سپندارمذ نگهبان زمین است و از آنجا که زمین مانند زنان در زندگی انسان کرده ی باروری و باردهی دارد جشن اسفندگان (اسپندگان) برای گرامیداشت زنان نیکوکار برگزار می‌گردد. ایرانیان از دیر باز این روز را روز زن و روز مادر می‌نامیدند.{{نیازمند منبع}}
== اختلافچندنگری در زمان برگزاری ==
هم‌اکنون بعضیبرخی از زرتشتیان ایران، روز سپندارمذ (پنجم) از ماه سپندارمذ (اسفند) را روز ۲۹ بهمن و روز جشن سپندارمذگان می‌دانند. این درحالیدر زمانی است که بارها و بارها گاه‌شمار ایرانی جابجا شده‌است. حتیو نیز بازه و دوره‌ای بوده‌است که نوروز در آغاز پاییز و پنچه (پنج روز اضافهٔ سال) در نیمه ساله بوده‌است؛ ولی در آن روزگار نیز روز اسفند از ماه اسفند، اسفندگان بوده‌است.
چنانکه در منابعبنمایگان ایرانی آمده است، جشن سده پس از ۴۰ روز از شب یلدا یا چله، و پس از ۱۰۰ روز از اول آبان قرارجای دارد. همچنین جشن سده، پیش از ۲۵ روز از جشن اسفندگان است.
اين اندازه‌ها و فاصله‌هايچندنگرشیهای تعريفدر ویچار و شده در متوننوشته ها و منابعبنمایگان کهن ايراني، تنها با گاهشماري ايراني با ماه‌هاي سي و يک روزه (مبدأاغاز هجري خورشيدي فعليکنونی) که بزرگترين دستاورد دانش گاهشماري در جهان است، مطابقبرابر است؛ ولي با کتابچه‌اي نوساخته که در چند سال اخيرگذشته در ايران با نام سالنماي ديني زرتشتيان چاپ مي‌شود، مطابقتهمسانی پيدا نمي‌کند. چرا که در اين کتابچه، فاصله 100 روزه از اولاغاز آبان تا جشن سده به 106 روز، فاصله 40 روزه شب يلدا تا جشن سده به 46 روز، و فاصله 25 روزه جشن سده تا اسفندگان به 19 روز رسيده است. اين فاصله‌ها با هيچکدام از اسنادگواه ها و منابعبنمایگان و تاريخ‌نامه‌هاي ايراني هماهنگي ندارد.
از اين رو، زمان درست شب يلدا برابر با شامگاه 30 آذر، جشن سده در 10 بهمن و جشن اسفندگان در 5 اسفند است.
دکتر دوستخواه در سخنانی میگوید «ما هم اكنون، جشن هاي نوروز، فروردينگان (فروردگان)، يلدا و سده را به درستي در همان زمان هاي تعيينگمارده شده براي آن ها در روزگار باستان (يكم فروردين، سي ام آذر و دهم بهمن)، برمي گزاريم. پس چرا در مورددرباره جشن هاي يازده گانه ي ارديبهشتگان تا اسفندگان، دچار اين آشفته كاري و سامانْ شكني شده ايم؟»
در بعضیبرخی مناطقبومهای ایران که در نسل‌هایدوده های پیش، زرتشتی بوده و اکنون مسلمان شده‌اند، این مراسمایین هرساله پنج روز مانده به ماه اسفند، برگزار می‌شود. از این مناطق می‌توان به منطقهبوم پشتکوه استان یزد اشارهنام کردبرد که این مراسمایین و بزم به ویژه در روستای [[پندر]] به صورتگونه با شکوهی برگزار می‌شود.
