کاربر:آرمینا حمزه پور/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

آقا محمدخان بنیانگذار سلطنت قاجار با تقسیم متصرفات حکومت، میان سران طوایف و تیره‌های مختلف حکومت ایل قاجار تحول مهمی در ساختار ایلی قاجار به وجود آورد. بر این اساس [[امیرسلیمان خان قاجار قوانلو|سلیمان خان قوانلو]] حاکم [[گیلان]] و سپس [[آذربایجان]] شد.<ref>{{پک|بامداد|1371|ک=شرح حال رجال ایران قرنهای 12 و 13 و 14جلد دوم|ص=120}}</ref> '''میرزا محمد خان دوّلو بیگلربیگی''' ابتدا حاکم [[قزوین]] و سپس حاکم [[تهران]] و نائب السلطنه آقا محمد خان شد.<ref>{{پک|بامداد|1371|ک=شرح حال رجال ایران قرنهای 12 و 13 و 14جلد سوم|ص=232}}</ref> '''مهدی قلی خان قوانلو''' حاکم [[قزوین]] شد.<ref>{{پک|بامداد|1371|ک=شرح حال رجال ایران قرنهای 12 و 13 و 14جلد سوم|ص=233}}</ref> '''محمد حسین خان قوانلو''' حاکم مازندران شد.<ref>{{پک|بامداد|1371|ک=شرح حال رجال ایران قرنهای 12 و 13 و 14جلد سوم|ص=391}}</ref> '''محمد خان دوّلو قاجار''' حاکم [[ملایر]] شد.<ref>{{پک|بامداد|1371|ک=شرح حال رجال ایران قرنهای 12 و 13 و 14جلد سوم|ص=243}}</ref> سران طوایف قاجار با حکومت بر شهرهای کوچک و بزرگ دست از زندگی ایلاتی کشیده و در شهرها ساکن شدند. با به سلطنت رسیدن فتحعلی شاه وی به منظور تحکیم و تقویت سلطنت خود، فرزندان درجه اول خویش را به جای سران طوایف قاجار به حکومت بر ایالات و ولایات منصوب کرد. با این اقدام گام دیگری در مسیر دوری گزیدن از تأثیرات ایلی بر حکومت قاجار برداشته شد. با انتخاب شاهزادگان جوان و کم سن و سال که مهارتی در اداره امور حکومت نداشتند، حکومت قاجار با مشکلاتی روبرو شد. به منظور حل این معضل، کادر مجرب و ورزیده‌ای از منشیان، مستوفیان و دبیران و وزیران به خدمت شاهزادگان گمارده شدند.<ref>{{پک|اجلالی|1373|ک=بنیان حکومت قاجار|ص=65}}</ref>

 

فتحعلی شاه در سال ۱۱۷۸ خورشیدی مطابق با ۱۲۱۳ قمری در سال دوم سلطنت، پسر خود [[عباس میرزا]] را به سمت [[ولیعهد|ولیعهدی]] و حاکم [[آذربایجان]] منصوب کرد. از آن تاریخ تا انتهای سلطنت دودمان قاجار آذربایجان ولیعهد نشین حکومت قاجار شد. سپس [[میرزا عیسی فراهانی]] مجرب‌ترین کارگزار دستگاهای دولتی قاجار را به وزارت عباس میرزا برگزیده و به همراه ولیعهد روانه آذربایجان کرد. استقرار عباس میرزا و میرزا عیسی فراهانی در [[تبریز]] تحول مهمی در تاریخ ایران و حیات سیاسی حکومت قاجار محسوب می‌شد. عباس میرزا ولیعهد و نایب السلطنه، جانشین فتحعلی شاه محسوب می‌شد. آذربایجان ایالتی بود که بیشتر از هر منطقه دیگری در ایران در مجاورت تمدن و فرهنگ اروپایی قرار داشت و زودتر از جاهای دیگر تحت تأثیر مظاهر مادی و معنوی آن تمدن قرار گرفته بود. آذربایجان دارای منابع سرشاری بود و بازارهای پررونقی داشت. قسمت اعظم واردات کشور از طریق آذربایجان صورت می‌پذیرفت. این ایالت نقش مهمی در تولید غلات و دام داشت. آذربایجان محصولات کشاورزی و تولیدات محلی را به [[روسیه تزاری|روسیه]]، [[عثمانی]] و سایر ممالک اروپایی صادر می‌کرد. برخلاف آنچه مشهور است، اصلاحات دستگاهای دولتی در آذربایجان پیش از دوره [[جنگهای ایران و روس]] آغاز گردید.منتها جنگ با روسها شتاب بیشتری به اصلاحات بخشید.

شخصیت عباس میرزا و کارایی میرزا عیسی همه چیز را برای ایجاد و تأسیس ادارات سازمانهای لشکری و کشوری فراهم کرد. این اقدامات به اصلاحات معروف شد. خاندان فراهانی سابقه انجام اصلاحات دیوانی را در دوره زندیه داشت. اما اصلاحات آنان در دوره زندیه به شکست انجامید. لازمه موفقیت اصلاحات، وجود حکومتی مقتدر و بسیار متمرکز بود. دستگاه دولتی آذربایجان برخلاف دستگاه دولتی کهن و سنتی پایتخت چون سنت حکومت نداشت به راحتی روشهای جدید را پذیرفت. تنظیمات جدیدی برای اداره امور لشکر و ادارات دولت پدید آمد. اماکن و ساختمانهای جدیدی به سبک و اسلوب اروپایی در آذربایجان بنا شد. مراکز نظامی و پادگانهای مستحکمی احداث گردید. خیابانهای جدیدی همانند شهرهای اروپایی در تبریز و شهرهای مهم آذربایجان به وجود آمد، قوانین مالیاتی به شکل صحیح تنظیم شد و اداره زمینهای خالصجات با به کار گرفتن روشهای جدید کاشت و برداشت و آبیاری رونق یافت.<ref>{{پک|اجلالی|1373|ک=بنیان حکومت قاجار|ص=65 و 66}}</ref>از مهمترین اقدامات دستگاه دولتی آذربایجان الغای رسم به مقاطعه گذاشتن درآمدهای مالیاتی بود.<ref>{{پک|لمبتون|1362|ک=مالک و زارع در ایران|ص=274}}</ref>مهمترین اقدامات اصلاح طلبانه دستگاه حکومتی آذربایجان عبارت بود از<ref>{{پک|زرگری نژاد|1398|ک=اندیشه و سیاست در ایران قاجار|ص=51}}</ref>:

=====تعیین روز مظالم=====

 

==== دستگاه حکومتی فارس ====