به بیاننگر ابوریحان بیرونی، «اسفندارمذ» ایزد موکلکارگزار بر زمین و ایزد حامیپشتیبان و نگاهبان زنان شوهر دوست و پارسا و همچنین مردان همسردوست و درست کار بوده. به همین مناسبتفراخور این روز، عیدجشن زنان به‌شمار می‌رفت. مردم به جهتاز روی گرامی داشت، به آنان هدیه و پیشکش داده و بخشش می‌کردند. زنان نه تنها از هدایاپیشکشها و دهش‌هایی برخوردار می‌شدند، بلکهک به نوعیگونه ای در این روز فرمانروایی می‌کردند و مردان باید که از آنان فرمان می‌بردند.<ref name="ReferenceA" />
سپندارمذ نگهبان زمین است و از آنجا که زمین مانند زنان در زندگی انسان نقشکرده ی باروری و باردهی دارد جشن اسفندگان (اسپندگان) برای گرامیداشت زنان نیکوکار برگزار می‌گردد. ایرانیان از دیر باز این روز را روز زن و روز مادر می‌نامیدند.{{نیازمند منبع}}
