|زبان=فارسی}}</ref> مستوفی در هنگام درگذشت میرزا یوسف (۱۱ رجب سال ۱۳۰۳ قمری مصادف با ۲۶ فروردین ماه سال ۱۲۶۵ شمسی) بیش از دوازده سال نداشت، ولی شاه به احترام پدرش او را «آقا» خطاب می‌کرد.<ref>معیری، دوستعلی ص. ۱۱۷</ref> او در سال ۱۳۱۸ (مصادف با ۱۲۸۰ [[هجری خورشیدی]]) به [[اروپا]] رفت. این سفر هفت سال به طول انجامید.<ref>معیری، دوستعلی ص. ۱۲۱</ref>
پس از پیروزی [[انقلاب مشروطه]] به دعوت [[میرزا علی اصغرخان امین السلطان]] به [[ایران]] بازگشت و جمعیتی به نام [[مجمع انسانیت]] تشکیل داد و به همراه [[محمد مصدق]] به فعالیت سیاسی پرداخت.<ref name="iichs"/> در همین زمان به وزارت جنگ نیز منصوب شد و پس از قتل اتابک در چند [[کابینه]] دیگر نیز این سمت را حفظ کرد. در چهاردهم بهمن ۱۲۸۶ (اول محرم ۱۳۲۶) به نمایندگی تهران در مجلس شورای ملی برگزیده <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-227-%D9%85%D8%B0%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%B3%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%BA%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85-1326-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%89-%D9%85%D9%84%D9%89|عنوان=مذاکرات جلسه ۲۲۷ دارالشورای ملی اول محرم ۱۳۲۶}}</ref> و دوازده روز بعد وارد مجلس شد<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/جلسه-232-مذاکرات-روز-یکشنبه-13-محرمالحرام-1326-دارالشوراى-ملى|عنوان=مذاکرات جلسه ۲۳۲ دارالشورای ملی سیزدهم محرم ۱۳۲۶}}</ref>. در هفدهم اردیبهشت ۱۲۸۷ محمدعلی شاه او را به وزارت جنگ منصوب و به مجلس معرفی کرد<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-268-%D9%85%D8%B0%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%B4%D9%85-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%89-1326-13960424|عنوان=مذاکرات جلسه ۲۶۸ دارالشورای ملی ششم ربیع الثانی ۱۳۲۶}}</ref>. پانزده روز پیش از به توپ بستن [[مجلس شورای ملی]] از وزارت جنگ استعفا داد. مدتی مجدداً وزیر جنگ و مدتی وزیر دربار [[احمدشاه]] بود. در سال ۱۲۸۸ [[هجری خورشیدی]] در نخستین کابینه [[محمدولی تنکابنی|محمد ولی خان تنکابنی]] به وزارت مالیه منصوب شد.
مستوفی‌الممالک نخستین بار در تیر ۱۲۸۹ فرمان نخست وزیری دریافت کرد و در سوم ا[[مرداد]] دولتسال خود را به۱۲۸۹ مجلسرئیس‌الوزرای معرفیایران کردشد و تا دی ماه همان سال سه کابینه تشکیل داد.
پنجمین و آخرین دوره نخست‌وزیری او در دوران قاجاریه، از ۲۵ بهمن ۱۳۰۱، در حدود دو سال بعد از [[کودتای ۱۲۹۹]] آغاز شد. [[رضاخان]] که در کابینه‌های بعد از کودتا وزیر جنگ بود در دولت مستوفی‌الممالک نیز همین سمت را داشت. با قدرت یافتن رضاخان که خود داوطلب مقام نخست‌وزیری بود، مستوفی‌الممالک در [[خرداد]] ۱۳۰۲ [[استیضاح]] [[مدرس]] را از وزیر خارجه ([[محمدعلی فروغی]]) بهانه کرد و استعفا داد. بخشی از سخنرانی او در پاسخ مدرس مشهور است:
