زندیان: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات دودمان قدیمی|native_name=زندیان (زندیه)|common_name=|continent=آسیا|region=خاورمیانه|country=[[ایران]]|era=|status=|status_text=|empire=|government_type=[[پادشاهی]]|year_start=۱۷۵۱|year_end=۱۷۹۴|year_exile_start=|year_exile_end=|event_start=|date_start=|event_end=|date_end=|event1=|date_event1=|event2=|date_event2=|event3=|date_event3=|event4=|date_event4=|event5=|date_event5=|event_pre=|date_pre=|event_post=|date_post=|p1=افشاریان|flag_p1=Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|image_p1=|p2=|flag_p2=|p3=|flag_p3=|p4=|flag_p4=|p5=|flag_p5=|s1=قاجاریان|flag_s1=Flag of Agha Mohammad Khan.svg|image_s1=|s2=|flag_s2=|s3=|flag_s3=|s4=|flag_s4=|s5=|flag_s5=|image_flag=Zand Dynasty flag.svg|flag_alt=|flag=|flag_type=|image_coat=Lion and Sun Emblem of Persia.svg|coat_alt=|symbol=|symbol_type=|image_map=ZanddynastyTrial.png|image_map_alt=|image_map_caption=قلمرو زندیه در زمان کریم خان. آبی روشن [[پادشاهی کارتلی-کاختی]] را نشان می‌دهد که باید تحت حکومت زندیان می‌بود اما در عمل مستقل اداره می‌شد.|image_map2=|image_map2_alt=|image_map2_caption=|capital=[[شیراز]]، [[تهران]]،<ref group="پانویس">از ۱۱۷۲ تا ۱۱۷۶ ه‍.ق تهران پایتخت کریم خان بود ولی سپس دوباره شیراز به پایتختی برگزیده شد. (لغت‌نامهٔ دهخدا، مدخل «طهران»)</ref> [[اصفهان]]،<ref group="پانویس">در زمان [[علیمرادخان زند|علیمراد خان زند]]</ref> [[کرمان]]<ref group="پانویس">در اواخر حکومت [[لطفعلی خان زند]]</ref>|capital_exile=|latd=|latm=|latNS=|longd=|longm=|longEW=|national_motto=|national_anthem=|common_languages=[[زبان فارسی|فارسی]] (زبان رسمی){{سخ}}[[زبان لکیلری]]<ref>https://books.google.com/books?id=7J5IAAAAMAAJ&dq=کریم+خان+زند&focus=searchwithinvolume&q=ایل+زند</ref>(درباری)|religion=[[اسلام]] [[تشیع]]|currency=|leader1=[[کریم‌خان زند]] (اولین)|leader2=[[لطفعلی‌خان زند]] (آخرین)|leader3=|leader4=|year_leader1=۱۷۵۱–۱۷۷۹|year_leader2=۱۷۸۹–۱۷۹۴|year_leader3=|year_leader4=|title_leader=شاه|representative1=|representative2=|representative3=|representative4=|year_representative1=|year_representative2=|year_representative3=|year_representative4=|title_representative=|deputy1=|deputy2=|deputy3=|deputy4=|year_deputy1=|year_deputy2=|year_deputy3=|year_deputy4=|title_deputy=|legislature=|house1=|type_house1=|house2=|type_house2=|stat_year1=|stat_area1=|stat_pop1=|stat_year2=|stat_area2=|stat_pop2=|stat_year3=|stat_area3=|stat_pop3=|stat_year4=|stat_area4=|stat_pop4=|stat_year5=|stat_area5=|stat_pop5=|footnotes=}}

'''زندیان''' یا '''زندیه''' (۱۱۲۹–۱۱۷۴ ه‍.ش) نام یکی از سلسله‌های ایرانی بود که پس از فروپاشی [[افشاریان]] تا برآمدن [[قاجار]] به درازای ۴۵ سال در [[ایران]] حکومت کردند. زندها [[مردم لک|لکلر]] تبار بودند. این سلسله به سردمداری [[کریم‌خان زند]] در سال ۱۱۶۳ هجری قمری در [[ایران]] به قدرت رسید. کریم‌خان، ایلخان [[طایفه زند]] بود. پدرش «ایناخ خان» نیز ایلخان بود. کریم خان در آغاز یکی از سرلشکران سپاه [[نادرشاه افشار]] بود که پس از مرگ نادر با همراهانش بازگشت. او فردی مدبر<ref>طباطبایی، جواد. ''تأملی دربارهٔ ایران، جلد نخست، دیباچه‌ای بر نظریهٔ انحطاط ایران''. نشر نگاه معاصر. تهران. چاپ پنجم. ۱۳۸۵</ref> بود. او خود را[[وکیل الرعایا]] نامید و از لقب [[شاه]] پرهیز کرد. او به‌طور موقت، شهر [[ملایر]] را پایتخت و مقر فرماندهی خود نمود توانست بر کل ایران مسلط شود و سپس<ref>کتاب خواجه تاجدار</ref><ref>تاریخ اجتماعی سیاسی زندیه</ref> شهر [[شیراز]] را پایتخت خود گردانید. [[ارگ کریم‌خان]]، [[بازار وکیل]]، [[حمام وکیل (شیراز)|حمام وکیل]] و [[مسجد وکیل]] در شهر شیراز از جمله بناهایی است که از وی به یادگار مانده‌است.

[[وکیل الرعایا]] ([[۱۱۹۳ (قمری)|۱۱۹۳]] – [[۱۱۶۳ (قمری)|۱۱۶۳]] ه‍.ق) توانست پس از فروپاشی حکومت [[نادرشاه افشار]]، تمام بخش‌های مرکزی، شمالی، غربی و جنوبی ایران را تحت حکومت خود درآورد. همچنین برادر وی، [[صادق‌خان زند]]، نیز موفق شد در سال [[۱۱۸۹ (قمری)|۱۱۸۹]] ق. [[بصره]] را از امپراتوری [[عثمانی]] جدا کرده و به ایران پیوست نماید و از این طریق، نفوذ ایران را بر سراسر [[اروندرود]]، [[بحرین]] و جزایر جنوبی [[خلیج فارس]] مسلم گرداند. طایفه زند از نژاد [[مردم لک|لکلر]] هستند که ۴۳ سال بر ایران حکومت کردند.

سلسله زندیه به دست کریم‌خان زند، رئیس [[طایفه زند]] بنیان نهاده‌شد. طایفه زند، طایفه‌ای از [[مردم لک]] بودند،<ref name="iranica-perry">{{cite web|last1=Perry|first1=John|title=ZAND DYNASTY|url=http://www.iranicaonline.org/articles/zand-dynasty|website=www.iranicaonline.org|publisher=Encyclopaedia Iranica|accessdate=24 March 2017|language=en|quote=The founder of the dynasty was Moḥammad Karim Khan b. Ināq Khan (...) of the Bagala branch of the Zand, a pastoral tribe of the Lak branch of Lors (perhaps originally Kurds; see Minorsky, p. 616) (...)}}</ref><ref name="Cambridge">''...the bulk of the evidence points to their being one of the northern Lur or Lak tribes, who may originally have been immigrants of Kurdish origin.'', Peter Avery, William Bayne Fisher, Gavin Hambly, Charles Melville (ed.), ''The Cambridge History of Iran: From Nadir Shah to the Islamic Republic'', Cambridge University Press, 1991, {{ISBN|978-0-521-20095-0|en}}, [https://books.google.com/books?id=H20Xt157iYUC&pg=PA64 p. 64.]</ref> که شاخه‌ای از [[مردم لر|لرها]] محسوب می‌شوند.<ref name="iranica-perry" /><ref name="Cambridge" /> خوانین زند خود را [[مردم لر|لر]] می‌دانستند.<ref>{{یادکرد کتاب |کتاب = عقاب کمازان| نام خانوادگی = صدر کشاورز| نام = محمدعلی| سال = ۱۳۶۹| ناشر = چاپ خوشه|مکان = تهران| صفحه = صفحه ۴۵ و ۶۸}}</ref>