متغیرهای وابسته و مستقل: تفاوت میان نسخه‌ها

 

== کاربرد ==

در حساب [[دیفرانسیل (ریاضیات)|دیفرانسیل]] و [[انتگرال]] یک [[تابع]]، نگاشتی است که بر [[متغیر (ریاضی)|متغیرها]] عمل می‌کند .''x'' و ''y''را به عنوان دو متغیر در نظر بگیرید. یک تابع ''f'' ممکن است ''x'' را به تعدادی عبارت در Y بنگارد. معیّن کردن <math>y = f(x)</math> رابطه‌ای را میان ''x'' و ''y'' به دست می‌دهد. اگر تعدادی رابطه وجود داشته باشد که ''y'' را بر حسب ''x'' مشخص کند، آنگاه ''y'' به عنوان یک متغیر وابسته شناخته می‌شود. (و ''x'' یک متغیر مستقل است).

 

یک متغیر، ممکن است برای تغییر در متغیرهای وابسته یا مستقل در نظر گرفته شود، اما در واقع تمرکز آزمایش بر روی آن نباشد؛ بنابراین آن متغیر یا ثابت نگه داشته می‌شود یا سعی می‌شود تا تاًثیر آن بر آزمایش به حداقل رسانده شود. چنین متغیرهایی ممکن است "controlled variable" یا "controlled variable" یا "extraneous variable" خوانده شوند.

 

یک متغیر، extraneous است، تنها زمانی که به‌طور مفروض (یا طوری‌که نشان داده شده باشد) بتواند بر متغیر وابسته تأثیر بگذارد. اگر مشمول رگرسیون (regression) باشد، می‌تواند تناسب مدل را بهبود بخشد. اگر مشمول رگرسیون نباشد، و یک [[کوواریانس]] (covariance) غیر صفر به همراه یک یا چند متغیر مستقل دلخواه داشته باشد حذف آن، نتیجه رگرسیون را برای تأثیر آن متغیر مستقل دلخواه، [[سوگیری]](bias)خواهد کرد.

 

متغیرهای Extraneous معمولاً به سه نوع طبقه‌بندی می‌شوند:

# Subject variables، شامل ویژگی‌هایی از افراد مورد مطالعه است که ممکن است بر عمل‌هایشان اثر بگذارد. این متغیرها شامل زمان، جنسیت، سلامت، موقعیت، حالت، پیش زمینه، و غیره می‌شود.

# متغیرهای آزمایشی(Experimental variables) شامل ویژگی‌هایی از افراد تحت آزمایش است که ممکن است بر چگونگی رفتار یک فرد تأثیر بگذارد. جنسیت، وجود [[تبعیض نژادی]]، زبان، یا عوامل دیگر.

 

در شبه تجربی (quasi-experiments)، تفاوت‌گذاری میان متغیر وابسته و سایر متغیرها ممکن است در مقایسه با تفاوت‌گذاری میان متغیرهایی که می‌توانند به وسیلهٔ محقق تغییر کنند یا آن‌ها که نمی‌توانند، کم‌اهمیت جلوه کنند. متغیرها در شبه تجربی (quasi-experiments)، ممکن است به عنوان متغیر extraneous، متغیرهای موضوعی (subject variables)، متغیرهای آزمایشی (experimental variables)، متغیرهای وضعیتی (situational variables)، متغیرهای شبه مستقل (pseudo-independent variables)، متغیرهای پس-رویدادی (pseudo-independent variables)، متغیرهای گروهی طبیعی (natural group variables)، یا متغیرهای دستکاری نشده(non-manipulated variables) رجوع داده شده باشند.

 

== مثال‌ها ==

* تأثیر کوددهی بر رشد گیاه

* تأثیر دما بر میزان رنگی شدن

در اندازه‌گیری میزان رنگ چغندرهای نمونه در دماهای متفاوت، دما، متغیّر مستقل و مقدار رنگ، متغیّر وابسته است.

[[رده:واژگان ریاضیات]]

[[رده:طرح آزمایش]]