وبلاگ: تفاوت میان نسخه‌ها

'''وبلاگ''' یا '''وب‌نوشت'''<ref>وب‌نوشت واژهٔ مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی به جای weblog در انگلیسی است. {{یادکرد وب| نشانی = http://www.persianacademy.ir/fa/wordspdf.aspx| عنوان = فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان: ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۵، بخش لاتین، صفحهٔ ۲۱۵| تاریخ بازدید = ۲۲ خرداد ۱۳۸۹| تاریخ = | ناشر = وب‌گاهوبگاه رسمی فرهنگستان| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20090803145909/http://www.persianacademy.ir/fa/wordspdf.aspx| archivedate = ۳ اوت ۲۰۰۹| dead-url = yes}}</ref> که به آن '''تارنوشت'''،<ref name="Parsiwiki-tarnevesht">[http://parsi.wiki/dehkhodaworddetail-4f160069608741daa16e425aa0813091-fa.html پارسی‌ویکی، تارنوشت]</ref> '''تارنگار'''<ref name="Parsiwiki-tarnegar">[http://parsi.wiki/dehkhodasearchresult-fa.html?searchtype=0&word=2KrYp9ix2Ybar9in2LE= پارسی‌ویکی، تارنگار]</ref> یا '''بلاگ''' {{به انگلیسی|Blog}} هم می‌گویند، نوعی [[وب‌سایت]] است که حاوی اطلاعاتی مانند: گزارش روزانه، اخبار، یادداشت‌های شخصی یا مقالات علمی مورد نظر طراح آن است. وبلاگ ترکیبی از دو کلمهٔ «web» و «log» به معنای ثبت وقایع روزانه است.<ref name="mabani-elm-rayane-p32">صفحه 32 مبانی علم رایانه-سوم نظری رشته ریاضی و فیزیک شابک:5-1663-05-964</ref> مطالب وبلاگ بر مبنای زمانی که ثبت شده گروهبندی و به ترتیب از تازه‌ترین رخداد به قدیم ارائه می‌گردد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=پل انرسون|عنوان=What is Web ۲٫۰? Ideas, technologies and implications for education|نشانی=http://www.jisc.ac.uk/media/documents/techwatch/tsw0701b.pdf|ناشر=JISC|تاریخ= فوریه ۲۰۰۷|زبان=انگلیسی|قالب=[[پی‌دی‌اف|Portable Document Format]]|صفحه=صفحه ۷}}</ref> نویسندهٔ وب‌نوشت، '''وب‌نویس'''<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.persianacademy.ir/fa/wordspdf.aspx| عنوان = فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان: ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۵، بخش لاتین، صفحهٔ ۲۱۵| تاریخ بازدید = ۲۲ خرداد ۱۳۸۹| تاریخ = | ناشر = وب‌گاهوبگاه رسمی فرهنگستان| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20090803145909/http://www.persianacademy.ir/fa/wordspdf.aspx| archivedate = ۳ اوت ۲۰۰۹| dead-url = yes}}</ref> یا '''تارنویس''' نامیده می‌شود و ممکن است بیش از یک نفر باشد، وب‌نویس به گزارش مداوم رویدادها، خاطرات، یا عقاید یک شخص یا یک سازمان می‌پردازد. واحد مطالب در وب‌نوشت، [[پست]] است، در حالی که واحد مطالب در [[وب‌گاهوبگاه]] [[صفحه]] است. معمولاً در انتهای هر مطلب، برچسب تاریخ و زمان، نام نویسنده و پیوند ثابت به آن یادداشت ثبت می‌شود. فاصلهٔ زمانی بین مطالب وب‌نوشت لزوماً یکسان نیست و زمان نوشته‌شدن هر مطلب به خواست نویسندهٔ وب‌نوشت بستگی دارد. مطالب نوشته شده در یک وب‌نوشت همانند محتویات یک وب‌گاهوبگاه معمولی در دسترس کاربران قرار می‌گیرد. در بیشتر موارد وب‌نوشت‌ها دارای روشی برای دسترسی به [[بایگانی]] یادداشت‌ها هستند (مثلاً دسترسی به بایگانی بر حسب تاریخ یا موضوع). بعضی از وب‌نوشت‌ها امکان جستجو برای یک واژه یا عبارت خاص را در میان مطالب به کاربر می‌دهند.

طبق اطلاعات مندرج در سایت بلاگ سنسوس، در سال ۲۰۰۸ وب‌نوشت‌های فارسی در رتبه دهم زبان‌های وب‌نوشتی رایج در جهان قرار داشتند.{{مدرک}} گزارش‌های جدید نشان می‌دهد که در مجموع بیش از ۴٫۵ میلیون وب‌نوشت فارسی به ثبت رسیده که در میان آن‌ها بیش از ۴۵۰ هزار وب‌نوشت فعال وجود دارد.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.asianews.ir/main1.asp?a_id=145عنوان = گفتگو با سلمان جریری اولین وب‌نویس فارسی | نویسنده = | تاریخ بازدید = ۵ سپتامبر ۲۰۰۸ | تاریخ = ۱/۷/۸۴ | ناشر = روزنامه آسیا (برگرفته از www.ccwmagazine.co) | صفحه = | زبان = }}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref> در حال حاضر در ایران بیش از هشت میلیون وب‌نوشت ثبت شده وجود داشته و ایران از این حیث جایگاه دهم را در جهان داراست.{{مدرک|تاریخ=ژانویه ۲۰۱۲}}

وب‌گاهوبگاه '''ارائه‌دهندهٔ خدمات وب‌نوشت''' یک نوع [[وبگاه]] است که با کمک آن می‌توان به سادگی [[وب‌نوشت]] ایجاد کرد. بسیاری از این وبگاه‌های ارائه‌کنندهٔ این نوع خدمات، از [[نرم‌افزار وب‌نوشت|نرم‌افزارهای وب‌نوشت]] معروف استفاده می‌کنند. به عنوان نمونه [[وردپرس]] از نرم‌افزار [[وردپرس]] استفاده می‌کند. مزیت این نوع وبگاه‌ها در آن است که کاربر خود مجبور به [[میزبان وب|میزبانی]] و [[پیکربندی]] نرم‌افزار نیست. در مقابل، تمام تنظیمات نرم‌افزار وب‌نوشت هم برای کاربر در دسترس نخواهد بود.

این نوع وب‌گاه‌هاوبگاه‌ها خدمات مختلفی را ارائه می‌کنند. متداول‌ترین این خدمات، امکان ایجاد وب نوشت ([[نوشتار]])ی است. برخی از این وب‌نوشت‌ها امکان ایجاد [[وب‌نوشت عکسی]] ([[فتوبلاگ]])، [[وب‌نوشت صوتی]] ([[پادکست]])، یا [[وب‌نوشت ویدیوئی]] ([[ویدئو بلاگ]]) را نیز ارائه می‌کنند.

اولین وب‌نوشت دهندهٔ تماماً فارسی، [[پرشین‌بلاگ]] است که در ۲۳ خرداد ۱۳۸۱ کار خود را رسماً آغاز کرد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-242081| عنوان = حجم وسیعی از محتوای فارسی در اینترنت ایجاد شده‌است| تاریخ بازدید = ۲۴ اسفند ۱۳۸۸| تاریخ = | ناشر = ایسنا| زبان = فارسی}}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref> تا پیش از آن، وب‌نوشت دهنده‌های چند زبانه نظیر [[بلاگر]] را می‌شد برای وب‌نوشت‌های فارسی به کار گرفت. در طول سال‌های دههٔ ۸۰ و ۹۰ خورشیدی، برتعداد وب‌نوشت دهنده‌های تماماً فارسی افزوده شد. آمار رسمی از تعداد این وبگاه‌ها موجود نیست اما گمان می‌رود که حدود ۳۵۰ وب‌نوشت دهندهٔ تماماً فارسی مشغول فعالیت هستند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://ketabkole.ir/tag/%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B3سرویس-%D9%87%D8%A7%DB%8Cهای-%D9%88%D8%A8%D9%84%D8%A7%DA%AF%D8%AF%D9%87%DB%8Cوبلاگدهی |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۶ ژانویه ۲۰۱۷ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309081117/http://ketabkole.ir/tag/%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%A8%D9%84%D8%A7%DA%AF%D8%AF%D9%87%DB%8C |archivedate=۹ مارس ۲۰۱۷ |dead-url=yes }}</ref>

از جمله ارائه‌دهندگان خدمات وب‌نوشت به فارسی می‌توان به [[بلاگ اسکای]]، [[بلاگفا]]، [[پارسی بلاگ]]، [[پرشین‌بلاگ]]، [[میهن بلاگ]] اشاره کرد. درزمینه وب نوشت دهنده تصویری می‌توان [[آپارات]] را نام برد. درزمینه وبلاگدهی کودکان میتوانمی‌توان از[[هدهدفارسی]] نام برد.<ref>http://hodhodfarsi.tv</ref>و<ref>ویکی پدیاویکی‌پدیا</ref>

پس از اینکه در دهه هشتاد شمسی وبلاگ‌نویسی در ایران مورد توجه قرار گرفته بود، دستگاه قضایی ایران موج جدید برخورد با وبلاگ‌نویسان را آغاز کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/328282.html|عنوان=ادامه دستگیری نویسندگان وبلاگ نویسان: سایت اعتراض به دستگیری یک نویسنده در ایران مسدود شد|بازبینی=2017-07-11}}</ref> این دستگیری‌ها به یکی از مسائل داغ سیاسی روز تبدیل شد که واکنش‌های متعددی از سوی دولت خاتمی و همچنین دستگاه قضایی ایران در پی داشت.<ref name=":0"/><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)|کد زبان=fa|تاریخ=۴ آبان ۱۳۸۳|وبگاه=|نشانی=http://www.isna.ir/news/8308-01673/سخنگوي-دولت-4-تعامل-دولت-و-مجلس-چگونه-است-خيلي-جدي-نگيريد-ارسال|عنوان=کمیته رئیس جمهوررئیس‌جمهور پیگیر وضعیت وبلاگ‌نویسان بازداشتی است}}</ref> [[مجتبی سمیع‌نژاد|مجتبی (مدیار) سمیع‌نژاد]]، حنیف مزروعی، شهرام رفیع زاده، [[امید معماریان]]، محبوبه عباسقلی‌زاده، [[فرشته قاضی]] و روزبه میرابراهیمی از جمله افرادی بودند که در پاییز ۱۳۸۳ به دلیل مطالب منتشر شده وبلاگ‌هایشان بازداشت شدند.<ref name=":0"/>

* سید مهدی موسوی و دیگران، [http://www.ketab.ir/DesktopDefault.aspx?TabID=3564&Alias=ketab&Lang=fa-IR&BookID=1192942 ''کشکول پارسی: گزیده وبلاگ‌های «پارسی بلاگ» در سال ۱۳۸۳'']{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}، تهران: صبح صادق، ۴۰۰ صفحه، چاپ اول، ۱۳۸۴.

* وحید قاسمی، [http://www.ketab.ir/DesktopDefault.aspx?TabID=3564&Alias=ketab&Lang=fa-IR&BookID=414160 ''وبلاگستان، شهر شیشه‌ای'']{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}، تهران: ناقوس، ۳۵۲ صفحه، چاپ اول، ۱۳۸۲.

* الهه طاهریان ریزی و دیگران، [http://www.ketab.ir/DesktopDefault.aspx?TabID=3564&Alias=ketab&Lang=fa-IR&BookID=494988 ''آشنایی با وبلاگ'']{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}، تهران: طاهریان، ۲۳۲ صفحه، چاپ اول، ۱۳۸۳.

* [http://www.kelid.ir/books/000230.php%27%27کلید وبلاگ'']{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }} ویرایش اول توسط شهاب مباشری، ویرایش دوم توسط [http://mazloomi.blogspot.com/ ''احسان مظلومی'']: نشر توسعه آموزش