گویش هورامی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
بدون خلاصۀ ویرایش |
Fatranslator (بحث | مشارکتها) جز افزودن ناوباکس ۷.۶> الگو:زبانهای کردی (درخواست کاربر:Ismail.Sharifi)+نشانی+املا+مرتب+تمیز+ |
||
خط ۲۱:
== گستردگی و گویشوران ==
[[هورامان]] سرزمینی است در دو کشور [[ایران]] و [[عراق]] که میان مناطق کردنشین واقع شدهاست. هورامیها در ایران در دو استان [[کرمانشاه]] و [[کردستان ایران|کردستان]] و در عراق در استان [[سلیمانیه]] حضور دارند که به سه بخش اورامان لهون به مرکزیت شهر [[پاوه]]، اورامان تخت و اورامان ژاورود تقسیم میشود، تمرکز اصلی اورامی زبانان در دو شهر [[پاوه]] و [[مریوان]] در ایران و شهر [[حلبچه]] در عراق است.<ref>[http://literature.ut.ac.ir/documents/10469/320285/ساختهای%20فعلی%20استمراری%20–%20تأکیدی%20در%20گویش%20هورامی.pdf ساختهای فعلی استمراری تأکیدی در گویش هورامی]</ref>
هورامیها در شهرهای [[کرمانشاه]]، [[سنندج]]، [[قروه]]،[[زاغمرز]](چهارقلعه)، [[شهر دماوند|دماوند]]، [[سلیمانیه]]، [[اربیل]] و [[بغداد]] جمعیت قابل توجهی دارند.
تا زمان [[صفویان|صفویه]] گستردگی گویشوران هورامی ناشناخته است و
== حوزه سکونت گویشوران ==
تا اوایل صفویه به گویشوران کنونی هورامی؛ هورامی گفته نمی شد بلکه به آنها گوران گفته می شد و '''از اواسط دوران صفویه به علت اینکه اکثریت گویشوران گوران در سرزمینی که در مکتوبات این دوره اورامان نام گرفت ساکن بودند'''؛ به مرور زمان به مردمان ساکن در این خطه
== تقسیمبندیها ==
تقریباً همه منابع معتبر زبانشناسی هورامی را گویشی از زبان گورانی دانستهاند، زبان گورانی متعلق به شاخه [[زازا-گورانی]] از شاخه [[زبانهای ایرانی شمالغربی]] است و با زازایی هم خانواده است.<ref>[http://literature.ut.ac.ir/documents/10469/320285/ساختهاي%20فعلي%20استمراري%20–%20تأكيدي%20در%20گويش%20هورامي.pdf ساختهای فعلی استمراری تأکیدی در گویش هورامی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140407232752/http://literature.ut.ac.ir/documents/10469/320285/ساختهاي%
== بررسی دستوری زبان هورامی ==
هورامی گویشی گورانی و یکی از زبانهای ایرانی نو است که درشاخهٔ شمال غربی ازگروه زبانهای ایرانی غربی قرار دارد .منطقهٔ هورامان در دو کشور ایران و عراق بین مناطق کردنشین واقع شدهاست . گویشوران هورامی در ایران در دو استان کرمانشاه وکردستان سکونت دارند و همگی خود را متعلق به ملیتی کرد میدانند . در مورد ماهیت گویش هورامی و جایگاه آن درشجره ِانوادگی زبانهای ایرانی دیدگاههای متفاوتی وجود دارد .ارانسکی)1358 (هورامی را گونهای از گویشهای کردی گورانی و زازا میداند .به باور وی وجود تفاوتهای چشمگیر زبانی میان گویشهای گورانی و زازا از یک سو و سایر گویشهای کردی از سوی دیگر بسیاری از محققان رابر آن داشته تا گویشهای مذکور رازبانهایی متفاوت و مجزا از زبان کردی و مرتبط با گویش هایمرکزی ایران)نظیر گویش سمنانی (و یا گویش های کرانهٔ خزر بدانند .مکنزی)1966 (معتقد است که پیچیدگی فرایندهای نحوی و ساخت واژی گویش هورامی، این گویش را به جزیرهای در دریای زبان کردی مبدل کردهاست . مکنزی نیز هورامی را همچون سایرزبانهای گورانی و زازا، زبانهایی مستقل از کردی و جزو لهجه های خزری میداند . درمقالهٔ حاضر نیز گویش هورامی به مثابهٔ گونهای از زبان کردی درنظر گرفته میشود . برمبنای ملاحظات جغرافیایی گویش هورامی محدود در مرزهای ایران را میتوان بهدوگونهٔ عمده تقسیم کرد :گونهٔ مختص منطقهٔ هورامان لهون و گونهٔ مختص منطقهٔ هورامان تخت .
در گویش هورامی ساختهای فعلی خاصی وجود دارند که فقط گویشهستند و در سایر گویشهای کردی مشاهده نمیشوند .این ساختها ازدو جزء تشکیل
▲هورامی گویشی گورانی و یکی از زبانهای ایرانی نو است که درشاخهٔ شمال غربی ازگروه زبانهای ایرانی غربی قرار دارد .منطقهٔ هورامان در دو کشور ایران و عراق بین مناطق کردنشین واقع شدهاست . گویشوران هورامی در ایران در دو استان کرمانشاه وکردستان سکونت دارند و همگی خود را متعلق به ملیتی کرد میدانند . در مورد ماهیت گویش هورامی و جایگاه آن درشجره ِانوادگی زبانهای ایرانی دیدگاههای متفاوتی وجود دارد .ارانسکی)1358 (هورامی را گونهای از گویشهای کردی گورانی و زازا میداند .به باور وی وجود تفاوتهای چشمگیر زبانی میان گویشهای گورانی و زازا از یک سو و سایر گویشهای کردی از سوی دیگر بسیاری از محققان رابر آن داشته تا گویشهای مذکور رازبانهایی متفاوت و مجزا از زبان کردی و مرتبط با گویش هایمرکزی ایران)نظیر گویش سمنانی (و یا گویش های کرانهٔ خزر بدانند .مکنزی)1966 (معتقد است که پیچیدگی فرایندهای نحوی و ساخت واژی گویش هورامی، این گویش را به جزیرهای در دریای زبان کردی مبدل کردهاست . مکنزی نیز هورامی را همچون سایرزبانهای گورانی و زازا، زبانهایی مستقل از کردی و جزو لهجه های خزری میداند . درمقالهٔ حاضر نیز گویش هورامی به مثابهٔ گونهای از زبان کردی درنظر گرفته میشود . برمبنای ملاحظات جغرافیایی گویش هورامی محدود در مرزهای ایران را میتوان بهدوگونهٔ عمده تقسیم کرد :گونهٔ مختص منطقهٔ هورامان لهون و گونهٔ مختص منطقهٔ هورامان تخت .منطقهٔ هورامان لهون شامل بخشهایی از استان کرمانشاه و بخش هاییاز مناطق کردنشین کشور عراق است .منطقهٔ هورامان تخت در مرزهای استان کردستان محصور شدهاست .شایان ذکر است که در هر یک از این دو گونهٔ عمده گویش اورامی نیز تفاوتهای زبانی متنوعی به چشم میخورد .هر چند که این گونهها ازمنبع زبانی واحدی سرچشمه میگیرند، اختلافات همزمانی موجود میان آنها درحوزه های واژ-واجی و دستوری سبب می گرددتا هر محققی که قصد تحقیق درباره جنبههای مختلف گویش هورامی را دارد، برای برخورداری از دادههایی یک دست و همگن و نیز نیل به نتایج مرتبط درگام نخست به این تقسیم بندی چندگانه قائل شود.
از آنجایی که گروههای اسمی تنها زمانی میتوانند به صورت تخفیف یافته) به شکل ضمیری، واژه بستی و یا محذوف ( در عبارات زبانی ظاهر شوند که به نحوی ازقبل در الگوی کلامی برانگیخته شده باشند و مصداق آنها برای مخاطب کلام قابل بازیابی باشدقابلیت بازیابی مفعول صریح درساختهای غیرکنایی را میتوان به عنوان معیار تعیین کننده تشکیل یا عدم تشکیل ساختهای مذکور درنظرگرفت
▲در گویش هورامی ساختهای فعلی خاصی وجود دارند که فقط گویشهستند و در سایر گویشهای کردی مشاهده نمیشوند .این ساختها ازدو جزء تشکیل شده اند :جزء اول آنها مصدر است)مصدر در گویش هورامی با افزودن تک واژ-ay به ستاک ماضی افعال ساخته میشود (.و جزء دوم این ساختها میتواند یکی از سه صورت فعلی مضارع اخباری، ماضی استمراری و یا ماضی ساده باشد که از مصدر ذکرشده در جزء اول برگرفته میشوند . در این میان کاربرد این ساخت با مضارع اخباری و ماضی استمراری به مراتب رایج تر است. نکتهٔ قابل توجه در مورد این ساختهای فعلی این است که مفعول صریح آنها درساختهای متعدی غیرکنایی)درکلّیهٔ زمانهای دستوری به استثنای گذشتهٔ ساده ( امکان بروز به شکل گروه اسمی را ندارد و تنها به صورت واژه بست ضمیریِ هم مرجع با سازه مفعول بر روی جزء مصدری ساخت مذکور ظاهر میشود . استفاده از گروه اسمی مفعولی به همراه این افعال موجب غیر دستوری شدن ساخت حاصل میشود . درساختهایلازم و متعدیِ کنایی)گذشتهٔ ساده (جز مصدری میزبان واژه بست ضمیری مطابقه با فاعل استو مفعول صریح حتی مجال بروز واژه بستی را نیز نمییابد .
▲از آنجایی که گروههای اسمی تنها زمانی میتوانند به صورت تخفیف یافته) به شکل ضمیری، واژه بستی و یا محذوف ( در عبارات زبانی ظاهر شوند که به نحوی ازقبل در الگوی کلامی برانگیخته شده باشند و مصداق آنها برای مخاطب کلام قابل بازیابی باشدقابلیت بازیابی مفعول صریح درساختهای غیرکنایی را میتوان به عنوان معیار تعیین کننده تشکیل یا عدم تشکیل ساختهای مذکور درنظرگرفت با توجه به اهمیت ملاحظات گفتمانی و کلامی در روند شکل گیری ساختهای موردنظر میتوان ازنظریهٔ ساختاراطلاعاتی لمبرکت(1994 ) برای توجیه مراحل مختلف این روند بهره جست.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://hawramanat.com/news/55|عنوان=/hawramanat/news/55}}{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
مختلف
سطر ۸۹ ⟵ ۸۵:
شرطی/آرزویی
{{Incubator|code=hac}}
سطر ۹۶ ⟵ ۹۱:
{{پانویس|۲}}
{{زبانهای رایج در ایران}}
[[رده:زبانهای در خطر]]▼
[[رده:زبانهای ایرانی نو شمال غربی]]▼
[[رده:زبان مردم شهر کرمانشاه]]▼
مناطق هورامی زبانان
سطر ۱۰۹ ⟵ ۱۰۰:
در استان حه له بچه نیز حدود ۲/۵ استان هورامی هستند و چند روستا نیز در سلیمانیه
هورامی اند»
{{زبانهای کردی}}
▲[[رده:زبان مردم شهر کرمانشاه]]
▲[[رده:زبانهای ایرانی نو شمال غربی]]
▲[[رده:زبانهای در خطر]]
|