باذل مشهدی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
اصلاح نشانی وب، اصلاح املا، ابرابزار، اصلاح سجاوندی، اصلاح نویسه، اصلاح فاصلهٔ مجازی |
جز جایگزینی با اشتباه‌یاب: بختاورخان⟸بختاور خان، تکملة⟸تکمله، جذبة⟸جذبه، حربة⟸حربه، مجموعة⟸مجموعه، حملة⟸حمله، خلاصة⟸خلاصه، میرزاآقاجان⟸میرزا آقاجان، میرعبدالرازق⟸میر عبدالرازق، میرعلیرضا⟸میر علیرضا، واقعة⟸واقعه، وزیرخان⟸وزیر خان، گزیدة⟸گزیده، دربارة⟸درباره، زمرة⟸زمره، سروآزاد⟸سرو آزاد، سرودة⟸سروده، سفینة⟸سفینه، عطاالرحمن⟸عطا الرحمن، غزوة⟸غزوه، بخطا⟸به خطا، محاربة⟸محاربه |
||
خط ۳:
== تبار ==
او خود را از نوادگان [[خواجه شمس‌الدین محمد صاحب دیوان جوینی]] می‌دانست. پدرش میرزا محمود مشهدی در روزگار [[شاهجهان]] از [[مشهد]] به [[هندوستان]] رفت و در حکومت شاهجهان به مقاماتی دست یافت. محله‌های محمود پوره در شهرهای [[اورنگ آباد]] و [[برهانپور]] به نام اوست و قبرش نیز در محمود پوره برهانپور واقع است. عموی باذل، میرزا محمد طاهر ملقب به
== زندگی ==
خط ۱۱:
== آثار ==
* انشای باذل، نمونه نثر فارسی اوست که
* اعتقادیه، منظومه‌ای در پانزده بند در حمد خدا و نعت پیامبر، که در آن بیاض (ص ۴۹۳–۴۹۸) نقل شده‌است
* دیوان باذل که به گفته ایمان (متوفی ۱۲۲۶) پر از اشعار دلپذیر بوده‌است (ص ۱۱۰). آنچه در ''[[فهرس المخطوطات الفارسیه]]''، (ج ۲، ص ۷۲)، به عنوان کلیات باذل مشهدی آمده‌است، با کلیات میرزامحمد رفیع سودای شاهجهان آبادی (۱۱۲۵–۱۱۹۵) مطابقت دارد (رجوع کنید به سودای شاهجهان آبادی، ج ۲، ص ۳).
* ''[[حمله حیدری]]''، معروفترین اثر او، حماسه‌ای دینی است در سیره [[محمد]] و [[خلفای راشدین]] تا پایان خلافت [[عثمان بن عفان]] که به تقلید [[شاهنامه فردوسی]] به [[بحر متقارب]] سروده شده‌است. این اثر، روایت منظوم ''[[معارج النبوة فی مدارج الفتوة]]'' تألیف [[معین الدین فراهی]] در ۹۰۷ است و مفاد بسیاری از احادیث نبوی در آن مندرج است. تعداد ابیات آن را از ۲۸٬۰۰۰ تا ۹۰٬۰۰۰ ذکر کرده‌اند؛ اما قولِ صاحبِ ''[[کلمات الشعرا]]''، که آن را در حدود ۴۰٬۰۰۰ می‌داند، مقبول‌تر است زیرا این تذکره در زمان حیات باذل (ح ۱۱۱۵)، تألیف شده‌است و تا آن زمان هنوز تکمله‌ای برای حمله حیدری سروده نشده بود. تاریخ دقیق آغاز و اتمام سرودن این منظومه مشخص نیست. اته (ج ۱، ش ۹۰۰)، به استناد قول [[ویلهلم پرچ]] (فهرست برلین، ص ۵۳۴) می‌نویسد که باذل پنجاه سال به سرودن آن مشغول بوده و کار او در ۱۱۱۹ به پایان رسیده‌است. اما باید در نظر داشت که پیش از آن، مؤلف کتاب کلمات الشعرا به این مثنوی هم طوری اشاره کرده که گویی تا آن زمان به اتمام رسیده بوده‌است (سرخوش، ص ۱۰–۱۱). وقتی که آرزو شاهجهان آبادی در حدود ۱۱۱۶ باذل را در گوالیار دید، او مشغول سرودن این مثنوی بود (مجمع النفائس). این مثنوی در قلمرو زبان فارسی، به ویژه در جامعه شیعیان، بسیار شایع بوده و در امام باره (حسینیه)های هندوستان به عنوان کتاب روضه خوانده می‌شده‌است (صبا، ص ۳۲۴، ذیل ترجمة
چون منظومه باذل ناتمام مانده بود، پس از او شاعران دیگر به تکمیل آن پرداختند و وقایع عهد خلافت و جنگهای علی را سرودند و بر آن افزودند. از این گونه افزوده‌ها و نظیره‌ها مثنوی‌هایی در دست است:
* از سید ابوطالب فندرسکی اصفهانی، معاصر [[شاه سلیمان صفوی]]، زنده در ۱۱۲۴، در ۵٬۰۰۰ بیت،
* از میرزا ارجمند متخلص به آزاد، و جنون کشمیری (متوفی ۱۱۳۴)، فرزند عبدالغنی بیگ قبول، که به خواهش پسر عموی باذل به تألیف آن پرداخته و آن را در ۱۱۳۱ به پایان رسانیده‌است. همین تکمله
* از شاعری به نام نجف که
*
* اعلام ماتم یا
* صولت صفدری از محب علی خان حکمت (تألیف ۱۱۴۳)؛
*
* از سید پسند علی بلگرامی، (چاپ آگره، ۱۳۰۵)؛ ۹)
== ترجمه‌های اردو ==
خط ۳۱:
* از سید ابرار حسین (متوفی ۱۳۰۰)؛
* ترجمة منظوم از میرمحمد حسن علی خان حسن سندی (متوفی ۱۳۲۴)؛
*
* غزوات حیدری از سیدمحسن علی (چاپ لکهنو)؛
* غلبة حیدری؛
*
* ترجمة منظوم از محمد میرزابن تجلی علی‌شاه.
خط ۴۱:
{{درگاه|ادبیات فارسی}}
* سراج الدین علی بن حسام الدین آرزو، مجمع النفائس، نسخة خطی کتابخانة بانکی پور، ش ۲۴۴۵، میکروفیلم کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران، ش ۴۷۷۴؛
* غلامعلی آزاد بلگرامی،
* ابوطالب خان تبریزی،
* چارلز آمبروز استوری، [[ادبیات فارسی]] بر مبنای تألیف استوری، ترجمة یو.ا. برگل، مترجمان یحیی آرین پور، سیروس ایزدی و کریم کشاورز، چاپ احمد منزوی، تهران ۱۳۶۲ ش، ج ۲، ص ۸۴۲–۸۴۸، ۹۵۳–۹۵۴؛
* محمدرحیم علیخان ایمان، تذکرة منتخب اللطایف، چاپ [[محمدرضا جلالی نائینی]] و امیرحسن عابدی، تهران ۱۳۴۹ ش؛
* محمد
* محمدعلی برهانپوری، مرآة الصفا، نسخة خطّی موزة بریتانیا، ش ۶۵۴۰–۶۵۳۹ Add، فصل ۱۴؛
* محمد بقاسهارن پوری، مرآة جهان‌نما، نسخة خطّی موزة بریتانیا، ش ۱۹۹۸. Or، گ ۳۲۴ (به استناد ریو، ج ۲، ص ۷۰۴)؛
* [[تاریخ ادبیات]] مسلمانان پاکستان و هند، لاهور ۱۹۷۲، ج ۵، ص ۱۴۶–۱۴۷؛
* علی ابراهیم خان خلیل،
* همو، صحف ابراهیم، نسخة خطّی کتابخانة دانشگاه توبینگن، ش ۶۶۳؛
* نسخة عکسی کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران، ش ۲۹۷۶؛
*
* همو، ماثرالامراء، کلکته ۱۸۸۸، ج ۳، ص ۹۳۶–۹۴۰؛
* بندربن داس خوشگو،
* اختر راهی، ترجمه‌های متون فارسی به زبانهای پاکستانی، اسلام‌آباد ۱۴۰۶/۱۹۸۶، ص ۱۵۱٬۳۶۴؛
* محمدافضل سرخوش، کلمات الشعرا، چاپ صادق علی دلاوری، لاهور ۱۹۴۲؛
| |||