [[شیخیه]] در شاخه کریمخانیه این شهر است. برای این فرقه این شهر مقدس است. بزرگان ایشان چون [[محمدکریم خان کرمانی]]، [[محمد خان کرمانی]]، [[حاج زین العابدین خان ابراهیمی]]، [[حاج ابوالقاسم خان ابراهیمی]]، [[حاج عبدالرضا خان ابراهیمی]] در این شهر زندگی می‌کردند و مسجد ابراهیمی در کرمان متعلق به ایشان است. جمعیت چند هزار نفری از [[زرتشتیان]] و اقلیتی از [[کلیمیان]] ([[یهودیان]]) نیز در کرمان زندگی می‌کنند. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی جمعیتی چند ده هزار نفری از زرتشتیان، یهودیان و جمعیت کوچکی از مسیحیان در کرمان زندگی می‌کردند که پس از انقلاب به کشورهای آمریکا، اسراییل و کشورهای غرب اروپا مهاجرت کردند. هم‌اکنون آتشکده زرتشتیان، قبرستان یهودیان و خرابه‌هایی از قبرستان مسیحیان در محلهٔ زریسف شهر کرمان وجود دارد. تا چند سال پیش کلیسای مسیحیان در خیابان شریعتی در کنار بیمارستان ارجمند شهر کرمان وجود داشت که به دلیل نامعلومی به دستور دادستانی در سال ۱۳۹۰ تخریب شد.
در این شهر اقلیت‌های دینی برخی مراسم و جشن‌های آیینی خود را برگزار می‌کنند. [[جشن سده]] که در نوع خود بزرگترین جشن زرتشتیان است همه ساله در بهمن ماه در کرمان برگزار می‌شود و جشن سده کرمان در سال ۱۳۹۰ در فهرست آثار فرهنگی ملی ایران ثبت گردید.<ref>http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100802910760</ref> این جشن هر ساله در روز 10۱۰ بهمن، در باغ بداغ آباد کرمان برگزار می گرددمی‌گردد.
 
== فرهنگ و ادب ==
=== قومیت ===
<ref name="kermancity">{{یادکرد وب | عنوان=زبان-گویش محلی و اقوام | ناشر=سایت شهرداری کرمان | نشانی=http://www.kermancity.kr.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=41&Itemid=491 | تاریخ=۲۴ آبان ۱۳۸۸ | تاریخ بازبینی=۱ سپتامبر ۲۰۱۴ | تاریخ بایگانی=۸ ژانویه ۲۰۱۳ | نشانی بایگانی=https://archive.today/20130108091058/http://www.kermancity.kr.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=41&Itemid=491 | کد زبان=fa | dead-url=no }}</ref> کرمانی‌ها فارس زبان و از لحاظ قومی فارس هستند. اما در قرون گذشته در مواردی اقوام مختلفی خصوصاً از اقوام و عشایر [[مردمان ترک|ترک]] [[آسیای میانه]] و حتی [[مغول]] به مناطقی از [[استان کرمان]] کوچ داده شده‌اند و همچنین تعدادی از عشایر [[لر]] و نیز طوائفی از [[قوم بلوچ]] نیز در ادوار گذشته به این استان مهاجرت کرده‌اند که عمدتاً مگر در موارد معدود، به دلیل معاشرت و اختلاط با افراد بومی در گذر زمان استحاله شده و هویت خود را از دست داده و قابل تشخیص نیستند.<ref name="kermancity.kr.ir">http://www.kermancity.kr.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=41&Itemid=491</ref>
 
=== زبان و گویش ===
در شهر کرمان زبان اهالی [[زبان فارسی]] و [[لهجه کرمانی]] است.<ref name="kermancity.kr.ir" /> از آنجا که [[استان کرمان]] پهناورترین استان [[ایران]] است،<ref>http://www.jjtvn.ir/display_full.aspx?data_id=13333</ref><ref>http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1550711</ref> به دلیل مهاجرت اقوام مختلف به منطقه کرمان در طول تاریخ، تنوع زیادی در [[لهجه]] و [[گویش]] محلی در شهرستان‌های مختلف این استان نیز ایجاد شده و هم اینک گویش‌ها و لهجه‌های متفاوت و متنوعی در این استان به چشم می‌خورد.
این امر باعث شده که این استان شمار بسیاری از نویسندگان و شاعران و دانشمندان را به ایران پیشکش نماید. مشاهیری چون [[خواجوی کرمانی]]، [[سعید نفیسی]]، دکتر [[باستانی پاریزی]]، [[محمدعلی محبی کرمانی]]، دکتر [[علی اکبر صنعتی]]، خانواده [[علیرضا افضلی پور]] و ...…
 
=== کرمان یا بم از نگاه شاعران بزرگ ===
سطر ۲۵۳ ⟵ ۲۵۲:
 
== جاذبه‌های گردشگری ==
[[پرونده:Gonbade jabaliyeh1.jpg|بندانگشتی|200px|[[گنبد جبلیه]]، مربوط به دورهٔ [[ساسانیان]]<ref name="کرمان" />]]
[[پرونده:Malek mosque kerman iran.jpg|بندانگشتی|200px|محراب و سقف [[مسجد ملک]] (امام)]]
کرمان به دلیل موقعیت خاص تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی خود همیشه به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز گردشگری و توریستی ایران مطرح بوده و همه ساله میزبان تعداد فراوانی از گردشگران داخلی و خارجی است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www3.kerman.irna.ir/fa/News/80590113/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8Cفرهنگی/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%9B_%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%BAکرمان؛_شهر_ستاره_های_پر_فروغ |title=خبرگزاری جمهوری اسلامی، کرمان از قطب‌های گردشگری کشور |accessdate=۲ نوامبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304120153/http://www3.kerman.irna.ir/fa/News/80590113/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%9B_%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%BA |archivedate=۴ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes }}</ref><ref>http://www.kerna.ir/نگاهی-به-عملکرد-شش-ساله‌ی-شهرداری-کرمان/?VersionGuid=429fd079-5b87-4792-9270-7257a9468e50 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140406230259/http://www.kerna.ir/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86/?VersionGuid=429fd079-5b87-4792-9270-7257a9468e50 |date=۶ آوریل ۲۰۱۴ }} سایت خبری کرنا، پروژه‌های شهری کرمان</ref>
 
=== جاذبه‌های تاریخی ===
کرمان از استان‌های مهم و تاریخی کشور به حساب می‌آید. استان کرمان مرکز جنوب‌شرق کشور است و به نوعی مرجع صنعتی، فرهنگی، سیاسی، کشاورزی دانشگاهی-علمی، مذهبی و سایر شاخص‌ها در میان استان‌های منطقه جنوب شرق کشور است. استان کرمان همچنین بیش از ۶۶۰ اثر ملی ثبت شده دارد و از استان‌های تاریخی ایران است.<ref>[
http://www.kerna.ir/news/1391/11/23/پنج-اثر-تاریخی-استان-کرمان-ثبت-ملی-شد{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }} سایت خبری کرنا]</ref> استان کرمان پنج اثر ثبت شده در [[میراث جهانی یونسکو]] دارد و رتبه نخست ایران را از این حیث دارد.<ref>[http://www.mehrnews.com/news/3930860/کرمانی-ها-فرش-قرمز-پنج-اثر-ثبت-جهانی-را-برای-گردشگران-گسترده استان کرمان پنج اثر ثبت جهانی دارد]</ref>
[[پرونده:Kerman.jpg|بندانگشتی|میدان تاریخی گنجعلیخان کرمان]]
[[پرونده:Fathabad copy.jpg|انگشتدان|راست|340px|[[باغ عمارت بیگلر بیگی (فتح‌آباد)|باغ فتح‌آباد]]<ref name="عمارت تاریخی فتح‌آبادبیگلربیگی">[https://www.karnaval.ir/fath-abad-garden-in-kerman//باغ عمارت تاریخی فتح‌آباد(بیگلربیگی)]{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>]]
* [[گنبد جبلیه]]: از بناهای مربوط به دوران قبل از اسلام است که به نام ''گنبد گبری'' نیز در تواریخ آمده‌است. در تمامی تواریخ بنای گنبد به دورهٔ [[ساسانیان]] نسبت داده می‌شود (گویا آتشکدهٔ بوده‌است - یا قبر یکی از زرتشتیان). در کرمان در مورد این بنا این‌گونه شایع است که در ملات آن '''شیر شتر''' استفاده شده و از این رو در استحکام آن نقشه داشته‌است.<ref name="کرمان" /><ref>{{یادکرد وب |url=http://negah.irib.ir/media/show_video/301 |title=سایت نگاه: دربارهدربارهٔ تاریخ گنبد جبلیه کرمان |accessdate=۹ ژانویه ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120201151810/http://negah.irib.ir/media/show_video/301 |archivedate=۱ فوریه ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}</ref><ref>http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=84001</ref>
* [[مجموعه گنجعلیخان]]: شاهکار [[عصر صفویه]] و یکی از زیباترین و پربیننده‌ترین اماکن تاریخی شهر کرمان به‌شمار می‌رود. این مجموعه که یادآور تلاش [[گنجعلیخان]] حاکم وقت کرمان است، شامل: بازار، حمام، میدان، کاروانسرا، آب انبار، مسجد و ضرابخانه‌است. [[حمام گنجعلیخان]] یکی از بخش‌های معروف و دیدنی این مجموعه‌است که معماری زیبای آن تحسین هر بیننده‌ای را برمی‌انگیزد. به دلیل این‌که این حمام به موزهٔ مردم‌شناسی تبدیل شده مجسمه‌های مومی در جاهای مختلف حمام قرار گرفته که افرادی از طبقات مختلف جامعه آن زمان نظیر خوانین، روحانیون، پیشه وران و مردم عادی را نشان می‌دهند.<ref>http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=114904</ref>
* [[باغ شازده]]: باغ شازده یا شاهزاده یکی از زیباترین باغ‌های تاریخی ایران مربوط به دورهٔ [[قاجاریه]] است که در شهر [[ماهان]]، حوالی شهر کرمان در دامنه کوه بلند و زیبای تیگران واقع شده‌است. این بنا از یادگارهای عبدالحمید میرزا فرمانفرما حاکم کرمان و در اواخر دوره قاجاریه (۱۲۹۷ هجری) است. این باغ دارای سردر ورودی بسیار زیبا، عمارت شاه‌نشین و حمام می‌باشد. این باغ در تاریخ سی‌ام تیرماه ۱۳۹۰ به ثبت جهانی [[یونسکو]] رسیده‌است.<ref name="ReferenceB">کرمان در آینه گردشگری، سیدمحمدعلی گلاب زاده</ref>
سطر ۲۷۱ ⟵ ۲۷۰:
* [[بازار کرمان]]: این راسته بازار از میدان ارگ شروع و به میدان مشتاقیه ختم می‌شود. هر بخش از بازار کرمان در زمان یکی از فرمانروایان این شهر ساخته شده و به خاطر برخی ویژگی‌هایش در ایران منحصربه‌فرد و دارای شهرت جهانی است. این بازار طولانی‌ترین راسته بازار ایران محسوب می‌شود.<ref>[http://www.nigc-kerman.ir/index.aspx?Name=Bazar بازارها و کاروانسراهای کرمان]</ref>
* آتشکده زرتشتیان: کرمان میزبان جمعیتی هزار نفری از [[زرتشتیان]] است. [[آتشکده|آتشکده زرتشتیان]] کرمان یکی از زیباترین آتشکده‌های جهان به‌شمار می‌آید. تنها موزهٔ مردم‌شناسی زرتشتیان جهان نیز در این آتشکده جای دارد. کرمان یکی از معدود شهرهایی است که هنوز [[جشن سده]] (از [[جشن‌های ایرانی|جشن‌های ملی ایران]]) هر ساله ۱۰ بهمن ماه در آن برگزار می‌شود. جشن سده کرمان در فهرست آیین‌های ملی ایران ثبت شده‌است.<ref name="parsine.com">[http://www.parsine.com/fa/pages/?cid=33104 سایت خبری پارسینه، جاذبه‌های گردشگری کرمان]</ref>
* [[حصار شهر قدیم کرمان]]: از آثار ملی ایران و مربوط به دورهٔ [[قاجاریه]] است.<ref name="iranshahrpedia.ir">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =http://iranshahrpedia.ir/fa/پرونده‌های_آثار_ثبت‌شدهٔ_ایران_در_فهرست_آثار_ملی |عنوان =دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر |ناشر =سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران |تاریخ = |تاریخ بازدید =۲۰۱۱-۰۵-۱۹ }}{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
* [[شیوشگان|{{درشت|شیوشگان}}]]:کوه شیوشگان یا کوه صاحب الزمان در قسمت شرق شهر کرمان در [[استان کرمان]] است. قدمت دستکند آن به ۱۲ هزار سال قبل بر می‌گردد که «شیوشگان» نام باستانی آن کوه است.
* [[آثار و بقایای دایناسورها (کرمان)|بقایای دایناسورها]].<ref name="autogenerated1">[http://www.iranseda.ir/ShowFullItem/?r=123788 ایران صدا / رادیو فرهنگ - خبر]{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>[http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=774040 خبرگزاری مهر / رد پای دایناسورها در کرمان در حال نابودی است]</ref>
* [[یخدان مؤیدی]] برای ذخیره یخ در گذشته به کار می‌رفته‌است و در تقاطع خیابان ابوحامد و خورشید واقع است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.iranpedia.ir/farsi/index.php?pageid=moreinfobana&bid=3176&again=1 |title=سایت جامع گردشگری |accessdate=۷ دسامبر ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090112105329/http://www.iranpedia.ir/farsi/index.php?pageid=moreinfobana&bid=3176&again=1 |archivedate=۱۲ ژانویه ۲۰۰۹ |dead-url=yes }}</ref>
[[پرونده:Ganjali Khan Mosque.JPG|بندانگشتی|275px|مسجد گنجعلیخان]]
* [[یخدان زریسف]]
* [[یخدان جو مویدی]] مربوط به دوره قاجار است و در کرمان، خیابان سام (پیروزی) واقع شده‌است.
* [[ارگ راین]]: این قلعه تاریخی در حوالی شهر [[راین (شهر)|راین]] در نزدیکی کرمان واقع است که با مساحتی بیش از بیست و دو هزار مترمربع، دومین بنای خشتی بزرگ جهان بعد از [[ارگ بم]] محسوب می‌شود. گفته می‌شود قدمت آن به دوره ساسانیان بر می‌گردد.
* [[قلعه دختر (کرمان)|قلعه دختر]] و [[قلعه اردشیر]]: از یادگارهای هنر معماری پیش از اسلامی است که قدیمی‌ترین آثار تاریخی در کرمان به‌شمار می‌روند و بقایای آن اعجاب بینندگان را برمی‌انگیزد. ساختمان‌های این قلعه روی هم به دو قسمت مجزا تقسیم می‌شوند. قسمتی که بر فراز قلعه نسبتاً مرتفع جنوب شرقی قرار دارد و سابقاً قلعه کوه نامیده می‌شد و کاملاً به علت وضعیت طبیعی از قلعه دیگر مجزاست. قسمت دوم بر تپه کوتاه تری قرار دارد و به [[قلعه دختر (کرمان)|قلعه دختر]] یا آتشکده آناهیتا موسوم است. [[قلعه اردشیر]] در بالای تپه مرتفعی واقع شده که تا سطح جلگه قریب پانصد پا ارتفاع دارد. دیوارهای قلعه از خشت‌های بسیار ضخیم ساخته شده‌است.<ref>[http://irdad.com/index.php?task=provinces&id=20&sid=1310= دانشنامه جامع ایرداد]</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.iranview.ir/index.aspx?tm=2&cat=2&subcat=7&note=312 |title=نمای ایران |accessdate=۷ دسامبر ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070928175119/http://iranview.ir/index.aspx?tm=2&cat=2&subcat=7&note=312 |archivedate=۲۸ سپتامبر ۲۰۰۷ |dead-url=yes }}</ref>
* [[مجموعه وکیل]]: که به دستور یکی از فرماندهان دیگر در زمان قاجاریه ساخته شده‌است و شامل [[بازار وکیل (کرمان)|بازار وکیل]]، [[حمام وکیل (کرمان)|حمام وکیل]] و [[کاروانسرای وکیل (کرمان)|کاروانسرای وکیل]] است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.farhangsara.com/fkermani.htm |title=وبگاه فرهنگسرا |accessdate=۷ دسامبر ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090101231424/http://www.farhangsara.com/fkermani.htm |archivedate=۱ ژانویه ۲۰۰۹ |dead-url=yes }}</ref>
* [[مجموعه ابراهیم خان]]: [[ابراهیم خان ظهیرالدوله|ابراهیم خان ظهیر الدوله]] حاکم کرمان در دورهٔ [[قاجاریه]] با ساخت بازار، حمام، آب انبار، مدرسه و خانه مدرس، بانی این مجموعه بوده‌است.<ref>[http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=123&avaid=687 کتابخانه دیجیتال دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
* [[تخت درگاه قلی بیگ]]: مقبره یکی از نوادگان [[بهرام بیگ]] به نام درگاه قلی بیگ است. درگاه قلی بیگ از امرای اواخر دورهٔ [[صفویه]] و رئیس [[ایل افشار]] در کرمان بوده‌است. وی، تنها فرد معروف افشار بود که طی ۱۵۰ سال بعد از [[گنجعلیخان]] نامش بر سر زبان‌ها بوده‌است.<ref>از قلعه دختر تا دقیانوس، محمد دانشور، انتشارات مرکز کرمان‌شناسی.</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://negah.irib.ir/media/show_video/358// |title=سایت نگاه: ویدئو کلیپ و توضیحاتی پیرامون تخت دگاه قلی بیگ |accessdate=۹ ژانویه ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120622214454/http://negah.irib.ir/media/show_video/358 |archivedate=۲۲ ژوئن ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}</ref>
* [[آرامگاه خواجه اتابک]]: از آثار قرن ششم هجری قمری و مربوط به دوران [[سلجوقیان]] است. این بنا محل دفن «خواجه محمد اتابک» از رجال دوران سلجوقیان است.
* [[مقبره مشتاقیه|آرامگاه مشتاق علیشاه]]: گنبد مشتاقیه که به سه گنبد نیز شهرت دارد، از آثار دوران [[قاجاریه]] در شهر کرمان است. سه گنبد در سال ۱۲۶۰ قمری بر روی قبور [[مشتاق علی شاه]] (عارف بزرگ قرن دوازدهم ه‍. ق)، شیخ اسماعیل و کوثرعلیشاه بنا گردید. آثار تزئینی مجموعهٔ مشتاقیه که در قرن اخیر ساخته شده‌است شامل کاشی‌کاری، نقاشی، گچبری، کاربندی و [[مقرنس]] است.<ref name="parsine.com" />
* [[باغ هرندی|باغ موزه هرندی]]: از آثار ملی ایران، شامل باغ زیبا، موزهٔ دیرینه‌شناسی و موزه ساز<ref name="farsnews.com">http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910228000063</ref><ref name="ReferenceC">کرمان در آینهٔ گردشگری، سیدمحمدعلی گلاب‌زاده</ref>
* [[خانه امینیان]]: مربوط به [[دوره قاجار]] است و در کرمان، خیابان شریعتی، کوچه ته باغ لله، پلاک ۵۲۵ واقع شده و این اثر در تاریخ {{جلالی حروف|۱۰|۰۳|۱۳۸۲|پیوند=نه}} با شمارهٔ ثبت ۹۱۴۸ به‌عنوان یکی از [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده‌است.<ref name="iranshahrpedia.ir" />
* [[خانه غفاری]]: مربوط به [[دوره قاجار]] است و در کرمان، خیابان شهید مطهری (احمدی)، کوچه شهید مطهری، پلاک ۲ واقع شده و این اثر در تاریخ {{جلالی حروف|۲۷|۰۵|۱۳۸۲|پیوند=نه}} با شمارهٔ ثبت ۹۵۶۱ به‌عنوان یکی از [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده‌است.<ref name="iranshahrpedia.ir" />
* [[خانه پرداختی]]: نمونه‌ای از خانه‌های زیبای ایرانی و از آثار ملی ایران و مربوط به دورهٔ [[قاجاریه]] است.<ref name="iranshahrpedia.ir" />
 
=== جاذبه‌های طبیعی ===
 
[[پرونده:Baghe shahzadeh.jpg|انگشتدان|340px|[[باغ شازده]]]]
[[پرونده:Tuinen van Bagh-i-Zirisf, te Kirman.jpg|انگشتدان|275px|باغ آقا، کنسولگری پیشین [[انگلستان]] در کرمان]]
* [[کویر لوت]] [[شهداد]]: از جمله مناطق طبیعی کرمان که همواره مورد توجه ایرانگردان و جهانگردان قرار داشته کویر لوت [[شهداد]] است. گرمترین نقطه کره زمین با درجه حرارت ۷۰٫۷ درجه سانتیگراد در این کویر قرار دارد.<ref>[http://news.discovery.com/earth/hottest-spot-on-earth-120416.html Where's the Hottest Place on Earth?]</ref> دیگر جاذبه طبیعی این منطقه [[کلوت|کلوت‌های شهداد]] است که بزرگترین عارضه کلوخی طبیعی دنیا به‌شمار می‌آید و به عنوان منحصربه‌فردترین و جذابترین عارضه کویر نام برده می‌شود. کلوتها در اثر فرسایش آبی و بادی طی هزاران سال شکل گرفته‌اند و از دور مانند شهری بزرگ اما بدون جمعیت به نظر می‌آیند.<ref>http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=106749</ref>
* [[کوه هزار]]: با ۴۵۰۱ متر ارتفاع، چهارمین کوه مرتفع ایران و مرتفع‌ترین قله جنوب کشور است.<ref>کوه‌های کرمان - نگرشی بر بلندیهای جنوب شرقی ایران / رسول زندی / ۱۳۷۲</ref> روستاهای دامنه کوه هزار، با آب و هوایی دلپذیر و آبشار راین که در دل این کوه قرار دارد، در فصل بهار و تابستان پذیرای میهمانان زیادی است. این کوه سرچشمه رودخانه بزرگ [[هلیل رود]] است. همچنین مرتفع‌ترین مناطق مسکونی ایران روستاهای [[باب زنگی]] و [[اردیکان]] با ارتفاع بیش از ۳۳۰۰ متر در کوه هزار قرار دارند.<ref>http://www.rayen.ir/%20Rayen%20city{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
 
=== باغ هایباغ‌های تاریخی ===
* [[باغ شاهزاده ماهان]] کرمان: قدمت این باغ به دوره قاجاریه باز می گرددبازمی‌گردد که در میراث جهانی یونسکو ثبت شده استشده‌است.
* [[باغ عمارت بیگلر بیگی (فتح‌آباد)|باغ فتح‌آباد]]: این باغ در ۲۵ کیلومتری شهر کرمان قرار دارد و در سال ۱۲۵۵ هجری خورشیدی توسط فضلعلی خان بیگلربیگی از حاکمان کرمان در زمان [[قاجاریه]] ساخته شده‌است و ۱۳۵سال قدمت دارد.<ref name="عمارت تاریخی فتح‌آبادبیگلربیگی" /><ref name="ReferenceB" />
* [[باغ نظر (کرمان)|باغ نظر]]: باغ نظر بیش از۲۵۰ سال قدمت دارد. اکنون این باغ به عنوان پادگان آموزشی ۰۵ [[نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران]] استفاده می‌شود.<ref name="ReferenceB" />
* [[باغ بیرم آباد]]: این باغ که در شرق شهر کرمان و در جوار بنای تاریخی تخت درگاه قلی بیگ قرار دارد، توسط بیرام بیگ افشار در دورهٔ [[صفویه]] ساخته شده‌است.<ref name="ReferenceB" />
* باغ آقا: بنای این باغ مربوط به دوره قاجاریه‌است و محل کنسولگری [[انگلستان]] در کرمان بوده‌است.<ref name="ReferenceB" />
* باغ سرآسیاب: این باغ متعلق به دورهٔ [[سلجوقیان]] است. باغ سرآسیاب در جنوب شرقی شهر کرمان واقع شده‌است.<ref name="ReferenceB" />
* باغ مشیز: باغ مشیز متعلق به دورهٔ [[قراختائیان]] است که کرمان پایتخت بوده‌است و واقعه «رقص ترکانی» در این باغ اتفاق افتاده‌است. (تاریخ کرمان۱۵۶)<ref name="ReferenceB" />
* باغ گلشن: باغ گلشن کرمان توسط [[ابراهیم خان ظهیرالدوله]] حاکم کرمان در دوران قاجار ساخته شده‌است و ادامه [[ارگ کرمان]] است.<ref name="ReferenceB" />
* باغ دیلمقانی: این باغ مربوط به دورهٔ [[قاجاریه]] است و اکنون به عنوان پرورشگاه مورد استفاده قرار گرفته‌است.<ref name="ReferenceB" />
* باغ لله: باغ لل اکنون تنها نامی از خود به یادگار دارد و متعلق به خواجه اتابک برقوش در دورهٔ [[سلجوقیان]] است.<ref name="ReferenceB" />
* باغ نشاط:این باغ در انتهای خیابان فردوسی کرمان قرار دارد، از باغ‌های قدیمی است که حوادث تاریخی مهمی از جمله محاصره سردار نصرت حاکم کرمان در بیش از یک قرن پیش در آن اتفاق افتاده‌است. تاریخ احداث این باغ به دوران [[قاجاریه]] بازمی‌گردد.<ref name="ReferenceB" />
* باغ سالار کلانتر
 
سطر ۳۲۱ ⟵ ۳۱۹:
* [[آتشکده]] [[زرتشتیان]] کرمان: واقع در خیابان شهدا<ref>http://azk.ir/print:09.html</ref>
* [[آتشکده]] و باغچه بُداق آباد کرمان: واقع در خیابان سده<ref>http://wikimapia.org/13903415/fa/باغ-سده</ref>
* [[کنیسه]] کرمان: واقع در خیابان دکتر شریعتی حدفاصل چهارراه ولی عصر و چهارراه کاظمی<ref>http://news.tebyan-zn.ir/article/شرکت+فعال+اقلیت‌های+مذهبی+کرمان+در+انتخابات/375892.html{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
 
=== موزه‌ها ===
سطر ۳۲۷ ⟵ ۳۲۵:
[[پرونده:Museum - kerman.jpg|بندانگشتی|250px|[[موزه صنعتی (کرمان)|موزه هنرهای معاصر صنعتی]]]]
* [[موزه صنعتی (کرمان)|موزه هنرهای معاصر صنعتی]]: دومین موزه بزرگ هنرهای معاصر ایران، شامل آثار ارزشمندی از ۸۳ هنرمند ایرانی و ۱۶ هنرمند خارجی از جمله [[علی‌اکبر صنعتی]]، [[کمال‌الملک]]، [[سهراب سپهری]]، [[هنری مور]]، [[واسیلی کاندینسکی]]، [[پرویز تناولی]] و [[ژازه تباتبایی]]<ref>سایت خبری هلیل</ref><ref name=ToolAutoGenRef4>کرمان در آینه گردشگری، سید محمد علی گلاب زاده</ref>
* [[باغ هرندی|باغ موزه هرندی]]: از آثار ملی ایران، شامل باغ زیبا، موزهٔ دیرینه‌شناسی و موزهٔ ساز<ref name="farsnews.com" /><ref name=ToolAutoGenRef1>کرمان در آینه گردشگری، سیدمحمدعلی گلاب‌زاده</ref>
* [[موزه زرتشتیان]]: اولین و تنها موزهٔ مردم‌شناسی [[زرتشتیان]] جهان،<ref name="hamshahrionline.ir">http://hamshahrionline.ir/details/88357</ref> واقع در آتشکده زرتشتیان کرمان، شامل جلوه‌هایی از فرهنگ و آداب و رسوم [[زرتشتیان]] در گذشته و همچنین اسناد و آثار کهن از جمله یک جلد کتاب دستنویس [[گاتاها]]<ref name="hamshahrionline.ir" />
* [[باغ موزه دفاع مقدس (کرمان)|باغ موزه دفاع مقدس]]: شامل باغ زیبا، گلزار شهدای گمنام، و موزه آثار و اسناد مربوط به [[جنگ ایران و عراق]] و ادوات نظامی، متعلق به [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]<ref name=ToolAutoGenRef4 />
* موزهٔ ذوالفقار: بزرگترین موزه ادوات نظامی قدیمی ایران و جزو ده موزه نظامی برتر جهان، متعلق به [[ارتش جمهوری اسلامی ایران]]<ref name=ToolAutoGenRef4 /><ref>http://www.farsnews.net/newstext.php?nn=8903030325</ref>
* موزهٔ مطبوعات: اولین و تنها موزه مطبوعات ایران مربوط به دورهٔ [[قاجاریه]]<ref name=ToolAutoGenRef4 /><ref>http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1435763</ref>
* موزهٔ سکه: واقع در ضلع شمالی میدان گنجعلیخان، شامل سکه‌های کشف یا ضرب شده در شهر کرمان از دورهٔ [[هخامنشیان]] تا معاصر<ref name=ToolAutoGenRef1 />
* موزهٔ مردم‌شناسی: واقع در [[حمام گنجعلیخان]]، شامل مجسمه‌های مومی زیبا در جاهای مختلف حمام که افرادی از طبقات مختلف جامعه قدیمی شهر کرمان از جمله خوانین، روحانیون، پیشه وران و مردم عادی را نشان می‌دهند.<ref name=ToolAutoGenRef4 />
* موزهٔ شاه نعمت‌الله ولی: واقع در [[شاه نعمت‌الله ولی|آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی]]<ref name=ToolAutoGenRef4 />
* موزهٔ سنگ: واقع در [[گنبد جبلیه]]، شامل آثار سنگی باستانی از جمله قدیمی‌ترین پرچم سنگی جهان<ref name="ReferenceC" />
* موزهٔ شهید باهنر: واقع در منزل شهید دکتر [[محمدجواد باهنر]]<ref name=ToolAutoGenRef4 />
* موزهٔ ساعت: این موزه در محله (خیابان) زریسف واقع شده‌است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.farhangnews.ir/content/31807 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲۶ اوت ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130708025549/http://www.farhangnews.ir/content/31807 |archivedate=۸ ژوئیه ۲۰۱۳ |dead-url=yes }}</ref><ref>http://kerman.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=21150</ref>
* موزه پزشکی<ref name="سایت خبری کرنا" />
* موزه فرش
* موزه بزرگ شهر<ref>[http://www.mehrnews.com/news/2901255/مدرسه-حیاتی-کرمان-به-موزه-فرهنگ-و-تاریخ-تبدیل-می-شود// خبرگزاری مهر:مدرسه حیاتی کرمان به موزه تبدیل می‌شود]</ref>
* موزه آکواریوم و تاریخ طبیعی و تاکسیدرمی کرمان:این موزه در پارک شهید مطهری کرمان واقع شده‌است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.lenzor.com/p/fuc63// |title=لنزور |accessdate=۱۳ دسامبر ۲۰۱۵ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151223121026/http://www.lenzor.com/p/fuc63// |archivedate=۲۳ دسامبر ۲۰۱۵ |dead-url=yes }}</ref>
* موزه پلیس: این موزه در ساختمان دفتر تحقیقات کاربردی پلیس واقع در چهارراه فرهنگیان قرار دارد.<ref>https://www.isna.ir/news/97022915781/موزه-پلیس-کرمان-افتتاح-شد</ref>
* [[اکونو موزه بانو حیاتی|اکونوموزه بانو بی بی حیاتی]]
* موزه دیرینه شناسیدیرینه‌شناسی کرمان
 
=== سرانه فضای سبز ===
سرانه فضای سبز شهر کرمان ۱۸ مترمربع به ازای هر نفر است که بالاتر از متوسط کشوری است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.kerna.ir/news/1395/05/24/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DA%A9سوسک-%DA%86%D9%88%D8%A8%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1چوب‌خوار-%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AAحیات-%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D9%86درختان-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86نارون-%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B1بلوار-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8Cجمهوری-%D8%B1%D8%A7را-%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AFتهدید-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%AFNewsIDمی‌کندNewsID%3D1275572 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲ نوامبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160924232738/http://www.kerna.ir/news/1395/05/24/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DA%A9-%DA%86%D9%88%D8%A8%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1-%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86-%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%AFNewsID=1275572 |archivedate=۲۴ سپتامبر ۲۰۱۶ |dead-url=yes }}</ref> در شهر کرمان ۱۸۲ پارک وجود دارد.<ref>http://www.mehrnews.com/news/4108947/۴۰۶-هکتار-فضای-سبز-به-مساحت-بوستان-های-شهر-کرمان-افزوده-شد/۴۰۶ هکتار فضای سبز به مساحت بوستان‌های شهر کرمان افزوده شدNewsID=1275572</ref>
[[پرونده:Kermanpark2.jpg|انگشتدان|200px|[[یک پارک در شهرکرمان]]]]
[[پرونده:Kermanpark.jpg|انگشتدان|200px|[[پارک پدر کرمان]]]]
سطر ۳۵۴ ⟵ ۳۵۲:
* '''پردیسان جنگلی قائم''': بزرگترین جنگل دست کاشت ایران، با وسعت بیش از ۳۰۰ هکتار، شامل جاذبه‌های طبیعی (جنگل، کوهستان، آبشار و رودخانه)، جاذبه‌های مذهبی (مسجد مقدس صاحب الزمان و گلزار شهدا)، جاذبه‌های تاریخی ([[گنبد جبلیه]] و [[تخت درگاه قلی بیگ]]) و مراکز تفریحی (پیست کارتینگ، پیست موتور کراس، دیواره‌های طبیعی صخره‌نوردی، مسیر دوچرخه سواری و اسکیت و شهربازی)، قهوه‌خانه، کافی شاپ و رستوران.<ref>http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1275572</ref>
* شهربازی بزرگ کرمان
* پارک جنگلی شهید باهنر: دومین پارک جنگلی بزرگ شهر کرمان که روزهای زوج هفته مخصوص بانوان است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.kerna.ir/news/1389/10/23/news3329 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۴ اکتبر ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140121032256/http://www.kerna.ir/news/1389/10/23/news3329 |archivedate=۲۱ ژانویه ۲۰۱۴ |dead-url=yes }}</ref><ref>http://www.kerna.ir/news/1389-04-02/news1538.aspx{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
[[پرونده:Asiyabbadi-day.jpg|بندانگشتی||180px|نمای آسیاب بادی در روز]]
* آسیاب بادی کرمان:<ref>{{Cite web|url=asiyabbadi.com|title=آسیاب بادی کرمان|date=|accessdate=|website=|publisher=|last=|first=}}</ref> {{منبع مردود}}مجموعه توریستی، رستورانی آسیاب بادی کرمان بزرگترین سازه آسیاب بادی در خاورمیانه است{{نیاز به ذکر منبع|date=اوت ۲۰۱۹}} که کاربری تشریفاتی دارد. ساختمان این رستوران، کافی شاپ یکی از منحصر به فردترین سازه‌های طراحی و اجرا شده در ایران است که سازه بیرونی‌اش با ارتفاع ۲۶ متر و قطر ۱۲ متر به سبک آسیاب بادی‌های هلندی ساخته شده و در داخل شامل ۲ طبقه سالن پذیرایی و یک طبقه آشپزخانه و تأسیسات است. رستوران آسیاب بادی در کیلومتر ۲۰ محور گردشگری هفت باغ علوی (کرمان به سمت ماهان) قرار گرفته‌است.
* پیست اسکی سیرچ: تنها پیست اسکی جنوب شرق ایران<ref name="parset.com">http://www.parset.com/News/ShowNews.aspx?Code=667617</ref>
* تله کابین کرمان و بام کرمان (در حال احداث)
* فرودگاه تفریحی کرمان: دومین فرودگاه تفریحی کشور، شامل باند هواپیمای فوق سبک، آشیانه‌های تعمیرات و نگهداری، پارک هوانوردی، پارک هوا فضا، پارک شهدای خلبان، سایت ورزش‌های هوایی، کافی شاپ و رستوران.<ref>[http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100849818200// روزنامه جام جم: احداث فرودگاه تفریحی در کرمان]</ref>
* پیست کارتینگ<ref name="irna.ir">{{یادکرد وب |url=http://www.irna.ir/fa/News/107187/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87_%D9%87%D8%A7سایر_رشته_ها/%D9%BE%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AA%D8%A7%D8%AD_%D8%B4%D8%AFپیست_کارتینگ_کرمان_افتتاح_شد |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲ نوامبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304134725/http://www.irna.ir/fa/News/107187/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87_%D9%87%D8%A7/%D9%BE%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AA%D8%A7%D8%AD_%D8%B4%D8%AF |archivedate=۴ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes }}</ref><ref name="kerna.ir">{{یادکرد وب |url=http://www.kerna.ir/news/1390-12-27/news7770.aspx |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۳ سپتامبر ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120329085145/http://www.kerna.ir/news/1390-12-27/news7770.aspx |archivedate=۲۹ مارس ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}</ref>
* پیست موتور کراس<ref name=ToolAutoGenRef3>http://www.kerna.ir/news/1391-06-15/news9257.aspx{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
* باغ وحش کرمان
* بوستان شهید مطهری
سطر ۳۶۷ ⟵ ۳۶۵:
* بوستان مادر
* شهربازی سرپوشیده پارک مادر<ref>[http://kerman.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=29666/]</ref>
* بوستان ریاضیات<ref name=ToolAutoGenRef2>{{یادکرد وب |url=http://www.kerna.ir/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8Cنگاهی-%D8%A8%D9%87به-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AFعملکرد-%D8%B4%D8%B4شش-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%DB%8Cساله‌ی-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8Cشهرداری-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86کرمان/?VersionGuid=429fd079-5b87-4792-9270-7257a9468e50 |title=سایت خبری کرنا،پروژه‌هایکرنا، پروژه‌های شهری کرمان |accessdate=۲ نوامبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140406230259/http://www.kerna.ir/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86/?VersionGuid=429fd079-5b87-4792-9270-7257a9468e50 |archivedate=۶ آوریل ۲۰۱۴ |dead-url=yes }}</ref>
* بوستان پدر<ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/6042758/افتتاح-بوستان-پدر-در-کرمان//افتتاح بوستان پدرکرمان]{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
 
== هتل‌ها ==
* [[هتل پارس کرمان|هتل بین‌المللی پارس کرمان]](★★★★★)<ref name="hoteldari.com">[http://www.hoteldari.com/hotel1/management/hotels_primery_list.php?_ostan=21 لیست هتل‌های ایران در سایت هتلداری ایران]</ref>
* هتل سبز ( ۵ ستاره-درحال احداث)
* [[هتل جهانگردی]](★★★★)<ref name="hoteldari.com" />
* هتل گواشیر(★★★)<ref name="hoteldari.com" />
* هتل هزار(★★★)<ref name="hoteldari.com" />
* هتل اخوان(★★)<ref name="hoteldari.com" />
* هتل کرمانیا(★★)
* هتل امین(★★)<ref name="hoteldari.com" />
* هتل کرمان(★★)<ref name="hoteldari.com" />
* هتل ناز(★★)<ref name="hoteldari.com" />
* هتل ایرانگردی(★★)
* هتل آسام(★★)
* هتل صحرا(★)<ref name="hoteldari.com" />
* هتل آسمان(★)<ref name="hoteldari.com" />
 
== هنر و صنایع دستی ==
سطر ۳۹۶ ⟵ ۳۹۴:
# عصر بازگشت: این دوره در واقع دوره بازگشت به نقوش سنتی است. با پایان یافتن [[جنگ جهانی اول]] و تغییر سلیقه بازار در آمریکا، تغییر اساسی در طرح‌های کرمان به وجود آمد و نقش و نگاره‌های صفوی مورد تقلید هنرمندان کرمان قرار گرفت. نقشه‌های اسلیمی و گل‌های شاه عباسی و نقش‌های قاب قرآنی و ترنج و لچک‌های انبوه رایج شد. در اواخر این دوره باز هم بعلت بحران اقتصادی در آمریکا و توقف خریدها و سفارش‌ها، شاهد تمایل طراحان به نقوش قبلی هستیم.
# عصر گوبلن: وجه تسمیه این دوره بخاطر تأثیر گرفتن نقوش قالی‌ها از طرح‌های فرانسوی به نام گوبلن است، در واقع می‌توان گفت طرح‌های قالی در این دوره اصالت خود را از دست می‌دهند. نقش‌های اوبوسن و ساونری که همگی گوبلن خوانده می‌شوند، یکسر از فرانسه می‌رسید و بر دست نقاشان کرمانی باسمه برداری می‌شد و به کارگاه می‌رفت شاید بتوان گفت که در همین دوره‌است که موتیفی به نام گل فرنگ وارد قالی‌های ایران می‌شود.
بطور کلی آنچه موجب شهرت طرح‌ها و نقوش کرمان شده‌است، استفاده از موتیف‌های بسیار ریز که به صورت گسترده در زمینه قالی پخش شده‌اند و یک طرح پرکار را به وجود آورده‌اند. نکته قابل ذکر دیگر این است که طراحان کرمانی از نقوش گل و برگ و درخت استفاده کرده و می‌کنند. شرکت سهامی فرش کرمان نیز با بیش از ۶۰ سال سابقه از قدیمی‌ترین تولیدکنندگان فرش‌های اصیل کرمان است. از جمله طرح‌های معروفی که در کارگاه‌های قالیبافی کرمان بافته می‌شود به طرح‌هایی چون سبزیکار، طرح‌های تصویری و افشان می‌توان اشاره کرد که بهترین طرح‌های سبزیکار اغلب در حوزه قالیبافی راور بافته می‌شود و مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: طرح حافظ، لیلی و مجنون، خیام و منظره. طرح‌های افشان به ویژه افشان شاه‌عباسی که شاید برترین آن‌ها در دوره معاصر، حاصل دست توانای طراحان خاندان شاهرخی بوده‌است و نیز نقوش قاب قرآنی، انواع درختی، گلدانی تلفیقی از دیگر طرح‌های معروف کرمان است و انواع گل فرنگ طرح‌های گوبلنی در اوایل سده سیزدهم هجری شمسی بخش مهمی از طرح‌های منطقه کرمان را به خود اختصاص داد که برگرفته از هنرهای تزئینی غیرایرانی بود و طرح‌های شکارگاه، بازوبندی، خشتی و لوزی خاتم از دیگر طرح‌های این منطقه هستند.<ref name="شرکت فرش ناوک، فرش کرمان">{{یادکرد وب |url=http://navakcarpet.com/news.php?item.5.2 |title=شرکت فرش ناوک، فرش کرمان |accessdate=۲۳ ژانویه ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121128185043/http://navakcarpet.com/news.php?item.5.2 |archivedate=۲۸ نوامبر ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}</ref>
در مورد طرح‌های رایج امروزی در کرمان نویسندگان کتاب‌های مقدمه‌ای بر شناخت قالی ایران و فرشنامه ایران معتقدند که این طرح‌ها عبارتند از: طرح‌های خوشه انگوری، سبزیکار چمنی، گلدانی و درختی، ستونی ۳۳ پل، برگ چغندری، قاب قرآنی، بته جقه‌ای، لچک ترنج کف ساده و همچنین نقشه‌های گل فرنگ و گوبلن یا نقشه‌های شکارگاه و افشان، بازوبندی، خشتی.<ref>[http://www.kermancarpet.ir/class.asp?id=68 سایت اطلاع‌رسانی فرش کرمان]{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref> به‌طور کلی قالی‌های کرمان را می‌توان به دو گروه شهری‌باف و عشایری‌باف تقسیم کرد که شهر کرمان مهم‌ترین مرکز عرضه قالی‌های شهری باف و [[سیرجان]] مهم‌ترین مرکز عرضه فرش‌های عشایری هستند.<ref name="شرکت فرش ناوک، فرش کرمان" />
 
[[پرونده:Patteh-Kerman.png|بندانگشتی|200px|پته کرمان]]
 
=== پته ===
[[پته]] دوزی نوعی از رودوزی‌های ایرانی است که طی آن تمام سطح پارچه بوسیلهٔ بخیه‌های نخی و رنگین پوشیده می‌شود و هنرمندانی که اکثراً نیز از زنان و دختران خانه‌دار هستند با کمک سوزن نقوشی ذهنی را که الهام گرفته از پندارها و بینش‌های شخصی شان است بر زمینهٔ پارچهٔ پشمی ضخیمی به نام «عریض» می‌نشانند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://pate8colors.com/ |title=سایت تخصصی پته |accessdate=۲۶ ژوئیه ۲۰۱۶ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160731044553/http://www.pate8colors.com/ |archivedate=۳۱ ژوئیه ۲۰۱۶ |dead-url=yes }}</ref>
 
'''منبت کاری'''
سطر ۴۳۰ ⟵ ۴۲۸:
پل روگذر فجر
پل روگذر ۹ دی (احمدی)
پل روگذر شهیدبهشتی (سیدی)
زیرگذر پژوهش
پل ولیعصر (باغ ملی)
زیرگذر جبلیه
زیرگذر باقدرت
تقاطع سه سطحی شهید الله دادی (ابوذر)
تقاطع چهار سطحی شهیدبادپا (راه آهنراه‌آهن)
پل روگذر امیرکبیر (درحال ساخت)
 
=== خیابان‌ها و بلوارها ===
سطر ۴۵۴ ⟵ ۴۵۲:
=== نشریه‌ها ===
* پایگاه اطلاع‌رسانی آرمان کرمان
* پایگاه خبری کرمان نو
* کویر تی وی
* ماهان تی وی
* رکانت
* [[Www.botianews.ir|پایگاه اطلاع‌رسانی بوتیا]]
* [[هفته نامه تجارت شرقی]]
سطر ۴۶۵ ⟵ ۴۶۳:
* [[روزنامه واقعه]]
* هفته نامه صدای تاک<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa-IR|نشانی=https://teetr.ir/newspaper/sedayetak/|عنوان=نشریه «صدای تاک» در تیتر|بازبینی=2017-09-05}}</ref>
* [[روزنامه سفیر کرمان]]
* [[هفته نامه مهر کریمان]]
* فصلنامه ادبی خوانش<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|وبگاه=|نشانی=http://www.khanesh.ir|عنوان=خوانش}}</ref>
* نشریه بیداری کرمان<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|نشانی=http://bidarionline.ir/|عنوان=نشریه بیداری کرمان|accessdate=۲۴ اوت ۲۰۱۸|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180824221409/http://bidarionline.ir/|archivedate=۲۴ اوت ۲۰۱۸|dead-url=yes}}</ref>
سطر ۴۹۱ ⟵ ۴۸۹:
* خانه فرهنگ بوعلی
* خانه شهروند بهار
* خانه فرهنگ بهشت: فیروزآباد<ref>فرهنگسراها-و-خانه های-فرهنگ-شهر-کرمان/http://www.kerna.ir/urban-centers {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141129090541/http://www.kerna.ir/urban-centers |date=۲۹ نوامبر ۲۰۱۴ }}</ref>
* خانه فرهنگ قمر بنی هاشم
* خانه فرهنگ ادب
سطر ۵۱۳ ⟵ ۵۱۱:
=== شهری ===
در شهر کرمان پل‌های روگذر و زیرگذر بسیاری وجود دارد و این پل‌ها به کاهش ترافیک در برخی از نواحی این شهر کمک بسیاری کرده‌است.
کلانشهر کرمان دارای خطوط اتوبوسرانی و تاکسیرانی فعال و پرتردد است. تعداد اتوبوس‌های خط واحد کرمان به بیش از ۳۰۰ دستگاه رسیده‌است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.kerna.ir/news/1391-04-06/news8631.aspx |title=سایت خبری کرنا |accessdate=۲۸ ژوئن ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120628202126/http://www.kerna.ir/news/1391-04-06/news8631.aspx |archivedate=۲۸ ژوئن ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}</ref> کرمان همچنین یکی از معدود شهرهایی است که طرح کارت الکترونیکی اتوبوس را به صورت جدی پیاده‌سازی کرده‌است و در این زمینه به شکلی مؤثر فرهنگ‌سازی شده‌است.
 
=== قطارشهری کرمان ([[متروی کرمان]]) ===
سطر ۵۵۵ ⟵ ۵۵۳:
=== دیداری ===
[[پرونده:Kerman tv logo.jpg|بندانگشتی|نماد (لوگو) فعلی شبکه استانی کرمان]]
* شبکه استانی کرمان: در حال حاضر [[شبکه استانی کرمان]] نزدیک به صورت بیست و چهار ساعته برنامه دارد.<ref>[http://kerman.irib.ir/-/پخش-سیمای-مرکز-کرمان-24-ساعته-شد//شبکه استانی کرمان ۲۴ ساعته شد]</ref> ▼
 
▲* شبکه استانی کرمان: در حال حاضر [[شبکه استانی کرمان]] نزدیک به صورت بیست و چهار ساعته برنامه دارد.<ref>[http://kerman.irib.ir/-/پخش-سیمای-مرکز-کرمان-24-ساعته-شد//شبکه استانی کرمان ۲۴ ساعته شد]</ref>
[[پرونده:IRIB Kerman TV.png|بندانگشتی|نماد (لوگو) سابق شبکه کرمان]]
 
سطر ۵۶۶ ⟵ ۵۶۳:
 
=== کرمان، قطب پیوند کبد و کلیه ایران ===
کرمان یکی از سه قطب پیوند اعضا در ایران است. عمل‌های سخت و فوق حرفه‌ای پیوند اعضا در کرمان که یکی از سخت‌ترین آن‌ها [[کبد]] است، به عنوان قطب پیوند [[کبد]] و [[کلیه]] کشور انجام می‌شود و بیماران بسیاری از شهرهای دیگر ایران مراحل مداوای خود را در کرمان سپری می‌کنند. بخش پیوند اعضای بیمارستان بزرگ افضلی پور کرمان یکی از مراکز مهم و حرفه‌ای پیوند اعضای ایران است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://news.tebyan-zn.ir/article/%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4افزایش+%D8%A2%DA%AF%D9%87%DB%8Cآگهی+%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AAدرخواست+%D8%B9%D8%B6%D9%88عضو+%D8%AF%D8%B1در+%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86کرمان-+%DB%8C%DA%A9یک+%D8%AA%DA%A9%D9%87تکه+%DA%A9%D8%A7%D8%BA%D8%B0کاغذ+%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86آخرین+%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AFامید+%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8Cزندگی/188199.html// |title=کرمان قطب پیوند کبد و کلیه ایران |accessdate=۱۱ اوت ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130510072849/http://news.tebyan-zn.ir/article/%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4+%D8%A2%DA%AF%D9%87%DB%8C+%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA+%D8%B9%D8%B6%D9%88+%D8%AF%D8%B1+%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-+%DB%8C%DA%A9+%D8%AA%DA%A9%D9%87+%DA%A9%D8%A7%D8%BA%D8%B0+%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86+%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF+%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C/188199.html |archivedate=۱۰ مه ۲۰۱۳ |dead-url=yes }}</ref>
 
== بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مهم ==
* بیمارستان افضلی پور<ref>[http://www.kmu.ac.ir/sitewizard/admin/wizard/Default.Aspx?PageId=6084// سایت بیمارستان افضلی پور کرمان]</ref>
* بیمارستان پیامبر اعظم<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.tamin.ir/News/Item/7847/2/7847.html |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۶ سپتامبر ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140917043421/http://www.tamin.ir/News/Item/7847/2/7847.html |archivedate=۱۷ سپتامبر ۲۰۱۴ |dead-url=yes }}</ref>
* بیمارستان شهید دکتر باهنر<ref>[http://www.kmu.ac.ir/sitewizard/admin/wizard/Default.Aspx?PageId=774// سایت بیمارستان دکتر باهنر کرمان]</ref>
* بیمارستان ارجمند
سطر ۵۸۴ ⟵ ۵۸۱:
* بیمارستان مهرگان<ref>http://mehrganhospital.com/</ref>
* بیمارستان آرمین
* بیمارستان پارس (درحال احداث)<ref>http://kerman118.com/ads/p_6552:فروش%20سهام%20بیمارستان%20پارس%20کرمان{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
* [[بیمارستان نوریه]]: بیمارستان تاریخی نوریه، در سال ۱۲۹۶ شمسی و در انتهای خیابان زریسف کرمان بنا شده‌است، نخستین بیمارستان بومی و محلی این شهر محسوب می‌شود و با شماره ۳۶۳۶ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته‌است. بانی و واقف این بنا نورالله خان ملقب به ظهیر الممالک نوه [[ابراهیم خان ظهیرالدوله]] که مدتی از سال ۱۲۱۸ تا ۱۲۴۰ حاکم کرمان و منشأ خدمات و آبادانی زیادی بوده‌است.
* کلینیک تخصصی و فوق‌تخصصی بعثت<ref>http://besat.kmu.ac.ir/Default5.aspx?Id=5032</ref>
سطر ۶۰۲ ⟵ ۵۹۹:
 
موقعیت خاص [[استان کرمان]] از نظر منابع انسانی متخصص، توان معدنی و کشاورزی، جاذبه‌های سیاحتی، اقتصادی متکی بر تولید را برای این منطقه به ارمغان آورده‌است. وجود دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، [[صنایع مادر]] خصوصاً در زمینه صنعت و معدن و مراکز بزرگ کشاورزی و حضور نیروهای متخصص بسترساز مجموعه‌ای به نام مرکز بین‌المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی شده‌است.
این مرکز در انتهای جاده [[هفت باغ علوی]] در محدوده‌ای به وسعت ۲۰۰۰ هکتار و در فاصله ۲۷ کیلومتری شهر کرمان و در جوار شهر تاریخی [[ماهان]] واقع گردیده‌است. سنگ بنای این مجموعه در پی تفاهم نامه بین وزیر وقت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و عبدالسلام فیزیکدان پاکستانی (رئیس وقت فرهنگستان علوم جهان سوم (گذاشته شده‌است. بر اساس ماده واحده مصوب سال ۱۳۷۵ [[مجلس شورای اسلامی]] این مجموعه تأسیس گردید و اساسنامه آن در سال ۱۳۷۷ به تصویب هیئت وزیران رسید.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.icst.ac.ir/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=98&Itemid=156%2F |title=مرکز بین‌المللی تکنولوژی و علوم پیشرفته کرمان |accessdate=۲ نوامبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160307024625/http://www.icst.ac.ir/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=98&Itemid=156%2F |archivedate=۷ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes }}</ref>
 
== ورزش ==
سطر ۶۱۱ ⟵ ۶۰۸:
* '''ورزشگاه سلیمی کیا (تختی سابق)'''
* '''مجموعه ورزشی امام علی'''
* '''پیست موتور کراس'''<ref name=ToolAutoGenRef3 />
* '''پیست اسکی سیرچ''': این پیست که مهم‌ترین و تنها پیست [[اسکی (ورزش)|اسکی]] جنوب شرق کشور است، در منطقه [[سیرچ]] در نزدیکی شهر کرمان واقع شده‌است و از نواحی مهم [[ورزش‌های زمستانی]] منطقه جنوب شرق کشور محسوب می‌شود.<ref name="parset.com" />
* '''پیست سوارکاری الماس کویر کرمان'''
* '''پیست سوارکاری شبدیز'''
* '''پیست کارتینگ'''<ref name="irna.ir" /><ref name="kerna.ir" />
* '''پیست دوچرخه سواری'''
* '''سالن اختصاصی سنگنوردی'''
* '''بزرگترین پیست اسکیت جنوب شرق کشور''': این پیست اسکیت با مساحت ۸۰۰ مترمربع در بوستان شهید باهنر کرمان قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.kerna.ir/news/1392/02/29/%D8%B1%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8Cراه‌اندازی-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86اولین-%D9%BE%DB%8C%D8%B3%D8%AAپیست-%D8%A7%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D8%AAاسکیت-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D8%B1%D9%82جنوب‌شرق-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1کشور-%D8%AF%D8%B1در-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9پارک-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AFشهید-%D8%A8%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B1باهنر-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86کرمان/// |title=سایت خبری کرنا |accessdate=۲ نوامبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140406224754/http://www.kerna.ir/news/1392/02/29/%D8%B1%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D9%BE%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D8%AA-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D8%B1%D9%82-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86/// |archivedate=۶ آوریل ۲۰۱۴ |dead-url=yes }}</ref>
 
=== تیم‌ها و باشگاه‌های ورزشی ===
=== باشگاه صنعت مس کرمان ===
در حال حاضر مهم‌ترین باشگاه ورزشی کرمان باشگاه [[مس کرمان]] است. این باشگاه در رشته‌های مختلف ورزشی تیم‌های زیادی را در لیگ‌های برتر و سایر لیگ‌ها سازماندهی و حمایت می‌کند.<ref name="باشگاه صنعت مس کرمان" />
[[پرونده:mes2012.jpg|بندانگشتی|250px|تیم فوتبال مس کرمان]]
* هم‌اکنون تیم فوتبال [[مس کرمان]] در لیگ دسته یک فوتبال ایران حضور دارد. تیم فوتبال مس کرمان یکبار عنوان سومی لیگ برتر فوتبال ایران را کسب کرد و توانست به جمع ۱۶ تیم برتر لیگ قهرمانان آسیا راه یابد.<ref name="باشگاه صنعت مس کرمان" />
* تیم [[هندبال]] [[مس کرمان]] در لیگ برتر حضور دارد. این تیم‌ها سابقه حضور در جام باشگاه‌های آسیا را دارند. تیم هندبال مس کرمان در فصل ۹۴–۹۵ لیگ برتر ایران عنوان سومی را از آن خود کرد.<ref>[http://mes-fc.ir/news/?Id=784#more/// باشگاه صنعت مس کرمان مقام سوم لیگ برتر هندبال ایران را بدست آورد]</ref>
* تیم [[بسکتبال]] مس کرمان در لیگ برتر بسکتبال حضور دارد.
* تیم دوچرخه سواری [[مس کرمان]] در لیگ برتر دوچرخه سواری حضور دارد.<ref name="باشگاه صنعت مس کرمان" />
* تیم شطرنج مس کرمان در لیگ برتر [[شطرنج]] کشور قرار دارد.<ref name="باشگاه صنعت مس کرمان" />
* تیم تکواندو صنعت [[مس کرمان]] در لیگ برتر تکواندو باشگاه‌های کشور حضور دارد.<ref name="باشگاه صنعت مس کرمان" />
 
=== مدرسه بیس بال بشرا کرمان ===
سطر ۶۳۸ ⟵ ۶۳۵:
 
=== باشگاه کوهنوردی جوپار ===
گروه [[کوهنوردی]] جوپار اولین گروه مدون است که پس از هیئت کوهنوردی در استان کرمان شکل گرفت.<ref>{{یادکرد وب |url=http://joupar.org// |title=باشگاه کوهنوردی جوپار |accessdate=۱۴ آوریل ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120118041943/http://www.joupar.org/ |archivedate=۱۸ ژانویه ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}</ref>
 
=== میزبانی‌ها ===
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/کرمان»